:: BESPREKINGEN ::
DVDInfo.be >> Bespreking >> ANNE TERESA DE KEERSMAEKER - EARLY WORKS
ANNE TERESA DE KEERSMAEKER - EARLY WORKS
Bespreking door: William - Geplaatst op: 2012-11-19
DOCUMENTAIRES
In samenwerking met VRT en Cobra.be brengt Twin Pics drie eerder verschenen dvd’s met vroege composities van Anne Teresa De Keersmaeker op de markt onder de vorm van een dvd-box met vier schijfjes. Op het vierde schijfje staan de documentaires Répétitions (Marie André, 1985) en Verschuivingen (Ger Poppelaars, 1987), die nog niet eerder op de Nederlandstalige markt beschikbaar waren. Het geheel is aangevuld met nieuwe extra’s uit het VRT-archief. Wie de uitgaven van A-film destijds gemist heeft, krijgt nu de kans om meer dan vijf uur werk van en over Anne Teresa De Keersmaeker in huis te halen.


 
FASE
Fase: Four Movements To The Music Of Steve Reich zoals deze productie heet, is een choreografie die Anne Teresa De Keersmaeker in 1982 ontwikkelde en die ze tot in de late jaren 90 bleef dansen met haar compagnons Michèle Anne De Mey en Fumiyo Ikeda. Fase is een historisch werk, want het leidde tot de oprichting van Rosas, de danscompagnie waarmee Anne Teresa De Keersmaeker de internationale danswereld zou verbazen. De adaptatie van Fase voor de dvd-release, van de hand van Thierry De Mey, dateert uit 2002 en kwam tot stand ter gelegenheid van de twintigste verjaardag van het dansstuk.
 

Piano Phase: een compositie voor twee piano's. Als twee eigentijdse derwisjen draaien Anne Teresa De Keersmaeker en Michèle Anne De Mey rond hun as, waarbij ze elk een ander tempo volgen. Aanvankelijk blijven ze netjes gelijk dansen, dan begint de verschuiving en worden hun bewegingen asynchroon om na een zekere tijd opnieuw in dezelfde fase terecht te komen. Frontaal geplaatst licht zorgt voor zachte schaduwen van de beide dansers op de witte achtergrond en twee schuin geplaatste lichtbronnen, vooraan links en rechts, creëren een derde samengesteld schaduwbeeld van de beide danseressen tussenin. Tijdens de tempoverschuiving zorgt dat voor een zeer apart en grappig effect van een tollende derwisj met twee gezichten. Dan komen de dansers los van de achtergrond en bewegen ze zich in de vrije ruimte.

 

Come Out: een compositie voor stem. Een mannenstem herhaalt een oneindig aantal keren dezelfde woorden in een oneindige computergestuurde en gemanipuleerde loop. De dansers zitten naast elkaar elk op een stoel. Hun bewegingen zijn repetitief, bijna voortdurend asynchroon. Door de ramen van het Coca Cola-gebouw in Anderlecht zijn de lichten van de avondspits zichtbaar. De stem is nauwelijks meer dan elektronisch gereutel, mechanisch en repetitief en de dansers, als marionetten, bewegen zich kreunend en zuchtend in hun eigen kleine geïsoleerde wereld.

De volledige bespreking van Fase kan u hier lezen.


 

ROSAS DANST ROSAS
Ter gelegenheid van hun 20ste verjaardag besluit Thierry De Mey in 1996 om de vroege choreografieën van Anne Theresa de Keersmaeker op film vast te leggen. Voor Rosas Danst Rosas zet hij z'n camera’s neer in het voormalige RITO in Leuven, in 1933 uitgevoerd naar een ontwerp van architect Henry van de Velde. Het RITO-scholencomplex heeft een drie verdiepingen hoge U-vormige structuur. Het is een constructie in Bauhaus-stijl, opgetrokken uit beton en grote glasoppervlakken, ook binnenin, tussen de interne gedeelten van het gebouw, waardoor de doorzichtbaarheid en de helderheid door invallend licht maximaal is verzekerd: imposant, eenvoudig en functioneel. Op dezelfde manier probeert Thierry De Mey de confrontatie tussen Rosas en het historische gebouw vorm te geven. Moving In, de beginscène van het dansstuk, is een vloedgolf van beelden: de dansers komen te voorschijn vanuit alle hoeken en stromen samen in het centrale gedeelte van het gebouw. De Mey filmt ze met tegenlicht, in zwart en donkerblauw, doorheen het glazendak, met alleen de maan als lichtbron. We horen de striemende regen, we zien de schaduwen, we horen de voetstappen, onregelmatige tikken op een stenen vloer en ondertussen beweegt de camera mee, langs de glaswanden en de pover verlichte rechthoekige structuren van glas na glas na glas… De Mey toont de spastisch bewegende lichamen, anoniem nog, en dan Floor: vier op een rij, vallend, kronkelend, rechtverend als Egyptische sfinxen, ademend, zwaar ademend, vallend, en opnieuw vallend en voorzichtig de omgeving aftastend, zuchtend haast, vier lichamen in harmonie, in hetzelfde ritme, zoekend naar eenheid van zijn in de leegte, altijd onder controle. Thierry De Mey maakt long shots met geel licht op de voorgrond tegen een donker en transparant decor. Tussendoor toont hij ons details van de bewegende armen en de zwoegende lichamen, een techniek die hij vaker zal toepassen om het tempo te accentueren, het ritme te visualiseren.

De volledige bespreking van Rosas Danst Rosas kan u hier lezen.


 
RÉPÉTITIONS
In 1985 debuteerde de Franstalige regisseur Marie André met een documentaire over de repetities van Anne Teresa De Keersmaekers vijfde dansproductie Elena’s Aria. Van commentaar is geen sprake, van een interview met de choreografe nauwelijks, André laat vooral de beelden spreken, wat resulteert in een sfeerdocument zonder veel informatie voor de kijker. André snijdt willekeurig fragmenten uit de verschillende repetities want ze is vooral op zoek naar beweging, met als gevolg dat de fragmenten mét muziek compleet versnipperd worden en de muziek als door een vleesmolen op de kijker wordt losgelaten. Répétitions lijkt dan ook een beetje op de repetities die aan de gang zijn: haperend, twijfelend met een vrij ruwe klankband. Anne Teresa De Keersmaeker komt een aantal keer zeer kort aan bod, maar veel komen we over Elena’s Aria niet te weten. Misschien is haar Frans (nog) niet goed genoeg. Bovendien is er zeer weinig vertaald (de gesprekken op de dansvloer verlopen in het Frans én klinken zachter dan  de muziek) waardoor Répétitions niet veel meer is dan één lange videoclip over het ontstaansproces van een dansvoorstelling.
 
Marie André filmde regelmatig over een periode van zes maanden de voortgang van de voorstelling en gelukkig slaagt ze erin om de verschillende fases zichtbaar te maken: de allereerste repetities met gewone handelingen uit het dagelijkse leven (hand door het haar halen, benen kruisen en weer spreiden, handen in de schoot leggen, met de hand over de mond vegen, etc.), vervolgens het stadium waarin de gebaren gestileerd en versneld worden om naderhand gedecoupeerd te worden in opeenvolgende fases. Het is een lang en slopend proces van steeds nieuwe keuzes, twijfel en onzekerheid.
 
Marie André zou in 1994 haar tweede en laatste documentaire maken.


 
HOPPLA!
Op de dvd Hoppla! staan twee Rosas-dansproducties: Quator Nr. 4 (37 min.) is een creatie uit 1986 op de gelijknamige muziek van de Hongaarse componist Bela Bartók; Mikrokosmos ontstond in 1987 als onderdeel van een ruimere productie waarin ook muziek van Reich, Riley en Chopin een plaats kreeg. Voor deze uitgave is de 15 minuten durende Pas de Deux overgehouden op Bartóks Zeven Stukken Voor Twee Piano’s.

Mikrokosmos begint met een mannelijke danser die voor de cameralens staat. Heel even maar, want al na een paar seconden duwt een danseres hem opzij om zelf helemaal in beeld te staan. Haar overwinning is van korte duur, want meteen daarna wordt ze opzij geschoven. De bewegingen worden herhaald, volgen elkaar steeds sneller op, verliezen hun hoekige afwerking, worden soepele figuren en monden uit in een reeks van repetitieve en vloeiende lijnen. Dan worden de dansers uit elkaar gedreven om even verder op in elkaars armen te vallen. Mikrokosmos is een zgn. Pas de Deux, waarin fysiek contact belangrijk is, maar evenzeer fysieke afstoting, verleiding, verkenning en vervreemding. De muziek van Bartók is achtereenvolgens dansant en stuiterend, en ze bepaalt in hoge mate de sfeer, het ritme en het tempo van de dans.


De volledige bespreking van Hoppla! kan u hier lezen.
 
 
BEELD EN GELUID
In Fase levert Thierry De Mey een prachtige fotografie met tonen van gefilterd wit en blauw. Hij is een meester in het bespieden van zijn prooi en een estheet in de manier waarop hij het beste uit elke scène weet te halen. Af en toe is er sprake van kleurenverlies (opname in het woud) en een wazig beginbeeld, maar dat is wellicht flou artistique. Het geluid staat in 5.1 en stereo. In Rosas Danst Rosas gebruikt Thierry De Mey weinig extra licht om de dansvoorstelling tot leven te brengen. Veel meer maakt hij gebruik van de weersomstandigheden, van het contrast tussen bewolkte en zonnige momenten. Geel is de overwegende toon, met het lichtblauw van vensterglas voor de achtergrond en staalblauw voor de nachtopnamen met hard en wit zijlicht voor zilveren accenten op lichamen en vloer. Het geluid staat in stereo.

De documentaires Répétitions & Verschuivingen hebben allebei een acceptabele beeldkwaliteit, zij het dat er sprake is van nogal wat korrelvorming en kleurenverlies. Maar deze documentaires zijn destijds uiteraard niet gemaakt om drie decennia mee te gaan. Veel kleur valt er evenmin in Hoppla! te bespeuren ondanks de speelse titel: de leeszaal van de Gentse bibliotheek wordt gedomineerd door grijze en bruine tinten, de aankleding van de dansers is evenmin een bron van veelkleurigheid. Daardoor wordt alle aandacht op de massale schuine lichtinval gevestigd die als een voorzichtige degradé in de richting van de tegenoverliggende binnenmuur kruipt. De opname is niet helemaal scherp, soms een beetje korrelachtig. Het geluid is goed van kwaliteit en in stereo beschikbaar.

 
EXTRA’S
Nogal wat materiaal dat op de aparte disks stond bij de eerste release van deze dvd’s door A-film is vervangen door korte en langere documentaire van VRT en NOS die inhoudelijk interessanter zijn dan biografische informatie die eenieder ondertussen op Wikipedia kan nalezen. Disk 1 opent met Dag aan Dag: Fase (5 min.), een VRT-bijdrage uit 1982waarin De Keersmaeker omstandig uitleg geeft over de bedoelingen van de dansproductie en de manier waarop ze gestructureerd is, nl. minder theatraal dan haar debuut Asch met de nadruk op zuivere choreografische effecten. Violin Phase (12 min.) is een film van Eric Pauwels uit 1986 waarin u Anne Teresa De Keersmaeker alleen ziet dansen op de muziek van Steve Reich. De bewegingen uit de dansproductie zitten er allemaal op de één of andere manier in, maar het solodansstuk is een tour de force van een heel andere orde: intenser, sneller en vooral heftiger. Grappig is het feit dat het fragment waarin De Keersmaker de camera raakt met haar hand – waardoor die bijna tegen de grond knalt – is behouden in de finale montage. Deze film is duidelijk in verschillende takes opgenomen, maar in tegenstelling tot de aanpak van Marie André, is er geen onderbreking in de muziek. in Top Shot Violin Phase (17 min.) filmt Thierry De Mey in 2001 hetzelfde dansstuk vanuit de hoogte. In een uitgebreide verticale opname ziet u de zandfiguur die Anne Teresa De Keersmaeker tekent tijdens Violin Phase.
 

Op disk 2 staat één extra, nl. de VRT-documentaire Het Gerucht: Rosas Danst Rosas (12 min., 1983) waarin u fragmenten uit de dansvoorstelling Fase te zien krijgt met tussendoor interessante interviews met de danseres. Voorts ziet u de partituur van het dansstuk, schetsen van hoe de figuren door de ruimte bewegen en tekeningen van de danseressen tijdens de uitvoering. Thierry De Mey vertelt dat voor deze productie muziek en choreografie op het zelfde moment geconcipieerd zijn en speelt met een collega een minimalistisch muziekstuk voor piano en saxofoon. 

 

Op disk drie is niet Répétions (41’30”) van Marie André de grote aandachttrekker, maar wel de Documentaire Early Works – Verschuivingen (49’) die regisseur-scenarist Ger Poppelaars draaide voor het programma Beeldspraak van de NOS (1987). In een korte inleiding stelt hij Anne Teresa De Keersmaeker aan het Nederlandse publiek voor (opleiding in Brussel en New York, debuutdansvoorstelling Asch uit 1980 mét videofragment) om vervolgens haar vier grote dansproducties onder de loep te nemen. U ziet foto’s, krantenknipsels, affiches én fragmenten uit Rosas Danst Rosas, Elena’s Aria en Bartók/Aantekeningen. Poppelaars heeft zich goed op z’n interview met Anne Teresa De Keersmaeker voorbereid en dat merk je aan haar reacties als hij haar vragen stelt die ze niet had verwacht of inzichten over haar werk formuleert die haar verrassen. In tegenstelling tot Marie André slaagt Ger Poppelaars er wel in om een band te smeden tussen artiest en toeschouwer en het resultaat is dan ook vele keren beter. Op disk 4 ten slotte vindt u Het Gerucht: Bartók/Aantekeningen (29 min.), opnieuw een VRT-documentaire (1986) waarin Anne De Keersmaker uitvoerig vertelt over haar nieuwe productie, de evolutie sinds Rosas Danst Rosas en de samenwerking met de drie andere danseressen die ze zeer nauw bij de vormgeving betrokken heeft. U krijgt ook lange fragmenten van de dansvoorstelling te zien. 
 

CONCLUSIE
Deze dvd-box bevat de belangrijkste werken van de Vlaamse choreografe Anne Teresa De Keersmaeker in de periode 1981-1987. Fase en Rosas Danst Rosas zijn topwerken uit de moderne Europese danskunst en zijn auditief en visueel echte pareltjes. Hoppla! op muziek van Bella Bartók is moeilijker, maar tegelijk speelser en theatraler. De documentaire Verschuivingen van de Nederlandse regisseur is bovendien een leuke aanvulling en biedt u de kans om kennis te maken met Anne Teresa De Keersmaeker. De rest van het extra materiaal is eveneens zeer interessant en was nooit eerder op dvd te koop. Liefhebbers van deze Vlaamse choreografe krijgen nu de kans om tegen een voordelige prijs video-opnamen van drie belangrijke De Keersmaeker-producties in huis te halen.



cover




Studio: Twin Pics

Regie: Thierry De Mey, Marie André, Wolfgang Kolb, Ger Poppelaars
Met: Anne Teresa De Keersmaeker

Film:
9/10

Extra's:
7,5/10

Geluid:
8,5/10

Beeld:
8,5/10


Regio:
2

Genre:
Ballet/Dans

Versie:
Benelux (NL)

Jaar:
1985-2002

Leeftijd:
AL

Speelduur:
210 min.

Type DVD:
SS-DL

Barcode:
5414939274336


Beeldformaat:
1:33:1 - 1.85:1 PAL

Geluid:
Dolby Surround 2.0


Ondertitels:
Nederlands/Frans
Extra's:
• Dag aan Dag: Fase (VRT, 1982)
• Violin Phase (1986)
• Top Shot Violin Phase (2001)
• Het Gerucht: Rosas Danst Rosas (VRT, 1983)
• Beeldspraak: Documentaire Early Works – Verschuivingen (NOS, 1987)
• Het Gerucht: Bartók/Aantekeningen (VRT, 1986)

Andere recente releases van deze maatschappij