FILM
Met deze inmiddels derde laatste traditioneel geanimeerde Disneyfilm verplaatsen we ons terug naar het einde van de laatste ijstijd, bij een stam erg op Inuït lijkende mammoetjagers. De jonge Kenai (Joaquin Phoenix) heeft net zijn totem toegewezen gekregen, en tot grote hilariteit van zijn broer Denahi (Jason Raize) is het de Beer der Liefde geworden, terwijl hij toch op iets stoerders had gehoopt om mee uit te kunnen pakken. Beren zijn volgens Kenai hersenloze en liefdeloze wezens, en dat idee wordt nog versterkt nadat zijn broer Sitka (D.B. Sweeney) verongelukt door van een gletsjer te glijden, terwijl Kenai op diezelfde gletsjer op een beer jaagde. Zijn obsessie om die welbepaalde beer te doden als wraak voor zijn dode broer, neemt schrikwekkende vormen aan, en uiteindelijk slaagt hij in zijn doel. De Grote Geesten hebben echter wat anders voor hem in petto. Als straf veranderen ze hem zelf in een beer, en terwijl hij op de loop moet voor Denahi, die meent dat de beer niet één maar twee van zijn broers gedood heeft, neemt beer Kenai met een lichte tegenzin het berenjong Koda (Jeremy Suarez) onder de arm, euh, poot, die zijn moeder kwijt schijnt te zijn op weg naar de Zalmenvallei. Aanvankelijk heeft hij de beschermeling alleen maar op sleeptouw genomen uit eigenbelang, want het jong weet blijkbaar te plaats zijn "waar de hemel de aarde raakt", volgens sjamaanvrouw Tanana (Joan Copeland) de enige plek waar Kenai van de betovering verlost kan geraken. Gaandeweg beseft Kenai dat hij Koda evenzeer nodig heeft als omgekeerd...




Alle klassieke Disney-ingrediënten die we in zo vele van hun andere animatiefilms terugvinden, passeren ook weer in deze film de revue: een held (Kenai) die een verre tocht moet ondernemen vooraleer hij zijn ware bestemming te weten komt, een streetwise kid (Koda) waar de jonkies zich mee zouden kunnen / moeten / willen identificeren, een paar funny sidekicks, ditmaal in de vorm van twee elanden Rutt (Rick Moranis) en Tuke (Dave Thomas), en vooral een dikke, dikke laag stroop. Er stonden nog een paar vaten die op moesten, waarschijnlijk omdat de traditionele animatieafdeling van Disney na Home On The Range de deuren ging sluiten - misschien om zich in de toekomst zich ook te kunnen buigen over crapquels zoals Peter Pan 8: Return To Neverland ... Again en Snow White V: The Dwarfs Go On A Picknick. The Princess And The Frog was echter nog een nawee, want Disney heeft blijkbaar volledig voor computeranimatie gekozen tegenwoordig. De boodschap wordt er in deze film wel érg dik opgesmeerd, waarbij het toch altijd weer opvalt dat, om binnen de politiek correcte lijntjes te kleuren, het de stoute jagende mensen zijn die de brave beren de das omdoen, terwijl diezelfde beren even later lustig al zingend de zalmpopulatie decimeren. Finding Nemo anyone? Waar is de tijd van The Fox And The Hound waarin de beer nog de rol van het bloeddorstige monster kreeg? Dat een bepaald soort dier (bijvoorbeeld katten) de ene keer al eens de goede rol krijgt toebedeeld The Aristocats) en de andere keer de slechte Lady And The Tramp) zal uw kinderen worst wezen, maar dat de Boodschap erin moer geramd worden dat de mens altijd de boeman is tegenover de natuur, begint nu toch wel een beetje té doorzichtig te worden.

Waarom geven we deze film dan desondanks toch een 8/10? Ondanks alle tekortkomingen barsten de studio's nog steeds van energie en talent, wat ook weer op deze Brother Bear in overvloed blijkt, én blijven innoveren en het nog goed doen ook! Met de introductie van nieuwe animatietechnieken zoals het deep canvas-procédé in Tarzan en mengelingen van 2D en 3D-animatie zoals in Treasure Planet hebben de animatoren de sleutel in handen om ons élke vergane of bij elkaar gefantaseerde wereld tot in de kleinste details te tonen. Ook hier, in de manier waarop bijvoorbeeld een gletsjer instort in een bepaalde scène, toont Disney zijn meesterschap. Door uitgebreide voorstudies heeft men voor deze film de bewoners uit de eerste nederzettingen gemodelleerd naar de Inuït, eerder dan naar de klassieke Amerikaanse Indianen, hun gebruiken geanalyseerd en in de film verwerkt, en vooral een visueel adembenemende wereld geschapen waarin de nieuwbakken helden hun avonturen in beleven.




Nieuwbakken helden, nog zoiets; als er iets bij Disney moet worden afgestoten, dan zijn het wel de Europese studio's die oneindige, spuuglelijke en smakeloze vervolgen breien op zowat elke denkbare échte Disney-classic. Maar met nieuwe animatiefilms slaagt men er toch weer telkens in om een sympathieke cast bij elkaar te vinden, waar je je onmiddellijk mee kan identificeren en empathiseren. En ook dat is deze keer aardig gelukt; er zitten niet echt karikaturaal goede en slechte personages in de film, zoals bijvoorbeeld Cruella De Vil in 101 Dalmatians dat overduidelijk wél was, maar mensen. Mensen die fouten maken, spijt hebben, wraak willen nemen, hun schuld willen bekennen, de verantwoordelijkheden voor hun daden onder ogen moeten zien... Misschien is die nuance totnogtoe wel de grootste verwezenlijking als je ziet van waar de Disney-studio's komen.

Een groot deel van die "vermenselijking" heeft natuurlijk alles te maken met het feit dat sinds een vijftiental jaar men voor de rolbezetting van hun topproducten ook topacteurs en -actrices worden aangetrokken om de voornaamste rollen in te vullen, in plaats van simpele studiomedewerkers. Na een schier oneindige reeks vertolkers waaronder Leonard Nimoy, Michael J. Fox, Robin Williams, Mel Gibson, Glenn Close, Rosie O'Donnell, Minnie Driver, John Goodman, Eartha Kitt, Emma Thompson, Tia Carrere, Kevin Kline, Tom Hulce, Demi Moore, Jeremy Irons, Matthew Broderick, Rowan Atkinson, en ga zo maar door, werd voor de rol van Kenai voor deze film gekozen voor één van de meest gewaardeerde acteurs van het moment, Joaquin Phoenix (Gladiator, Signs, Buffalo Soldiers). Het is toch erg te merken dat dergelijke professionele acteurs voor een dergelijk éénmalig project zich evenzeer inspannen als voor om het even welk ander "gewoon" filmproject, en dit zelfs soms als één van de voornaamste items op hun CV onderstreept wordt. We vinden in de rolbezetting hier ook nog wijlen Michael Clarke Duncan The Green Mile, Daredevil) terug in de korte, maar een zeer diepe indruk nalatende rol van Tug, de leider van de beren aan de Zalmsprong.




Ook Phil Collins, die Tarzan met zijn composities tot een hoger niveau heeft getild, mocht samen met componist Mark Mancina op deze film zijn ding weer doen, wat resulteerde in een vijftal nieuwe liedjes, waarvan I'm On My Way ongetwijfeld het beste hitpotentieel heeft. Ook hiervan zijn de teksten aan de redelijk melige kant, maar Collins is zeer nauw betrokken bij het filmproces, en heeft eigenlijk opnieuw de juiste toon aangeslagen. En als je dan denkt dat je alles hebt gezien, sleurt hij er een Bulgaars vrouwenkoor bij die één van zijn nummers vertaalden en hierdoor in de film één van de meest aangrijpende scènes tot stand helpen komen. De cirkel is rond, alle puzzelstukken passen in elkaar, en Disney levert alweer een goede film af; na enkele inhoudelijke rampen zoals Oliver And Co. en interessante mislukkingen zoals The Black Cauldron heeft laten we zeggen sinds The Little Mermaid de studió feitelijk geen enkel ondermaats produkt meer afgeleverd, en dat is ook al eens het vermelden waard.

De humor blijft natuurlijk altijd wat cartoonesk en erg op een Amerikaans publiek gericht, maar er wordt soms toch echt wel danig om de hete brij gedraaid om toch maar niemand voor het hoofd te stoten, en ze geraken er bij Disney nog mee weg ook! Sinds andere spelers zoals 20th Century Fox, Pixar en Dreamworks ook op de markt van de avondvullende animatiefilm aanwezig zijn, merk je wel erg goed de kruisbestuiving tussen de verschillende maatschappijen. Zo eindigt deze Brother Bear tijdens de aftiteling met een reeks losse fragmenten die het midden houden tussen bloopers en epilogen, en vinden we bij de extra's ook nog een extra rol bloopers terug. Dit soort geinigheidjes zijn natuurlijk het handelsmerk van Pixar, en is het duidelijk waar ze bij Disney de mosterd van gehaald hebben.




Maar het is juist dit soort van kruisbestuiving die het tot voor een paar decennia doodgewaande animatiegenre nieuw leven heeft ingeblazen, en we beleven misschien wat dat betreft de interessantste tijden uit de filmgeschiedenis. De éne technische verbetering volgt de andere op, en als Disney nu een deel van haar eigen wortels gaat doorzagen door af te zien van de traditionele animatie en definitief te kiezen voor CGI-films, gaat er een speler in het eeuwige pingpongspel der diversifiëring verloren. In plaats van te diversifiëren gaan de studio's segmenteren naar wat ze het beste kunnen, en dat is in Disney's geval niét het afstoten van de traditionele animatie. Ik vrees dan ook een beetje voor een scenario waarbij de klassieke animatie langzaam - of misschien wel heel snel - zal worden verdrongen door de niet altijd van even heldere motieven gespeende Japanse spelers op de markt, voor wie tekenfilms voornamelijk een bijprodukt is om hun speelgoed te kunnen slijten.

En dan komen we terug bij het uitgangspunt: de Disneyfilm hangt vol van de clichés en de stereotiepe personages, het verhaaltje is inwisselbaar met zoveel andere vorige Disneyfilms. Maar die vonden we ook allemaal goed, dus is dat in feite een nadeel of een voordeel? Ik ben eerder geneigd het laatste te geloven.

BEELD EN GELUID
U kent natuurlijk het verhaaltje achter de beeldformaten van Brother Bear. Zoniet hier de casus in een notendop: ergens halverwege de film, wanneer Kenai in een beer verandert, verandert ook het beeldformaat van 1.66:1 (alhoewel het op deze Blu-ray eerder 1.75:1 benadert, met zwarte balken aan de vier zijkanten) naar 2.35:1. Op de Benelux-dvd werd echter pan&scan toegepast en werd de hele film in 1.66:1 vertoond. U had de optie om uit te wijken naar de Franse versie, waar het beeldformaat wél juist was en er bovendien een begeleidende nota aan de film werd toegevoegd waarin duidelijk gesteld werd dat er niets mis was met uw afspeelapparatuur, maar dat het beeldformaat intentioneel veranderde. In tijden van high definition verwachten we dat tenminste voor de Blu-rayrelease de zaak van de eerste keer in orde zou zijn, en gelukkig is dat effectief ook zo. Daarnaast is het beeld ook van hoge kwaliteit: de eerste 24 minuten zien er intentioneel redelijk onderdrukt en somber uit, en niet toevallig is het eerste wat Kenai aanschouwt wanneer hij in een beer is veranderd, een kleurrijk natuurtafereel dat zich op de netvliezen brandt. De kleuren zijn smaakvol en fris, de animatie bevat geen oneffenheden van betekenis, en de aflijning is erg duidelijk. We hadden dan wel op de Franse versie het probleem dat de Engelse DTS-track was moeten wijken voor een Frans exemplaar, maar uiteraard is dat op deze Blu-ray terug gecorrigeerd en kan u genieten van de film met een originele DTS-HD MA 5.1-track. De surroundspeakers worden stevig aangedreven en vooral de muziek van Phil Collins spint hier garen bij, maar spijtig genoeg gaat één en ander soms ten koste van de iets te stil gemixte dialogen




EXTRA'S
We hebben hier voorwaar te maken met een disk waarop méér extra's staan dan op de diverse dvd's, omdat ook al het bonusmateriaal van de Amerikaanse special edition hier terug te vinden is. De opvallendste feature is Rutt & Tuke's commentaartrack, waarin het concept van de commentaartrack eens een beetje geparodieerd wordt door de track in te laten spreken door de twee elanden. Rick Moranis en Dave Thomas hebben zich hierbij allicht rot geamuseerd. Niet op enige dvd terug te vinden is de uitstekende documentaire "Paths of Discovery: The making of Brother Bear" (44:43). Deze is samengesteld uit een myriade aan kleinere bijdragen die middels een play all-functie aan elkaar worden genaaid. Traditioneel vindt u hierbij onder meer bijdragen over productie, design, interviews en veel meer. De disk bevat nog drie verwijderde scènes (11:13). Vaak zijn ze nog in storyboard- of niet ingekleurde gedaante, en telkens zijn ze voorzien van een inleiding door de animatoren. Bovendien is het geheel voorzien van een play all-functie. Neat! Koda's Outtakes (2:45) bevat een reeks bloopers, uiteraard voor de film speciaal gemaakt, met echter iets te veel goedkope grappen over winderigheid. In het verwijderd lied "Fishing Song" (3:45) trakteert Phil Collins ons op het concept van een song die uiteindelijk in de film is vervangen door een andere - betere, naar eigen zeggen - song. In de Transformation Song (2:24) zien we opnames met het Bulgaarse vrouwenorkest die in de transformatie-scène de Engelse lyrics van Phil Collins hebben vervangen. Nog muziek in de videoclip "Look Through My Eyes" (4:05), een nette videoclip van Phil Collins, voorzien van enkele filmfragmentjes. In Bear Legends (Native American Tales) (2:56) worden we getrakteerd op enkele simpele legenden uit de Indiaanse volksoverlevering met betrekking tot beren. De verhalen worden geïllustreerd met bewegende rotstekeningen. In Making Noise: The Art Of Foley (3:16) bezoeken we samen met acteur Jeremy Suarez de Foley-studio, waar de geluidseffecten worden gemaakt. Tenslotte in de Art Review (9:58) leiden animatoren Robh Ruppel en Byron Howard ons door een galerij van conceptuele schetsen en voorstudies bij het ontwerp van de personages, de dieren, de landschappen en aurora borealis. Artistiek gezien misschien nog de interessantste featurette. En een Disney-prent kan onmogelijk zonder een dosis cross-promotionele trailers.

CONCLUSIE
De Blu-rayeditie van Brother Bear maakt de keuze tussen de Benelux- en de Franse dvd overbodig, want de best of both worlds is op deze disk verenigd. De bonussectie is bovendien gevoelig uitgebreid. Vervangen is dan ook de boodschap.