FILM
Nooit zou Robert Altman meer artistieke vrijheid hebben dan in 1976. Een jaar eerder was Nashville op zowat elk lijstje uitgeroepen tot een van de films van het jaar en de status van de cineast als een unieke auteur in de Amerikaanse filmwereld werd door niemand geëvenaard. Hij had de projecten dus voor het uitpikken. Maar Altman zou zijn tegendraadse zelf niet zijn mocht hij niet eigenreid zijn zelfgekozen pad bewandelen. En dus koos hij voor de adaptatie van een obscuur toneelstuk voor zijn volgende prent. Buffalo Bill And The Indians zou een ensemblefilm worden, gedomineerd door anekdotes in plaats van plot - een handelsmerk van de regisseur - maar mist de thematische focus van een Nashville of de schenenschoppende chaos van MASH. Daardoor voelt de film aan als een doorslagje van eerder, beter materiaal. Buffalo Bill And The Indians is dus zeker niet de beste film die Altman draaide in de jaren zeventig - verre van zelfs. Maar het spreekt in z'n voordeel dat zelfs zijn mislukkingen in staat zijn je voldoende te fascineren om te blijven kijken.

De prent speelt zich af in het jaar 1885. Buffalo Bill en zijn Wild West Show zijn al jaren een bergrip in de Verenigde Staten, maar de ondernemer is steeds op zoek naar nieuwe acts om de inkomsten nog meer aan te zwengelen en - ook niet onbelangrijk - om zo zijn torenhoge ego nog meer te kunnen uitspelen. Als hij hoort dat het befaamde indianenopperhoofd Sitting Bill beschikbaar is voor performances, aarzelt hij dus geen moment. Maar de roodhuid blijkt een klein opdondertje te zijn dat zelden spreekt en de ene onredelijke eis na de andere stelt. Bovendien stuit het die andere ster van de show, gewerenfenomeen Annie Oakley, tegen de borst dat Bill de indianen als inferieur beschouwt, waardoor ze dreigt met opstappen.

Dit is slechts een deel van het verhaal dat Altman en zijn coscenarist Alan Rudolph vertellen, maar het is wel de essentie van de plot. Het is vanaf de eerste minuten duidelijk dat de twee in de eerste plaats de mythe van het wilde westen onderuit willen halen. De performers in Buffalo Bills show worden daarom neergezet als ofwel vergane glories die herleid zijn tot veredelde circusartiesten of als groupies van een manier van leven die niet meer bestaat of misschien zelfs nooit bestaan heeft. Het meest uitzinnige personage is zonder meer het titelpersonage. Buffalo Bill, die een zodanige cult om zich heeft geweven dat hij zowaar in zijn eigen mythe van de grootste cowboy aller tijden gelooft. Haast altijd vergezeld van een stevige karaf whisky is Bill een ijdeltuit die vergelijkingen doorstaat met de keizer die niet doorheeft dat hij geen kleren aanheeft.

Een tweede, iets minder prominente rode draad in Buffalo Bill And The Indians is de wijze waarop de originele inwoners van het continent behandeld worden. Het is vaak schrijnend te zien hoe de aanwezigen in het kamp van Bill de indianen als minderwaardige burgers behandelen, ook al slagen ze moeiteloos in zaken waarmee de rest van de performers de grootste moeite heeft, zoals het oversteken van een nabijgelegen rivier. De parallellen met de situatie van de zwarte Amerikanen in het midden van de jaren zeventig zijn niet ver te zoeken en geven Buffalo Bill And The Indians een zweem van oprecht ideologisch pamflettisme dat in andere Altman-films vaak begraven wordt onder het cynisme. Ook al werkt die tactiek lang niet altijd even goed.

De prent menadert bovendien te veel tussen subplots en karakters die de aandacht amper kunnen vasthouden. Op Buffalo Bill zelf na - een atypische, maar intrigerende rol voor Paul Newman - is er amper een karakter dat waarlijk tot de verbeelding spreekt. De relatie tussen Annie Oakley (Geraldine Chaplin) en haar echtgenoot, die iedere dag letterlijk in de vuurlinie staat, heeft zijn momenten en ook het feit dat de eloquente indiaan die voor Sitting Bull moet tolken gespeeld wordt door Will Sampson (in het collectieve geheugen vastgeroest als de stille vriend van Jack Nicholson in One Flew over the Cuckoo's Nest) is een leuke touch. Eveneens het vermelden waard is een sporadisch aanwezige Burt Lancaster als 'legend maker' (sic), maar de rest van de cast, van Joel Grey en Harvey Keitel tot Shelley Duval en Kevin McCarthy loopt er vaak voor spek en bonen bij.

Buffalo Bill And The Indians is kortom zeker geen Altman grand cru. Het is niet de enige film in zijn oeuvre die zo geobsedeerd is door het belang van een ensemblecast en overlappende verhaallijntjes dat men het bos niet meer kan zien door de bomen. Maar in vergelijking met andere prenten die deze fout maken blijft Buffalo Bill And The Indians het bekijken verrassend goed waard. Steeds heb je immers het gevoel dat de prent een versnelling hoger zal schakelen. En zelfs als dat niet gebeurt, vind je niet dat je de voorbije twee uur van je leven volledig verspild hebt.

BEELD EN GELUID
De beeldkwaliteit van de prent is niet van het hoogste niveau. De kleurenweergave haalt nooit het onderste uit de kan, de randen ogen vaak onscherp en de zwartniveaus zijn ronduit teleurstellend. Ook de hoeveelheid grain en printbeschadigingen tonen aan dat de film niet hoog op een of ander restauratielijstje heeft gestaan. De soundtrack moet de verschillende dialoogsporen succesvol combineren in één monospoor en slaagt daar onvoldoende in. De geluidsniveaus fluctueren namelijk nogal, waardoor je steeds de kans loopt een deel van een belangrijke dialoog te missen wegens te weinig helder of te stil.

EXTRA'S
De enige extra is een Trailer voor de film.

CONCLUSIE
Buffalo Bill And The Indians is op en top een Altman-film: een grote cast, weinig plot maar veel subplots en een oneerbiedige kijk op het onderwerp. Maar hoewel de prent een portie koren bevat, is er toch teveel kaf om van een succes te spreken. De beeld- en geluidskwaliteit zijn degelijk maar verre van referentiekwaliteit, terwijl de bonussectie alleen een trailer bevat.