FILM
In Manhattan Psychiatric Institute, het gekkenhuis waar dr. Mark Powell (Jeff Bridges) werkt, krijgen ze nogal een diverse selectie aan neuroten over de vloer, maar zó een erg geval hebben ze er nog niet meegemaakt. De politie heeft namelijk op het station een man zonder papieren aangehouden die naar de ietwat wansmakelijke naam Prot (Kevin Spacey) luistert en bij hoog en bij laag beweert afkomstig te zijn van de planeet K-PAX, in het stelsel Lyra. Prot ziet er uit als de voorzitter van de seniorenafdeling van de Hell's Angels, maar is allesbehalve een gevaarlijke gek. Zijn aanwezigheid heeft zelfs een kalmerende invloed op de andere patiënten, die er meestal een stuk zieliger uitzien dan hijzelf. Zo heeft Ernie (Saul Williams) een verregaande fobie voor allerlei bacillen, komt mevrouw Archer (Celia Weston) nooit uit haar kamer, en vindt Sal (Peter Gerety) dat alles en iedereen stinkt. Niettemin blijft Prot een raadsel voor dokter Powell, ook al omdat medisch onderzoek geen enkele fysieke reden voor zijn dwangmatige gedachten kan aantonen, en enkele bevriende sterrekundigen aan Powell bevestigen dat de rare Prot inderdaad wel meer dan over een behoorlijke basiskennis kosmologie beschikt. Is Prot nu werkelijk van een andere planeet of niet? De dokter wil Prot confronteren met een normaal gezinsleven, en nodigt hem uit op een barbecue bij hem thuis. Powells privé-leven is echter ook niet wat je ideaal zou kunnen noemen, want hij heeft al tijden niet meer gesproken met de intussen volwassen zoon uit zijn eerste huwelijk. Prot kondigt intussen aan dat hij eerlang zal terugkeren naar K-PAX; afgaande op zijn beschrijvingen moet K-PAX voor de bewoners zoiets als het paradijs zijn. Prot kan echter maar één persoon meenemen. Dr. Powell vermoedt dat zijn zogezegde vertrekdatum iets te maken heeft met een onverwerkt trauma uit het verleden, dat hij voor die tijd moet zien op te lossen. Hij laat Prot hypnose-regressietherapie ondergaan, en zoekt intussen naar de mogelijke identiteit van de man.

E.T. meets One Flew Over The Cuckoo's Nest in deze toch wel zeer eigenaardige, maar fascinerende prent, met een grotere diepgang dan je op het eerste zicht zou verwachten. Regisseur Iain Softley kan vooral je aandacht weten geboeid te houden met de vraag of Prot nu een buitenaards wezen dan wel een geschifte kwast is. Omdat een dergelijk gegeven natuurlijk niet genoeg is om een hele film aan op te hangen, vult hij de hoekjes en kantjes met een kleurrijke verzameling gekkenhuisbewoners, waarvan de éne al wat beter acteert dan de andere. Buiten kijf staat het acteerwerk van Kevin Spacey en Jeff Bridges, die in de praatsessies tussen de dokter en Prot meermaals een snedige collectie replieken op elkaar afvuren. K-PAX is een onwaarschijnlijke feel good-movie, waarbij het vreemde uitgangspunt verder wordt uitgewerkt als metafoor voor hoe mensen communiceren zonder elkaar echt te verstaan. Op talrijke andere plaatsen in de film wordt dit thema op andere manieren uitgewerkt, zoals wanneer dokter Powell 's avonds ongeïnteresseerd naar zijn vrouw luistert hoe haar dag is geweest, en amper reageert wanneer ze - bij wijze van test - zegt dat in de loop van de dag haar hoofd er is afgevallen, en ze het er met flosgaren weer heeft aangenaaid. Het einde van de film biedt overigens geen bevredigend antwoord of Prot nu al dan niet een buitenaards wezen is, maar stof tot discussie biedt de film wél. Voor elk argument pro is er wel een argument contra; zo wordt gesuggereerd dat Prots kennis over het Lyra-sterrenselsel komt omdat hij een "idiot savant" is; ook is Prot een combinatie van letters van Robert Porter, de identiteit waarvan dr. Powell na enig speurwerk verbindt aan zijn vreemde patiënt. En zijn demonstratie van reizen tegen lichtsnelheid (hij is al terug nog vòòr hij vertrokken is) is niet overtuigend. Anderzijds slaagt hij er wél in ongemerkt te verdwijnen en weer te verschijnen, en nog iemand van het gekkenhuis mee te nemen ook, en is zijn uitleg over zijn visie op het mensdom vanuit het standpunt van een K-PAXiaan erg consistent. Deze ogenschijnlijke banale discussies worden al snel overstegen, en thema's als naastenliefde, spiritualiteit en kosmologie worden - zonder al te belerend te worden - vlotjes aangeboord. Regisseur Softley weet bovendien de straten van New York om te toveren tot een zeer sfeervolle, intieme plek, en door deze te vermengen met de zonnige scènes van Powells buitenhuisje en het indrukwekkende planetarium, is K-PAX ook een visueel zeer aantrekkelijke film geworden.

BEELD EN GELUID
De beeldkwaliteit is gewoon goed zonder meer, met erg veel scherpte, een zeer mooi levendig kleurenpalet (zoals het fruit dat Prot eet) waarbij de kleuren netjes binnen de lijntjes blijven, en een zeer diep contrastniveau. Printbeschadigingen zijn er niet te bespeuren, enkele artefacts spijtig genoeg wel, maar geen van deze waren echt storend. Wat wel storend is, is dat de ondertiteling soms een klein beetje voorloopt op de gesproken dialoog, wat maakt dat je af en toe wel erg snel moet lezen. En wat nog meer stoort is dat er in sommige scènes, vooral de meer donkere, toch wel érg veel filmgrain zit. De layer change is merkbaar, maar zit in een eerder kalme scène van de film. We zijn erg positief over de DTS-geluidstrack: voor een film met bijzonder weinig actie, zit er ongelofelijk veel detail in de track. Bij elke scène bij Powell in de tuin hoor je de vogels op de achtergrond fluiten, in de stad hoor je het verkeer passeren, maar het absolute hoogtepunt zijn de scènes in het planetarium, waar de galm van de stemmen zeer natuurlijk resoneert. Ook de trance-achtige soundtrack van Edward Shearmur kan optimaal van de geluidskwaliteit profiteren, en de diepe ambiente basdreunen klinken zeer goed door op de subwoofer, zonder daardoor de dialogen te verdrukken. Zelfs al zegt het gegeven van de film je absoluut niks, dan moet je deze film alleen al voor de geluidstrack eens gehuurd hebben.

EXTRA'S
Qua extra's is deze disc een beetje teleurstellend, maar begrijpelijkerwijs werd de ruimte op het schijfje voorbehouden voor de geluidstrack. Wat nog altijd niet verantwoordt dat geen enkele extra Nederlandse of andere ondertiteling heeft meegekregen, of dat we zoals de meeste recente Universal-releases eindeloos lange copyright-notices moeten doorstaan. Om te beginnen is er een commentaartrack door regisseur Iain Softley, die je vreemd genoeg moet selecteren binnen het audio-menu. Bij opstarten van de DTS-track krijg je overigens een spectaculair DTS-promofilmpje dat we nog nergens anders hebben gezien. De menu's zijn geanimeerd en voorzien van wat muziek van ofwel de film, ofwel Sheryl Crow, die de aftitelingssong voor haar rekening heeft genomen. Als bonusmateriaal is er vooral extra beeldmateriaal aanwezig: een 11 minuten durende making of documentaire, twee minuten hoogst oninteressant b-roll-materiaal, een zevental korte interviews met cast en crew, 8 minuten aan verwijderde scènes en een alternatief einde van 5 minuten. Al dit materiaal wordt zonder begeleidend commentaar, noch ondertiteling op de kijker losgelaten. We vinden ook nog een trailer terug, een storyboard-vergelijking van de openingsscène, en een fotogallerij. Al bij al is dit geen DVD die je moet kopen voor de karrevracht aan bonusmateriaal, want van enige duiding is, behoudens de commentaartrack, geen sprake.

CONCLUSIE
Voor de fans van Kevin Spacey is dit alweer een knappe acteerprestatie van de man; voor het grotere publiek is K-PAX een ietwat filosofisch zware, maar voor alle leeftijden geschikte familiefilm van de betere soort, zonder noemenswaardig veel speciale effecten, maar wel met een degelijk verhaal, mooie fotografie en een wervelende soundtrack