FILM
In reviews wordt een term als genie tamelijk vlug gebruikt. Al bij al blijft het subjectief om iemand tot een uitblinker te kronen, want wat voor de ene kunst is, is voor de andere niet meer dan pure rommel. Zelf kan ik schriften vullen met namen van cineasten die mijn cinefiele leven hebben gevormd, alleen moet ik er (te) vaak op letten dat ik vakkundigheid niet met talent verwar. Een genie is naar mijn normen iemand die met iets compleet origineels op de proppen komt, ik hoef zijn kunst zelfs niet goed te vinden. Zo bibber ik als ik de naam Derek Jarman hoor, toch besef ik maar al te goed dat de Brit een grootmeester van de hedendaagse cinema is. Er zijn duizenden regisseurs die de cinemawereld hebben verrijkt met hun creaties, maar als we het over grensverleggende cineasten hebben dan volstaat meestal een (dun) schriftje. David Lynch, Alfred Hitchcock, Stanley Kubrick, Jacques Demy, Emir Kusturica, François Ozon of Rainer Werner Fassbinder zijn een paar van die namen. De huidige filmmedia heeft er ondertussen een sport van gemaakt om vliegensvlug nieuwe namen aan dat lijstje toe te voegen. Ofschoon we dat alleen maar toejuichen, is het toch opvallend dat heel wat regisseurs het niet langer dan twee films uitzingen, want meestal worden hun werken na een tijdje vaak vergeten (en dan nog meestal door de recensenten zelf).

Het nieuwste wonderkind heet Xavier Dolan. Iedere nieuwe film van de jonge Canadees zorgt voor één of ander bommetje op het Film Festival van Cannes en elke "serieuze" recensent wil er als de kippen bij zijn om zijn mening de wereld in te sturen. Het is een attitude die ik afkeur, maar tegelijkertijd ten volle begrijp, want zelf dweep ik ook graag met helden. Niets is mooier voor een filmfan dan te kunnen uitpakken met een nieuw genie dat hij heeft gevonden, gewoonweg omdat het tegelijkertijd zowel het ego van de maker als dat van de ontdekker streelt. En jawel, iedereen heeft een ego, alleen is dat bij de ene wat groter dan bij de andere. Dat van Xavier Dolan is in ieder geval zeer groot, maar wat wil je als de internationale filmpers je tot lieveling uitroept?

Naar aanleiding van het verschijnen van Dolans nieuwste prent (Laurence Anyways) bracht Homescreen zijn eerste drie vruchten samen in één mooie box. Eerder recenseerden collega's  William en Ellen de twee voorgaande films van Dolan, maar voor mij was het allemaal nieuw.


J'ai Tué Ma Mère
De verzameling begint (hoe kan het ook anders) met Dolans debuut. Hij maakt zich in zijn eersteling wel meteen schuldig aan een veel te grote zelfingenomenheid, doch merk je eveneens dat er een merkwaardig filmmaker achter de camera staat. De jonge Canadees die geen enkele filmopleiding genoot, schetst namelijk op een tamelijk imponerende (en vooral originele) manier het relaas over de jonge Hubert Minel (gespeeld door Dolan zelf) die op alle vlakken in botsing komt met zijn conservatieve moeder (Anne Dorval). Chantal bedoelt het allemaal goed, maar de twee werelden liggen veel te ver uit elkaar. Minel dweept met Rimbaud (zijn vriendje heet ook toevallig Antonin Rimbaud), terwijl zijn moeder tevreden is met haar dagelijkse soap op televisie. Minel zoekt achter alles een diepere betekenis, maar Chantal neemt het leven zoals het is. De haat tegenover zijn moeder wordt gaandeweg walging, de verwaande blaaskaak vertoeft immers liever tussen mensen die weten wat hip is en wat niet.

Dolan maakte een zeer aparte film die zeker tot nadenken stemt. Het enige wat je hem kan verwijten is dat hij het personage van de opstandige adolescent veel te antipathiek maakte, want ofschoon je het gevecht van de jongen begrijpt, kies je toch eerder de kant van de (meelijwekkende) moeder. Hij behandelt haar hondsbrutaal en laat haar eenzaam aan haar lot over. Hij wil haar zelfs niet vertellen dat hij een relatie heeft met een andere man, door haar bekrompenheid begrijpt ze dat toch niet. In ieder geval weet Dolan hoe hij arthouse op een aantrekkelijke manier moet verpakken, want de stijl van deze film kan je het best omschrijven als een geslaagd huwelijk tussen Derek Jarman (tja) en de ondraaglijke spanning die de films van Michael Haneke kenmerkt. Realiteitscinema die aan je broek blijft plakken.

Les Amours Imaginaires
Nadat J'ai Tué Ma Mère een prijzenbeest werd, was de druk op Dolan hoger dan ooit. Hij was niet alleen de maker van een alom bejubeld debuut, ook beschouwden vele recensenten hem als één van de te volgen cineasten. Les Amours Imaginaires werd een opvolger met de nodige verdienste, maar ook met gebreken waardoor het tweede wapenfeit van Dolan niet meer dan een tussenstop is geworden waarin naast prachtige, ook vervelende momenten zitten. Dolan heeft het in zijn tweede prent over een driehoeksrelatie. De jonge Nicolas (Niels Schneider die in J'ai Tué Ma Mère ook al van de partij was) treedt geheel onverwacht in het hippe leven van Francis (Xavier Dolan) en Marie (Monia Chokri). In vrij korte tijd worden die twee elkaars tegenstanders omdat ze beiden op Nicolas verliefd worden.

Eigenlijk heeft Dolan maar weinig te vertellen in zijn tweede film. Hij flirt wel graag met citaten van grote dichters, toch draait het in deze productie meer om verpakking dan inhoud. De Canadees kiest voor een hippe aanpak waardoor de film als een ultramoderne videoclip oogt met daarin enkele knipogen (vooral wat de kleuren betreft) naar de jaren 60. Het beeld primeert op de boodschap en alhoewel dat aanleiding geeft tot heel wat mooie plaatjes blijf je als kijker met een hongergevoel achter. Bovendien zijn de acteerprestaties de zwakke schakel in deze film. Dolan is wel een grote mijnheer achter de camera, op het scherm is hij veel te veel een verwaande kwast. Dat kan je ook zeggen van tegenspeler Niels Schneider, een mooie jongen die net iets te veel irriteert.

Benieuwd of collega Ellen ook de loftrompet bovenhaalt? Klik hier voor het antwoord. 


Laurence Anyways
Na het bekijken van zijn derde film besef je dat zijn voorgaande titels slechts zoethoudertjes waren, want Laurence Anyways is een beest. In dit travestiesdrama choqueert en charmeert Dolan tegelijkertijd. Het narcisme dat in zijn voorgaande films net iets te veel aanwezig is, maakt plaats voor een cinematografische tour de force waar de kijker dagenlang niet goed van is. Dolan goochelt nog steeds met mooie beelden, maar heeft vooral geleerd hoe de kijker bij de kraag te vatten. Laurence Anyways werkt verstikkend, maar is vooral geniaal.

Klik hier voor de volledige bespreking.

BEELD EN GELUID
Zie de aparte recensies.

EXTRA'S
Op geen enkele disk is er een extra te vinden.

CONCLUSIE
Ik ben je nog het antwoord schuldig op de vraag of Dolan in dat dunne schriftje waarin grensverleggende cineasten staan genoteerd mag staan. Als hij films blijft maken zoals Laurence Anyways belandt hij misschien wel op de eerste pagina! J'Ai Tué Ma Mère is een aangenaam en verrassend debuut, Les Amours Imaginaires is een tussenstop die wellicht in de vergetelheid zal geraken, maar Laurence Anyways is grootse arthousecinema.