LINCOLN
Bespreking door: William - Geplaatst op: 2013-11-18
FILM
Je kan je als buitenstaander niet voorstellen dat de partij van de Amerikaanse president Barack Obama ooit de grootste tegenstander was van het afschaffen van de slavenwetten in de Verenigde Staten. Toch waren het de Democraten die in 1865 alles in het werk stelden om de goedkeuring van president Abraham ‘Abe’ Lincolns 13th Amendement te dwarsbomen. In de Amerikaanse senaat was het voorstel een jaar eerder zonder veel moeilijkheden aan een meerderheid geraakt (die was stevig in de handen van de Republikeinen), voor een tweederde meerderheid in het Congres moesten 20 Democraten overtuigd worden en dat lag niet voor de hand. Bovendien was de VS in een bloedige burgeroorlog verwikkeld en waren zo’n 600.000 soldaten op het slagveld achtergebleven. De zuidelijke staten hadden zich vier jaar eerder afgescheiden, want de afschaffing van de slavernij was een regelrechte aanslag op hun economie, die compleet afhankelijk was van de goedkope handenarbeid van honderdduizenden zwarten op de uitgestrekte zuidelijke plantages. Dat uitgerekend de zoon van een zuiderling het na zijn herverkiezing tot president als zijn plicht zag om de Amerikaanse samenleving is een nieuwe richting te sturen, het getuigt van intelligentie en koppigheid, maar vooral van moed, want anno 1865 was er ook in z’n eigen Republikeinse partij aanvankelijk weinig animo om de zwarten van het juk van de slavernij te bevrijden. Abraham Lincoln geldt dan ook naast George Washington als één van de belangrijkste figuren uit de Amerikaanse geschiedenis, getuige de meer dan 14.000 boeken die aan zijn leven en werk zijn gewijd. Het stond dan ook in de sterren geschreven dat Steven Spielberg dit historisch personage ooit naar het witte doek zou voeren, waarvoor hij zich baseerde op Team of Rivals: The Political Genius of Abraham Lincoln van landgenote Doris Kearns Goodwin, die eerder met The Kennedys of Massachusetts materiaal leverde voor een tv-serie over de Kennedy-familie en die biografieën schreef over o.a. Lyndon Johnson, over Franklin en Eleanor Roosevelt en over de Fitzgeralds.
Spielberg heeft evenwel weinig uit het boek van Goodwin overgehouden, nl. alleen de laatste maanden van Lincolns mandaat met als hoogtepunt de strijd omtrent de goedkeuring van het 13th Amendement in het Congres. Het is een typisch Amerikaans onderwerp en het zal dan ook niemand verbazen dat de film in Europa geen bestseller werd, ondanks de naam van de regisseur en een Oscar voor het hoofdpersonage. Als Lincoln bestaansrecht heeft, dan is dat omdat Spielberg zich op het personage Abraham Lincoln en op de parlementaire strijd over de afschaffing van de slavenwetten concentreert en de kijker op een interessante wijze in het hoofd van een man laat kijken die z’n tijd ver vooruit was en die ervan overtuigd was dat verandering alleen mogelijk was indien hij vóór het einde van de burgeroorlog de gelijkheidswet in de Amerikaanse grondwet kon laten inschrijven zodat de zuidelijke staten die achteraf niet meer zouden terugdraaien via eigen wetten. Met Daniel Day-Lewis (There Will be Blood, 2007) heeft Spielberg de perfecte acteur voor de rol van Lincoln gecast, want de van oorsprong Britse filmspeler weet de driftige en zachte kant van het personage perfect te illustreren en diens overredingskracht en redenaarstalent op een adembenemende manier in beeld te brengen. Daniel Day-Lewis ís Lincoln. Hoeveel groter kan een compliment nog zijn?
Samen met Schindler’s List (1993) behoort Lincoln zonder twijfel tot de belangrijke films die Steven Spielberg in z’n lange carrière gemaakt heeft. Hij benadert het personage vanuit historisch perspectief en voegt – hoe kan het anders – een aantal typische Spielberg-elementen toe om het verhaal te dramatiseren, zoals de problemen met z’n zoon die tegen de wil van z’n ouders naar de oorlog gaat en de hevige migraineaanvallen van z’n vrouw Mary sinds de dood van hun oudste zoon aan het front. Het frontgeweld brengt de regisseur heel kort in beeld in een verstilde scène als Lincoln langs het slagveld passeert en ziet wat oorlog echt betekent. Maar de nadruk ligt op de vaak rumoerige parlementsdebatten en de onderhandelingen met leden van Democratische partij om vóór het amendement te stemmen, waarbij ook toen al werd geschermd met goedbetaalde postjes en de president zelf een aantal tegenstanders met morele en politieke argumenten probeert te overtuigen, terwijl hij nooit z’n waardigheid verliest als staatsman met een grote verantwoordelijkheidszin.
Er zijn interessante bijrollen voor Sally Field (Forrest Gump, 1994) als Lincolns echtgenote Mary, voor Tommy Lee Jones (Hope Springs, 2012) als de harde abolitionist Thaddeus Stevens, die uiteindelijk bereid is om water in de wijn te doen opdat het amendement het zou halen, voor David Stradhairn (Howl, 2010), Joseph Gordon-Levitt (Looper, 2012) en James Spader. Costume designer Joanna Johnston (Saving Private Ryan, 1998) heeft haar steentje bijgedragen om de acteurs in prachtige jurken en uniformen te stoppen en het Oscar-winnende production design van Rick Carter (War Horse, 2011) is indrukwekkend en realistisch met een sfeervolle verlichting die kaarslicht suggereert, waardoor de film hoofdzakelijk grossiert in donkere kleuren die de ene keer warmte en de andere keer zakelijkheid insinueren. Met 144 minuten is Lincoln een vrij lange zit, te meer omdat de film weinig echte actie bevat, maar Spielberg hanteert een gezwinde vaart zonder opvallende rustpozen waardoor u tegen de eindtitels aankijkt voor u het echt beseft.
BEELD EN GELUID
Lincoln is een eerder donkere film als gevolg van het gebruik van weinig kunstlicht teneinde de sfeer van toen zo goed mogelijk te benaderen. De nachtelijke scènes baden in blauw licht, terwijl de debatten in het Congres hoofdzakelijk bruin en zwart gekleurd zijn. Opvallende tinten moet je zoeken in de jurken van echtgenote Mary Todd Lincoln, maar ook dan blijft het allemaal toch een beetje aan de sobere kant. Van ongerechtigheden is uiteraard geen sprake. De muziek is van de hand van John Williams, maar dat zal u niet verbazen, want hij is de huiscomponist van Steven Spielberg.
EXTRA’S
In De Reis van Lincoln (9 min.) vertelt Stephen Spielberg dat hij als sinds z’n jeugd een grote bewondering koestert voor de figuur van Abraham Lincoln. Acteur Daniel Day-Lewis zegt dat hij er alles aan gedaan heeft om het karakter zo getrouw mogelijk weer te geven en producer Kathleen Kennedy wijst erop dat het production design helemaal in functie van die ene optie is ontwikkeld. Production designer Rick Carter heeft overigens alles in het werk gesteld om het kantoor van Abraham Lincoln zo precies mogelijk te reconstrueren en dat geldt ook voor de documenten die de acteurs ter beschikking kregen tijdens de opnamen in het Congres: alles was gekopieerd van originele stukken en de brieven waren met de hand overgeschreven uit de archieven. In Reproductie van het Verleden (10 min.) gaat alle aandacht naar het production design en naar de kostuums, die allemaal naar oude foto’s en schilderijen uit die tijd zijn ontworpen. Het behangselpapier in Lincolns kantoor is zelfs op de originele manier gemaakt. Tot slot is er een overbodig dankwoord.
CONCLUSIE
Lincoln is een overtuigend historisch drama over de 16de president van de Verenigde Staten. Het portret dat regisseur Steven Spielberg van Abraham Lincoln borstelt is integer, historisch correct, maar ook aangrijpend en zelfs aandoenlijk, want hij zette z’n carrière en faam op het spel om de zwarten uit 250 jaar slavernij te bevrijden. Spielberg maakt er geen spektakelfilm van, maar omdat alle bekenden Spielberg-elementen wel aanwezig zijn, voelt de film een stuk lichter en onderhoudender aan dan het onderwerp laat vermoeden. Lincoln kon in Hollywood maar twee Oscars verzilveren (van 12 nominaties), maar ze zijn allebei terecht en welverdiend.
Studio:
Fox
Regie:
Steven Spielberg
Met:
Daniel Day-Lewis, Sally Field, Joseph Gordon-Levitt, James Spader, Hal Holbrook, Tommy Lee Jones, Gulliver McGrath, Michael Stuhlbarg, Boris McGiver, Wayne Duvall, Bill Raymond, Chase Edmunds
Beeldformaat:
2.40:1 PAL
Geluid:
Engels Dolby Digital 5.1
Frans Dolby Digital 5.1
Ondertitels:
Nederlands, Frans, Engels
Extra's:
• De Reis van Lincoln
• Reproductie van het Verleden
• Dankwoord