FILM
De beste films zijn doorgaans degene die je meenemen op een ontdekkingsreis. Films die je verhalen, mensen, emoties doen ontdekken waarvan je geen vermoeden had. Searching For Sugar Man is zo'n film. Want misschien ben jij een van die weinige hipsters die al jarenlang tracht om de wereld te overtuigen van een obscure muzikant met de naam Sixto Rodriguez, die begin de jaren zeventig twee geflopte platen uitbracht. Maar net zoals nagenoeg de voltallige rest van de wereld had ik tot voor deze documentaire nog nooit van de man gehoord. En laat net dat nu de kracht van de prent zijn. Hoe minder je weet over Rodriguez, hoe meer je onder de indruk geraakt van zijn ongelofelijke levensverhaal dat, mocht het door een fictieschrijver bedacht zijn, gewoonweg niet geloofd zou worden.

De prent opent in Zuid-Afrika met Stephen 'Sugar' Segerman, eigenaar van een platenwinkel, die vertelt hoe Rodriguez aan zijn einde is gekomen. De mythe gaat dat hij zich op zijn laatste concert, gedesillusioneerd door het gebrek aan succes, op het podium in brand heeft gestoken. Als binnenkomer kan dat tellen, maar wat volgt overtreft dat nog. Dat van dat gebrek aan succes klopt weliswaar - een van zijn oude platenbazen zegt schertsend dat Rodriguez in de Verenigde Staten welgeteld zes elpees verkocht - maar alleen als je Zuid-Afrika niet meerekent. Want daar werd zijn debutplaat Cold Fact de soundtrack van een generatie die rebelleerde tegen het Apartheidsregime. Het enige probleem: Rodriguez zelf was daarvan niet op de hoogte. Royalties geraakten niet de Atlantische Oceaan over en dus gaf hij er begin jaren zeventig noodgedwongen de brui aan.


Dat voedt in Zuid-Afrika de mythe van deze 'troonopvolger van Bob Dylan' nog meer, temeer daar in de jaren van Apartheid het land volledig geïsoleerd was van de rest van de wereld. Pas na de vrijlating van Mandela en de eerste vrije verkiezingen in 1994 was contact met de Verenigde Staten mogelijk. En zo gebeurt het dat een persoonlijke missie van een Afrikaanse journalist - ontdekken wat er écht gebeurde met Rodriguez - gehoor vindt in Amerika. En niet zomaar bij een of andere muziekfanaat. Nee, de persoon die antwoordt op de vraag van de journalist blijkt... de dochter van Rodriguez te zijn. Meer vertellen over Searching For Sugar Man zou de verrassing - en daarmee het ongebreidelde kijkplezier - vergallen, maar ik kan wel verklappen dat Rodriguez niet aan zijn einde kwam door zichzelf in brand te steken. De waarheid is nog een stuk hallucinanter.

Regisseur Malik Benjelloul, een Zweed, besloot onmiddellijk nadat hij het wonderbaarlijke verhaal van Sixto Rodriguez hoorde om er een film over te maken. Tussen de eerste stapjes en het uiteindelijke resultaat zaten vier jaar, maar het was het wachten waard. De regisseur laat je gedurende de eerste helft van de film in het ongewisse over de afloop van het verhaal. Hij geeft slechts mondjesmaat informatie vrij over Rodriguez en het enige wat we van de man te zien krijgen zijn geen archiefbeelden, maar schaduwrijke gefictionaliseerde portretten en sfeervolle animaties die de mythe over de muzikant alleen maar meer kracht bijzetten. Eenmaal hij het mysterie achter zich laat, zo rond de 45ste minuut, duikt Benjelloul niet in de mythe, maar in de waarheid. En omdat die waarheid niet veel onderdoet voor de mythe, blijf je gefascineerd aan de buis gekluisterd.


Dat is de verdienste van de slimme visuele en structurele aanpak van de cineast, maar niet te onderschatten is ook de rol van de muziek van Rodriguez, die ample in de film gebruikt wordt. De vergelijking met Dylan is zeker niet overdreven: Rodriguez bezit dezelfde gave om melancholie en maatschappijkritiek in evenwaardige doses tot muzikaal goud om te toveren. Als er één iets uit 2013 is dat ik voor de rest van mijn leven zal koesteren, dan zijn het wel de songs van Rodriguez, die zich in geen tijd in mijn permanente geheugen hebben genesteld, met op kop titeltrack 'Sugar Man', een oorwurm in de beste betekenis van het woord.

Ten slotte nog even zeggen dat Searching for Suger Man dit jaar een Oscar kreeg als beste documentaire. En voor wie dat na het lezen van deze bespreking nog niet doorhad: van alle 24 gouden beeldjes die in februari 2013 werden uitgereikt, is dit met voorsprong het meest verdiende.

BEELD EN GELUID
Searching For Sugar Man schippert tussen archiefbeelden en recente opnames, waardoor de beeldkwaliteit verschilt van scène tot scène. Afgaande op de 'nieuwe' beelden kunnen we echter zeggen dat de hoeveelheid filmgrain nagenoeg nihil is, dat de contrasten zeer degelijk zijn en dat de kleurenweergave prima is. Dat de archiefbeelden meer defecten vertonen is logisch en draagt bij tot de melancholische charme van de prent. De digitale upgrade van de op film gedraaide archiefbeelden leverde hoe dan ook geen zichtbare compressiefoutjes op. Maar in deze prent is de soundtrack minstens even belangrijk als het beeld. En het audiospoor stelt niet teleur. De interviewsegmenten beperken zich doorgaans tot de voorste boxen, maar telkens als de muziek van Rodriguez door de speakers schalt, komt de 5.1-track pas echt tot zijn recht.


EXTRA'S
Veel extra's treffen we niet aan op de schijf, maar met name Making Sugar Man (31 min.) is een absoluut schot in de roos. Interviews met en anekdotes van de regisseur en de producent worden afgewisseld met zowel beelden uit de film als met scènes die op de montagevloer belandden, waardoor je een nog beter inzicht krijgt in de magie van de docu en van Rodriguez' muziek. Teleurstellender is het wel erg korte muziekfragment Live at the Phoenix (3 min.). Ten slotte bevat de disk een Trailer die het mysterie, dat de kern van de prent vormt, uitstekend verkoopt.

CONCLUSIE
Searching For Sugar Man vertelt het ongelofelijke verhaal van de getalenteerde muzikant Sixto Rodriguez, wiens platen floppen in de VS, maar die zonder het zelf te weten in Zuiid-Afrika een gigantisch succes boekt als soundtrack van de anti-Apartheidsgeneratie. Beeld en geluid halen een goed tot zeer goed niveau en de bonussectie bevat een uitstekende making-of. Maar haal deze film vooral in huis omwille van de prent zelf. Want dit is niet alleen de beste documentaire van de voorbije twaalf maanden. Dit is de beste film van het jaar tout court.