LORD OF THE RINGS 1, THE - THE FELLOWSHIP OF THE RING EXTENDED EDITION
Bespreking door: Werner - Geplaatst op: 2002-11-20
FILM
The Lord Of The Rings - of zelfs één derde ervan - in een paar woorden samenvatten is een onbegonnen werk. Desalniettemin gaan we het toch proberen: In Midden-Aarde heeft jarenlang een bloedige strijd gewoed tussen Sauron, heerser van het kwaad, en de verenigde legers van mensen en elfen. Na een bittere strijd werd Sauron verslagen, nadat Isildur, de aanvoerder van de mensen, de ring van Saurons hand kon slaan. Op het cruciale moment was Isildur echter te weekhartig om de ring van zijn tegenstander Sauron, symbool van zijn macht te vernietigen. Via tal van omzwervingen - beschreven in Tolkiens boek The Hobbit, maar (nog) niet verfilmd - is de ring in het bezit gekomen van de hobbit Bilbo Baggins (Ian Holm). De ring verleent zijn drager bijzondere krachten, zoals onzichtbaarheid, maar tegelijkertijd vreet het ding aan de ziel, zodat de drager ervan op de duur ervan afhankelijk wordt. Ook Bilbo heeft dit ondervonden, want hij bereikt de abnormaal lange leeftijd van 111 jaar. Ter gelegenheid daarvan geven de hobbits, een vredelievend volkje dat niets met de grote wereldproblematiek wil te maken hebben, een feest ter ere van Bilbo. Tijdens het feest doet de hobbit zijn ring aan en verdwijnt. Op aanraden van de tovenaar Gandalf (een magistrale Ian McKellen) verlaat hij Hobbiton en laat de ring na aan zijn neef, Frodo (Elijah Wood). Jaren verstrijken, en Gandalf komt erachter dat het om de lang verloren gewaande ring van Sauron moet gaan. Hij waarschuwt de hobbits dat ze zo snel mogelijk de benen moeten nemen. En zijn woorden zijn nog niet koud of er staan al negen Ringgeesten voor de poorten van Hobbiton. Samen met zijn vrienden Sam (Sean Astin), Merry (Dominic Monaghan) en Pippin (Billy Boyd) begint een helse vlucht. Gandalf is niet op de afgesproken ontmoetingsplaats in de herberg in Bree, want toen hij het wedervaren van de ring aan de overste van zijn tovenaarsorde, de malafide Saruman (Christopher Lee), is gaan melden, heeft die hem gevangen genomen.
In Bree worden ze van de Ringgeesten gered door een mysterieuze man die zichzelf Strider (Viggo Mortensen) noemt. Zijn echte naam is Aragorn, en hij is de erfgenaam van de verloren troon van Midden-Aarde. Aragorn kan met veel moeite de hobbits naar Elrond (Hugo Weaving) brengen. Ook Gandalf is daar, ontsnapt uit gevangenschap van Saruman, die tot een marionet van Sauron is verworden, en met zijn toverkracht een gigantisch leger van Orcs aan het installeren is. Alle vrije wezens, mensen, elfen en dwergen, die Sauron willen bestrijden sturen vertegenwoordigers naar Elronds vergadering. Dat er iets met de ring moet gebeuren staat buiten kijf, maar de meningen verschillen ernstig wat dat dan wel zou moeten zijn. De discussie laait hevig op, totdat Frodo grootmoedig voorstelt om de enige denkbare manier om de ring te vernietigen, uit te proberen, namelijk de ring in de vuren van Mount Doom gooien, zeg maar in Saurons voortuin. Er wordt een negenkoppig gezelschap samengesteld dat Frodo zal begeleiden, waaronder zijn drie hobbitvrienden, Gandalf, de dwerg Gimli (John Rhys-Davies), de elf Legolas (Orlando Bloom), en de mensen Aragorn en Boromir (Sean Bean). De reis naar het land van Sauron, Mordor, is loodzwaar, en bij een poging om door de oude dwergmijnen van Moria te reizen, komt het gezelschap in zware moeilijkheden. Bovendien kan Boromir moeilijk aan de verleiding weerstaan om zich de ring niet toe te eigenen om zijn geplaagde land Gondor, dat het laatste bruggenhoofd vormt tegen de invasiemacht van Sauron, ter hulp te komen. Tijdens een aanval van de Orcs wordt het genootschap tenslotte uit elkaar gedreven...
Een korte impressie van wat we van deze film vinden, kon je al lezen bij de bespreking eerder van de
2-discversie,, dus eerder dan in herhaling te vallen, denken we dat het interessanter is om even de verschillen tussen de 2-discversie en de 4-discversie toe te lichten. Eerst en vooral is de versie, zoals algemeen bekend, een half uur langer. Ook omdat de leeftijdskwotering 16 is in plaats van 12, dacht men eerst dat dit vooral zou zijn omdat er een paar goordere stukken in de gevechtsscènes zitten. Nu is het inderdaad waar dat in deze versie Aragorn een beetje harder met zijn zwaard zwaait, waardoor er al eens een Orc méér in alle grafische luister de kop afgeslagen wordt; maar dit is slechts een klein detail in de grotere aanpassing van de film. Hierbij worden sommige scènes uitgediept, en hier en daar zelfs een compleet nieuwe scène toegevoegd. Er dient gezegd te worden dat Peter Jackson er is in geslaagd om ondanks het halfuur extra aan beeldmateriaal het verteltempo even strak te houden. De bijkomende scènes zijn dus niet door seamless branching of zo er zo maar tussen gekwakt, noch zijn het herhalingen van wat we al weten. Enkele scènes komen rechtstreeks uit Tolkiens boeken, maar zijn in de bioscoopversie gesneuveld omdat deze de niet-kenner misschien meer verwarren. Zo heeft Galadriel in de scène aan de spiegel één van de drie (minderwaardige) Elfenringen om, en geeft ze aan alle leden van het Genootschap van de Ring een geschenk, en dus niet alleen aan Frodo, zoals in de bioscoopversie. Ook de inleiding van de film is veel langer, waarbij aan de originele openingsscènes een voice-over van Bilbo is toegevoegd, die de dagelijkse levenswijze van de Hobbits schetst alvorens we in Midden-Aarde worden ondergedompeld. Nog een scène die niet in het origineel maar wel in het boek terug te vinden is, is hoe Sam en Frodo op hun weg zien hoe de Elfen uit Midden-Aarde wegtrekken. De tocht van het gezelschap van Aragorn wordt bovendien nóg meer een beproeving, want naast een ijsberg en de grotten van Moria wordt het Genootschap nu ook nog eens de moerassen ingestuurd. Vaak zit het verschil met de kortere versie in een simpel gebaar, een kleine toelichting of een extra scène, zoals wanneer Bilbo verschrikt wegvlucht voor zijn opdringerige familie. Maar zoals Peter Jackson zelf in één van de documentaires verklaart, hoe langer zijn team aan de film werkte, hoe meer het geheel op Tolkiens originele werk begon te lijken. In dat opzicht volgt deze director's cut het boek nóg nauwkeuriger, en alhoewel we nog steeds verstoken blijven van Tom Bombadil, krijgen we de Hobbits toch in één scène al zingend te zien.
Ook is het euvel van de 2-discversie waarop de aftiteling in het Frans was, voor deze prent verholpen, en krijgen we een gewone aftiteling. Meer nog, na de gewone aftiteling krijgen we daar bovenop nog eens 19 minuten extra aftiteling met de namen van alle leden van één of andere Tolkien-fanclub. Eerlijkheidshalve hebben we daarvan de duur in mindering gebracht van de totale duur, want tenzij je daar ergens tussen staat, gaat niemand die dankbetuiging ook werkelijk lezen.
BEELD EN GELUID
In tegenstelling tot de 2 disc-versie is deze versie naast een 5.1- en een 2.0-track ook voorzien van een DTS-track. Er is intussen al behoorlijk wat over te doen geweest, en na nauwkeurige beluistering kunnen we niet anders concluderen dat de dynamiek van de 2-discversie wat is getemperd, en, wat erger is, er hier en daar enkele storende effecten optreden. Niets wat de disc definitief onbeluisterbaar maakt, maar door pitch-correctie (het verlagen van de toon om de versnelling van PAL versus NTSC te compenseren) zitten er een paar knikken in het geluid, en in sommige scènes is dat wel érg goed te merken. Neem bijvoorbeeld de scène waarin Gandalf op Orthanc gevangen zit, en een vlinder tot bij hem vliegt; het geluid bestaat daar enkel uit koorgezang, en dan merk je pas goed dat er een hik in het geheel zit. Nu is pitch correction een veel voorkomend euvel. Bijvoorbeeld veel X-Files-releases, zoals Essence/Existence lijden eronder. In een film waar de éne explosie de andere opvolgt, zal je daar bijzonder weinig van merken, maar in meer ingetogen momenten, zoals deze film er genoeg bevat, merk je als kritische luisteraar toch dat er wat aan het geluid schort. Als dat bovendien het enige euvel was, zouden we dit nog met de mantel der liefde bedekken, maar aan de dynamiek, vooral in de lage tonen, schort er toch ook iets aan zowel de DTS-track als de 5.1-track. Als we bijvoorbeeld de scène op de trappen naar de brug van Khazad‑Dûm vergelijken met dezelfde scène uit de 2-discversie, hoorde je bijvoorbeeld de pijlen van de Orcs gerichter rondvliegen, en klonk de galm van het gebrul van de Balrog een stuk dieper door. In subtiliteit heeft de track in elk geval gewonnen, want wanneer de Hobbits op weg zijn naar Bree, hoor je veel nadrukkelijker de vogels in de wei kwetteren. De beeldkwaliteit is erg vergelijkbaar met die van de 2-discversie, misschien zelfs nog een ietsje beter wegens minder aliasing, en het was uiteraard een verstandige beslissing om de film te spreiden over twee discs. De plaats waar de film wordt onderbroken, namelijk na de Raad van Elrond, kon niet beter gekozen zijn. Op beide stukken is de layer change merkbaar maar stoort niet. Absoluut gesproken: zeer weinig artefacts, voldoende scherpte en donkere, sobere maar stabiele kleuren.
In tegenstelling tot de vorige versie worden ditmaal in de ondertitels consequent de plaatsnamen wél maar de eigennamen niet vertaald. The Shire wordt dus De Gouw, maar Strider blijft Strider; en eigenlijk hoort het zo!
EXTRA'S
Korte samenvatting: *gasp*
Lange samenvatting: We denken niet dat we ooit al een boxset in handen hebben gehad met zo veel bonusmateriaal als deze. Twee dual layered-discs vol met zeer gesubstantieerd materiaal, waarvan zes uur documentaire, allemaal Nederlands ondertiteld, grotendeels in breedbeeld, voorzien van mooie, geanimeerde menu's die lezen als een sprookjesboek... Deze release verdient ultieme bewondering over de hele lijn. Bovendien wordt de film over de gehele lengte nog eens voorzien van vier commentaartracks. Op de eerste figureren regisseur Peter Jackson, producente Fran Walsh en schrijfster Philippa Boyens. Deze track is veruit de interessantste van de vier, waarmee je een uniek inzicht krijgt hoe Peter Jackson en de zijnen de wereld van Tolkien hebben trachten te visualiseren. Op de tweede track komt het design-team aan het woord, met Grant Major, Ngila Dickson, Richard Taylor, Alan Lee, John Howe, Dan Hennah, Chris Hennah en Tania Rodger, en hun inbreng is uiteraard meer gericht op de technische aspecten en de make-up. Track 3 bevat commentaar door het productie-team: Barrie Osborne, Mark Ordesky, Andrew Lesnie, John Gilbert, Rick Porras, Howard Shore, Jim Rygiel, Ethan Van Der Ryn, Mike Hopkins, Randy Cook, Christian Rivers, Brian Van’t Hul en Alex Funke, en ook deze track is minder interessant voor niet-ingewijden in de kunst van het filmen. Track 4 is dan weer een toppertje, met aan het woord Elijah Wood (Frodo), Sir Ian McKellen (Gandalf), Liv Tyler (Arwen), Sean Astin (Sam), John Rhys‑Davies (Gimli), Billy Boyd (Pippin), Dominic Monaghan (Merry), Orlando Bloom (Legolas), Christopher Lee(Saruman), and Sean Bean (Boromir). Een schat aan wetenswaardigheden, anekdotes en visie van de acteurs op hun rol zit hierin vervat. Omdat nogal wat mensen door elkaar spreken, krijg je bij elk van de commentaartracks onderaan Nederlandse ondertiteling en bovenaan wie er aan het woord is.
De overige extra's zijn netjes in twee verdeeld. De eerste disc heeft de titel "From Book To Vision" en de tweede "From Vision To Reality" meegekregen; ze worden beiden gepresenteerd als zijnde appendices, ook al omdat Tolkiens werken steevast verklarende appendices meekregen met uitleg over de Elfentaal, de koningen, de geografie en diens meer. Elk van de discs bevat een korte inleiding, respectievelijk door Peter Jackson zelf en door Elijah Wood, die de voornaamste menu-opties toelichten. De documentaires zijn ook via een play all-optie te spelen, via het index-menu zijn ook de andere opties, zoals de conceptuele schetsen toegankelijk. Ook zijn de langere documentaires in kleinere stukjes onderverdeeld, wat navigatie van het geheel tot kinderspel herleidt.
Een DVD-release als deze schreeuwt gewoon om een diepgaandere studie van het documentaire-materiaal, wat de traditionele peppraatjes en promofilmpjes, zoals we op de 2-discversie in dit geval ruimschoots overtroeft.
DISC 3: FROM BOOK TO VISION
J.R.R. Tolkien ‑ Creator Of Middle‑Earth (22 min)
Deze documentaire sluit erg nauw aan bij de vele documentaires die over leven en werk van Tolkien te vinden zijn, zoals het hier eerder besproken J.R.R. Tolkien: Master Of The Rings. Uiteraard zijn niet alle historische documenten over Tolkien van even goede beeldkwaliteit, en de nadruk bij deze documentaire ligt dan ook volledig op leven en werk van Tolkien, en beantwoordt vragen waarom het schrijven van zijn magnum opus zo lang heeft geduurd, en waarom de impact ervan zo enorm was en nog is.
From Book To Script (20 min)
Peter Jackson licht toe hoe hij New Line Cinema zo ver heeft gekregen om een adaptatie van Tolkiens wereldberoemde werk te maken. Ook Christopher Lee komt aan het woord, in de hoedanigheid van enige lid van de cast die ooit Tolkien heeft ontmoet, en blijkbaar de boeken van voren naar achteren kent.
Storyboards And Pre‑Viz: Making Words Into Images (13 min)
Aan de hand van enkele storyboards en animatics krijgen we een eerste kijk op de visualisaties.
Storyboards
In een submenu krijgen we voorts een drietal storyboards, waaronder een compleet verschillende proloog-sequentie, verteld door Frodo in plaats van Galadriel, twee computersimulaties "Pre-Viz Animatics", namelijk Gandalf die naar zijn ontmoeting met Saruman rijdt en de vlucht naar de brug van Khazad‑Dûm; twee storyboards worden vervolgens vergeleken met het uiteindelijke resultaat door middel van de multi angle-optie. Nog een laatste kleine featurette die niet in de play all-optie vervat zit, "Bag End Set Test", vinden we in deze sectie terug, en deze toont in een kleine 7 minuten hoe men de camera manipuleert om de éne acteur groter of kleiner dan de andere te lijken, en hiervoor soms twee identieke sets moet bouwen.
Designing Middle‑Earth (41 min)
Op een zeer gedetailleerde en vakkundige wijze krijgen we te zien hoe men bepaalde plekken in Nieuw-Zeeland heeft omgetoverd tot Hobbiton, Bree, Mount Weathertop, Isengard, Rivendell, Moria, Lothlórien en Amon‑Hen. Misschien altijd wel hetzelfde weerkerende thema, maar zeer volledig en interessant.
WETA Workshop (43 min)
ILM, go home! Misschien wel de interessantste documentaire op de disc gunt ons een blik achter de schermen van WETA, de kleinere speciale effecten-maatschappij die initieel uitgelachen werd wanneer ze beweerde een project zoals Lord Of The Rings tot een goed einde te kunnen brengen, maar achteraf de concurrentie met verstomming sloeg. Dit is de geboorteplaats van de Orcs, de vele monsters en rare wezens die Middle-Earth bevolken, alsook de tonnen rekwisieten die één voor één met de hand gemaakt moesten worden.
Fotogallerij
Aan deze featurette zijn ook nog tal van fotogallerijen met details verbonden, onderverdeeld in twee categorieën, "The Peoples Of Middle-earth" en "The Realms Of Middle-earth", met een paar duizend (!) foto's, allemaal te bekijken in close-up, met zelfs hier en daar een snippertje nadere audio-uitleg, tevens zowat de enige feature die niet ondertiteld is.
Costume Design (12 min)
In een laatste, kortere documentaire volgen we een veertigtal naaisters die dag en nacht bezig zijn aan de sumptueuze kostuums.
Atlassen
Een laatste feature op deze derde disc zijn twee interactieve atlassen. Op de eerste, de "Middle-earth Atlas" kunnen we de tochten van Frodo en Gandalf volgen op een kaart van Midden-Aarde, en de cruciale plekken selecteren voor wat meer uitleg. Een tweede kaart "New Zealand As Middle‑earth" toont welke plaatsen in Nieuw-Zeeland voor de diverse scènes uit de film model hebben gestaan, en welke lokaties waar in de film gebruikt zijn. Ook zien we hier en daar een snippertje beeld waarin we de crew volgen op lokatie-jacht.
DISC FOUR: FROM VISION TO REALITY
The Fellowship Of The Cast (25 min)
Een excellente, afwisselende documentaire waarin de voornaamste acteurs één voor één hun visie op de film mogen uiteenzetten. Ook krijgen we exclusieve beelden van de eerste opnamen en repetities, en vertellen sommige castleden, zoals Viggo Mortensen, op welke manier ze bij het project betrokken werden.
A Day In The Life Of A Hobbit (13 min)
Ook al terug te vinden op de 2-discversie krijgen we in deze documentaire te zien hoe zeer Elijah Wood, Sean Astin en de andere Hobbits dag na dag opnieuw van voor het eerste ochtendlicht het afschuwelijke ritueel moesten ondergaan van vier uur in de schminkkamer door te brengen.
Camera's In Middle‑Earth (50 min)
De film zou uiteraard nooit afgeraakt zijn als men slechts met één of twee ploegen had gefilmd. Op gegeven moment zijn zeven cameraploegen tegelijk aan het draaien geweest. Hoe zo'n immens werk kan gecoördineerd worden, wordt in deze featurette getoond.
Fotogallerij
Acht pagina's foto's-van-achter-de-schermen
Scale (16 min)
Wie nog in echte Hobbits gelooft, moet er deze featurette maar eens op naslaan. In detail worden alle truukjes uitgelegd hoe men de Hobbits, de Dwergen, de Elfen en de mensen in de juiste verhouding heeft gekregen. Ook leren we dat voor sommige scènes ook een beroep werd gedaan op dwergmensen.
Bigatures (16 min)
Wat je allemaal niet met piepschuim kan aanrichten! Decors zoals Rivendell, Lothlórien en de impressionante Argonath werden natuurlijk aan de hand van enkele modellen in beeld gebracht, maar hier kwam ook ongelofelijk veel minutieus werk bij te kijken.
Fotogallerij
Kleinere en grotere details van Orthanc, Rivendell, Moria, Lothlórien, Hobbiton en de Argonath.
Weta Digital (25 min)
Niet alleen Yoda, maar ook figuren zoals de Cave-trol en de Balrog bestaan natuurlijk alleen maar bij de gratie van computerpixels. Details hierbij zijn moeilijk realistisch te krijgen, zoals de dynamica van de vlammen, maar bij Weta hebben ze er wat op gevonden, al dient gezegd dat de eerste versies van de Cave-trol er ronduit belachelijk uitzien.
Editorial: Assembling An Epic (13 min)
De features zijn gerangschikt in chronologische volgorde, dus nu wordt het hoog tijd om eens te kijken hoe al het voorgaande door Peter Jackson en de zijnen dit alles tot niet één, maar drie films hebben bewerkt. Er wordt ook nader ingegaan op de verschillen tussen de theatrical versie en de extended DVD-versie.
Editorial Demonstration ‑ The Council Of Elrond
Door middel van een multi-angle feature met maar liefst zeven (!) camerastandpunten wordt anderhalve minuut uit de scène met de Raad van Elrond uitgebeend, en kan men de verschillende acteurstandpunten volgen.
Digital Grading (12 min)
Na het schieten van de volledige film werden alle keuren nog eens digitaal aangepast om in bepaalde scènes een zekere stemming te bereiken. Ook dit is computerwerk, met computers die U en ik niet in huis hebben staan. Af en toe worden de filmbeelden ook vergeleken met wat er origineel gefilmd was, wat het geheel alleen maar interessanter maakt.
The Music Of Middle Earth (12 min)
Geen film zonder muziek, zeker niet wanneer deze Howard Shore ook nog eens verdiend een Oscar heeft opgeleverd. Howard Shore moet zowat de eerste filmcomponist zijn die voor de verlengde cut van deze film opnieuw de studio is moeten induiken om de score nog wat aan te dikken. Ook de manier waarop men aan de typische elfenklanken komt - Tolkiens werk was bijna muzikaal op zich - wordt toegelicht.
The Soundscapes Of Middle Earth (13 min)
In sommige scènes, zoals op de toppen van de pas van Caradhras of bij de confrontatie met de Wachter aan de poort van Moria, heeft men artificieel allerlei geluidseffecten moeten toegevoegd. Hoe dat gebeurd is, zien we in deze featurette.
The Road Goes Ever On... (7 min)
En toen was het wachten op de reactie van het publiek. Overal ter wereld werd de première een massaspektakel, maar vooral in Jacksons thuisbasis Wellington in Nieuw-Zeeland werd iedereen gewoon krankzinnig.
Tot slot bevat elke disc nog een
easter egg.
CONCLUSIE
Als je ziet hoe de standaarden telkens worden verhoogd, blijft het vol anticipatie afwachten welke release deze Director's Cut van The Lord Of The Rings zal overtreffen. Alhoewel de geluidskwaliteit geen hoge toppen scheert, is dit vooralsnog de beste DVD-release die op de markt te vinden is, mee door de hoge kwaliteit van het aangeboden bonusmateriaal. Naast de standaardversie is er ook een beperkte gift set-release op de markt, voorzien van twee stenen Argonath-boekensteunen.
