Het is geen hoopgevend vooruitzicht als je voor je moeizaam bijeen gespaarde euros een hoger rendement zoekt en je dus bereid bent om meer risico’s te nemen. En de medewerkers van je eigen bank moet je toch blindelings kunnen vertrouwen? Volgens Rainer Voss is hét probleem dat niemand nog overzicht heeft over wat er echt gaande is. Misschien kunnen grote boekhoudkantoren je na maanden of jaren van onderzoek vertellen hoe Deutsche Bank ervoor staat, zegt hij, maar dat kost handenvol geld en vooral tijd die niet voorhanden is en dus neemt uiteindelijk één man een reeks beslissingen in de hoop dat de negatieve neveneffecten beheersbaar zijn. Het is nl. een feit dat geen enkele bank nog een globaal overzicht heeft over de engagementen en de risico’s die worden en ooit zijn genomen en nog veel minder over de veelheid van contracten die vaak via kleine paragraafjes met elkaar verbonden zijn en voor een kettingreactie kunnen zorgen bij de minste actie die wordt ondernomen. Bovendien is de financiële handel op de beurzen grotendeels aan computers toevertrouwd en logaritmen houden nu eenmaal geen rekening met maatschappelijk of sociale consequenties.

Het beeld dat Rainer Voss van de sector schets is weinig rooskleurig. En hij noemt de positie van Griekenland als een perfect voorbeeld van een ramp waarvoor de Europese belastingbetaler uiteindelijk zal opdraaien, maar waaraan gehaaide speculanten dikke bonussen overhouden. Maar alles gebeurt legaal en volgens de regels, zegt hij, al moet hij toegeven dat banken in de loop der jaren steeds meer opgeschoven zijn in de richting van wat nog net niet illegaal is. Sommige financiële producten zijn interessant voor sommige beleggers, zegt hij, want die kunnen bepaalde risico’s op die manier beveiligen, maar ze werken eigenlijk pas perfect als de belegger nauwelijks weet waar het om gaat en niet beseft welke risico’s hij neemt. Het klinkt bijna immoreel, maar Voss wijt het aan de natuur van de mens, want die kijkt bijna uitsluitend naar de winst die hem wordt beloofd. Een kleine belegger is vooral bezig met de 8000 euro winst van gisteren, zegt hij, maar vergeet gemakkelijk het verlies van 5 keer 2000 euro van de vorige week.

Rainer Voss legt ook uit hoe hij in het milieu is verzeild geraakt en wat hij daarvoor heeft opgeofferd. Achteraf kijkt hij er zelf met gemengde gevoelens op terug, want een mens heeft uiteindelijk maar één leven, en carrière maken en veel geld verdienen was een stuk belangrijker toen hij dertig was dan vandaag. Ik kom uit een doodgewoon milieu, zegt hij, ik heb me aangepast via boeken over sigaren, wijn, kleren en dat soort dingen. Soms belde ik mijn moeder op uit Tokio of New York, maar ik denk niet dat ze echt geloofde dat ik daar was… Z’n gezin heeft er onder geleden, want van de 280 (!) werkdagen per jaar, bracht hij er vaak de helft in het buitenland door. M’n vrouw had hulp, ze stond er niet alleen voor, zegt hij, maar of ik een goede vader ben geweest...

Regisseur Marc Bauder filmt Rainer Voss in de lege kantoren van z’n voormalige bank in Frankfurt. Het gebouw staat sinds vele maanden leeg, want na de fusie met een concurrent was er minder behoefte aan werkruimte. Z’n verhaal past perfect in de strakke modernistische omgeving die even koel oogt als het onpersoonlijk werk dat er ooit is uitgevoerd: een protserige 21^ste-eeuwe kathedraal die is uitgerangeerd nog voor de tijd vat kon krijgen op de materialen waarmee ze is gebouwd. In de grote glasramen doemen de silhouetten op van nog hogere en protserigere buildings, met als optimum de nieuwe wolkenkrabber van de Commerz Bank die moeiteloos boven de glasbuilding van Deutsche Bank uitgroeit.

Het onderwerp van Master Of Tthe Universe is niet gemakkelijk. Het gaat over hedge funds, swaps en andere zeer ingewikkelde nieuwe producten waarmee de bankiers hun actieradius proberen uit te breiden ten koste van concurrenten, en de daaraan door Rainer Voss gekoppelde consequenties voor de buitenwereld, dat wil zeggen voor de echte maatschappij waarin mensen van vlees en bloed proberen te overleven, zijn boeiend en deprimerend, want Rainer Voss laat er geen misverstand over bestaan: er komt een nieuwe financiële crisis met desastreuze gevolgen en hij verwijst naar Spanje waar de crisis ondertussen heeft geleid tot een haperende toelevering van essentiële producten, tot schaarste in de winkels en tot een meltdown van de maatschappelijke structuren. Mensen proberen er te overleven, zegt hij, maar het kan nog veel erger als de problemen zich verleggen naar Frankrijk. Dan stort het allemaal in.