SERIE
Warschau, 1937. De Franse luitenant-generaal Jean-François Mercier arriveert vanuit Parijs als speciale gezant. Hij is aangesteld als attaché op de Franse ambassade, maar daar beseft iedereen dat de jonge kerel een medewerker van de inlichtingsdienst is met een speciale opdracht. Z’n diplomatiek status is niet meer dan een heel doorzichtige cover, ook voor de Russische spionnen van de KGB trouwens met wie hij na verloop van tijd in botsing zal komen. Mercier is naar Polen gestuurd in het kader van het bijstandscontract tussen Parijs en Warschau en het is zijn taak om na te gaan wat de plannen van de nazi’s zijn met betrekking tot Polen: zijn er tekenen dat een invasie of misschien zelfs een oorlog wordt voorbereid in Berlijn?

Tijdens een nachtelijke verkenningstocht stoot Mercier langs de Pools-Duitse grens op een militair commando dat tankvallen heeft aangelegd en een tijdje later kan hij in het Zwarte Woud filmopnamen maken van tankoefeningen en besluit hij dat Hitler smalle tanks laat bouwen om in bosrijke gebieden makkelijk te manoeuvreren. De informatie moet uiteraard worden bevestigd door betrouwbare bronnen en dus benadert hij in Tsjechoslowakije gevluchte dissidente nazi-wetenschappers met een belofte van veel geld en valse persoonsbewijzen in ruil voor inlichtingen over de plannen van de Duitse militaire veiligheidsdienst. Uit de informatie die Mercier in handen krijgt, besluit hij het bij het rechte eind te hebben inzake Polen en bovendien concludeert hij dat Berlijn ook plannen maakt voor een invasie van Frankrijk via de Belgische Ardennen. Het militaire hoofdcommando in Parijs is niet overtuigd en veegt zijn argumenten van tafel. Franse diplomaten zijn trouwens net zoals hun Engelse collega’s in gesprek met Hitler met het oog op een niet-aanvalspact. Van oorlogsdreiging is volgens het hoofd van de Franse militaire inlichtingsdienst geen sprake.
 

Jean-François trekt zich terug op het landgoed van zijn familie waar hij een Russisch echtpaar verstopt dat hem eerder essentiële informatie heeft bezorgd in verband met de Pools-Russische relaties, maar als zijn jonger zus hem verwijt vanaf de zijlijn toe te kijken terwijl de wereld ten onder gaat, neemt Mercier een nieuwe opdracht aan die hem opnieuw naar Warschau brengt, want nazi-Duitsland heeft ondertussen en niet-aanvalspact gesloten met aartsvijand Rusland (1939) en alles wijst erop dat Moskou en Berlijn de Poolse buur onder elkaar willen verdelen. Daarmee schendt Duitsland het niet-aanvalspact met Polen uit 1934 en kan dat land een beroep doen op Frankrijk om z’n soevereiniteit te garanderen. Een oorlog in Europa is dan het logische gevolg. Opnieuw staat Mercier voor hete vuren, want de Fransen hebben hun collega’s in Warschau beloofd de Poolse goudvoorraad in veiligheid te zullen brengen…
 

Spies Of Warsaw is gebaseerd op de gelijknamige spionageroman van de Amerikaanse auteur Alan Furst, die wel eens de erfgenaam van Graham Greene en Eric Ambler wordt genoemd. Hij heeft een hele reeks spannende romans over de Tweede Wereldoorlog achter zijn naam staan en algemeen wordt verwacht dat nog meer verhalen van zijn hand zullen worden verfilmd. Furst legt de lat vrij hoog en dat betekent dat z’n verhalen soms enige voorkennis veronderstellen of op z’n minst een niet geringe inspanning vragen van de lezer. Dat geldt ook voor Spies Of Warsaw dat heel dicht bij de aanpak in de roman blijft, een kluwen van intriges dat niet altijd even gemakkelijk te ontwarren is. Saai en traag, wordt de miniserie op IMDB door nogal wat kijkers genoemd, maar eigenlijk gaat het om fragmenten waarin toelichting wordt gegeven over de historische achtergrond of over evoluties op het politieke terrein, en die de opgebouwde spanning nauwelijks verstoren of onderbreken, terwijl ze wel degelijk van wezenlijk belang zijn voor wat volgt. Nee, Alan Furst maakt er geen hapklare brok van, maar treedt veel meer in de voetsporen van iemand zoals John Le Carré, die aan z’n romans een flinke portie psychologie toevoegt die vaak voorrang krijgt op de dramatische voortgang.
 

De beide verhaallijnen (De Franse ontkenning van de Duitse invasieplannen & het in veiligheid brengen van de Poolse goudvoorraad) worden aan elkaar gekoppeld via een niet evidente amoureuze relatie tussen hoofdpersonage Jean-François Mercier en de aantrekkelijke Ana Skarbek, een jonge vrouw van Frans-Poolse afkomst en diplomate van de Volkerenbond. Van een stomende liefdesaffaire is nooit sprake, want beiden hebben het veel te druk met hun eigen opdracht in zeer moeilijke omstandigheden, en bovendien is weduwnaar Jean-François aanvankelijk nog niet toe aan een nieuwe relatie. Het is een verhaallijn die de iets minder politiek geïnteresseerde kijker aan boord moet houden en het siert Alan Furst en z’n beide coscenaristen (Dick Clement & Ian La Frenais – samen schreven ze de scenario’s voor The Bank Job en Across The Universe) dat ze aan de verleiding hebben weerstaan om er meer belang aan te hechten dan in de roman.
 

Bijgevolg staat de undercoveropdracht van Jean-François Mercier altijd centraal en die is niet van de minste, want hij komt in conflict met de Duitse, maar ook met de Russische spionagedienst, want het wordt hem al gauw duidelijk dat Duitsland én Rusland veel minder onschuldige plannen koesteren omtrent de toekomst van Polen dan men in Parijs en Londen bereid is te geloven. Gezien de uitkomst is het moeilijk om te begrijpen dat de twee grootste democratieën in Europa het met Hitler op een akkoordje probeerden te gooien, want had hij zijn visie op de toekomst van Europa niet duidelijk uiteengezet in Mein Kampf? Merciers bewijsmateriaal wordt in Parijs afgedaan als een mogelijke vervalsing en dat heeft dramatische gevolgen voor zijn engagement en zijn betrokkenheid bij de gang van zaken. Uit zelfbehoud, maar evenzeer uit frustratie, trekt hij zich terug op zijn familielandgoed waar Alan Furst hem voorzichtig tot zichzelf laat komen om uiteindelijk met een hernieuwd zelfvertrouwen een nieuwe uitdaging aan te gaan: een zo goed als perfect psychologisch portret van een man die beseft dat in dergelijke omstandigheden gelijk hebben niet hetzelfde betekent als gelijk krijgen en vooral dat politiek en diplomatie niet noodzakelijk de regels van de logica volgen.
 

David Tennant (What We Did on Our Holiday, 2014) kruipt in de huid van Jean-François Mercier en dat is geen eenvoudige opdracht, want het gaat om een personage dat emotioneel veel meer bij z’n opdracht betrokken is dan bij de jonge vrouw voor wie hij een zekere mate van interesse heeft. Het staat een beetje haaks op het traditionele heldenverhaal waarin het hoofdpersonage in een alles overschaduwende love story wordt gesitueerd, maar dát maakt Jean-François Mercier nu net boeiend, want het is vanaf het begin duidelijk dat we hier te maken hebben met een personage dat zich niet houdt aan de regels van het genre, wat ook blijkt uit de manier waarop hij te werk gaat om z’n doel te bereiken. Dat daarbij koppen rollen is niet te vermijden, en in het kader van z’n missie is dat zelfs niet voorzien, maar wel noodzakelijk en David Tennant maakt het door zijn zeer directe aanpak en onconventionele uitstraling ook acceptabel.
 

Als antagonist voert Alan Furst een zeer vrijgevochten Ana Skabek op, een jonge vrouw die haar tijd ruim vooruit is, en Janet Montgomery speelt de rol met een naturel die respect afdwingt. Na rollen in het zeer aparte Black Mirror (2011-2013) en Dancing On The Edge (2013) bewijst ze opnieuw een actrice met pit te zijn. Voorts is er een kleine maar opvallende rol voor Burn Gorman (The Hour, 2011-2012) als verbindingsman in de Franse ambassade in Warschau en voor Linda Bassett (Lark Rise To Candleford, 2008-2011), die bewijst dat ze ook geloofwaardig kan zijn in de rol van een joodse matrone.