In 1936 wordt het vakantiegeld in België ingevoerd. Het gaat om zes vrije dagen voor arbeiders. Het zal tot 1944 duren vooraleer het systeem op alle loontrekkende werknemers van toepassing is. In 1947 wordt het dubbele vakantiegeld ingevoerd, vanaf 1952 wordt het systeem uitgebreid tot 2 weken vakantie en in 1963 zelfs tot drie weken. Vanaf 1975 hebben bezoldigde arbeidskrachten (arbeiders en beambten) recht op vier weken vakantie. Het succes is evenwel niet meteen fenomenaal en nog in 1939 draait Jan Vanderheyden in opdracht van de Provincie Antwerpen het toeristische filmpje Naar Nieuwe Levensvreugde (25’35”) waarin de bevolking opgeroepen wordt om te reizen en de vakantiedagen nuttig te besteden. In een eerste periode bleven de mensen nl. gewoon thuis om te klussen of ze maakten korte uitstappen in de nabije omgeving. De meesten vonden de vergoeding te laag om op vakantie te gaan zoals dat tegenwoordig gebruikelijk is en ze besteedden het geld liever aan nuttige dingen. In het filmpje zien we een Antwerpse familie op vakantie in De Kempen, terwijl een oudere oom gewoon thuisblijft en op café gaat. Jammer genoeg is alleen de Franstalige versie van het filmpje bewaard.
Fiere Mensen (28’25”) van Gérard De Boe & Emile Degelin uit 1953 en Schoner Leven (20’30”) van Frans Nauwelaerts & Hubert Hermans uit 1958 zijn propagandafilmpjes, resp. van het Algemeen Christelijk Vakverbond (ACV) en van de socialistische partij. In beide documentaires worden de eigen verwezenlijkingen dik in de verf gezet (in het ACV-filmpje: betere verloning, kinderbijslag, betaalde vakantiedagen en de bouw van vakantiecentra door het christelijk ziekenfonds, plus een waarschuwing i.v.m. de nieuwe uitdaging, nl. de opmars van de machine die de arbeider tot slaaf dreigt te maken; in het socialistische filmpje: het terugdringen van de werkeloosheid na een periode van desastreus beleid door de Christelijke Volkspartij, het verkorten van de legerdienst (van 21 naar 18 maanden) en een hoger vakantiegeld in het kader van de voortdurende sociale strijd. Het filmpje geeft ook een beeld van de nieuwe investeringen om maatschappij en economie te moderniseren). Mocht je willen weten waar de oorsprong ligt van de Belgische schuldenberg, dan is dit een goed begin!
Halfweg de jaren zestig is vakantie bijna doodgewoon. De gevolgen laten zich raden: lange files op de wegen (autowegen zijn nog zeldzaam) en drukke vakantieoorden. In De Tijd om te Leven (24’22”) van Ernst Vantomme uit 1965 pleit het Franstalige Christelijke Vakbeweging (MOC) daarom voor een terugkeer naar de natuur (het werk van God) en de cultuur (het werk van de mens), ver weg van de mensenmassa’s om de rust en de magie te herontdekken van wat vakantie eigenlijk behoort te zijn. Zonnig Leven aan het Strand (12’28”) van Henri Storck uit 1936 is een korte documentaire in opdracht van de Belgisch-Luxemburgse Vereniging van Toerisme waarin reclame wordt gemaakt voor de Belgische (of is het Vlaamse?) kust: de zon, het strand, de zeilwagens, het casino en de renbaan van Oostende, de duinen, het golfterrein en de villa’s in Het Zoute, een ongeschonden wereld die zich maar graag wil laten ontdekken. Toen (1936) kon men uiteraard niet vermoeden wat dertig jaar later het resultaat zou zijn van dergelijke promotiecampagnes…
Op Reis (15’40”) van Gaston Vernaillen uit 1948 is een promotiefilmpje van de toenmalige NMBS om het reizen per trein een duwtje in de rug te geven. Eerst wordt er een overzicht gegeven van de schade die tijdens de Tweede Wereldoorlog aan infrastructuur en rollend materieel is aangericht, gevolgd door de inspanningen die op korte termijn zijn geleverd om bruggen te repareren en nieuwe locomotieven en wagons op de rails te krijgen. De Officiële Reisgids van de Belgische Spoorwegen nodigt uit om de kust, de Ardennen en de minder bekende parels in het binnenland te bezoeken, waarbij wordt vermeld dat in het oosten van het land reisbussen worden ingezet om de passagiers ter plekke te brengen.
De vier laatste filmpjes gaan over het toerisme in Wallonië. De interessantste zijn Die Vallei (15’21”) van Jan-Alfons Robberechts uit 1951 waarin de toeristische troeven van de Provincie Namen en de Maasvallei in de kijker staan met als leidraad het verhaal over twee jonge mensen die apart reizen en elkaar steeds opnieuw mislopen, en Sociaal Toerisme in de Ardennen (7’26”) van Bill Binnemans uit 1976 waarin aandacht wordt besteed aan de initiatieven van ziekenfondsen, vakbonden en jeugdbewegingen om een alternatief te bieden voor het klassieke toerisme waardoor families en jongeren tegen aantrekkelijke voorwaarden op een andere manier vakantie kunnen nemen. De Socioloog (7’25”) van Luc Beyer de Ryke uit 1972 is tegelijk verrassend en heel erg komisch (we schrijven niet graag: pijnlijk) omdat de man die wordt opgevoerd, nl. de Waalse professor Léo Moulin, zich geroepen voelt om zich zeer neerbuigend uit te laten over de vakantiegewoonten van de Belgen. Z’n bewering dat Belgen (anno 1972) minder reizen dan hun buren (Nederlanders, Fransen en Scandinaviërs) willen we niet betwisten, uiteindelijk zegt hij zich te baseren op statistieken, maar dat het gebrek aan reislust een teken van anti-cultuur zou zijn, dat is uit de mond van de socioloog vergelijkbaar met vloeken in de kerk! We moeten reizen om de ‘anderen’ te ontdekken, zegt hij met een uitgestreken gezicht. Zelfs de interviewer heeft het er heel even moeilijk mee…
Het laatste filmpje Informatie aan de Reiziger (10’28”) is een montage van drie korte fragmenten met een zeer belerende inhoud die je nu eerder als grappig zou omschrijven. In de bijdrage van Monique Moinet uit 1960 wordt aanbevolen om de drukte van het hoogseizoen te vermijden en in juni met vakantie te gaan; in een anoniem stukje uit 1962 wordt de kijker op het hart gedrukt dat hij om te kunnen genieten van de vakantie goed uitgerust moet zijn op de dag van zijn vertrek; in een derde, eveneens anonieme filmpje uit 1988 wordt uitgebreid ingegaan op de ruime keuze voor wie niet opteert voor een hotel of een vakantiehuisje: tenten, caravans, campingcars en ongebouwde bestelwagens.. en vergeet vooral de perfecte reistas niet uit te zoeken! Prettige vakantie!
