FILM
Vaiana (Auli'i Cravalho), de dochter van de hoofdman Tui (Temura Morrison) van een Polynesisch eiland, wordt onweerstaanbaar aangetrokken door de zee; haar vader houdt de zeemansgeschiedenis van zijn volk angstvallig voor haar verborgen, omdat hij ooit op zee zijn beste vriend heeft zien verdrinken, en hij bang is dat zijn dochter de volgende wordt. Wanneer echter de gewassen beginnen af te sterven en er geen vis meer in de baai zit, vertelt Vaiana's grootmoeder Tala (Rachel House) dat de godin Te Fiti gevangen wordt gehouden door de lavagod Te Kā, en Te Fiti pas het evenwicht zal kunnen herstellen zodra Vaiana het Hart van Te Fiti, een edelsteen, weer in haar hart kan plaatsen. De steen werd eertijds gestolen door de halfgod Maui (Dwayne Johnson), die de mensheid onder meer het vuur, de eilanden en de kokosnoten heeft geschonken, en met de steen hen ook de kracht wilde overhandigen om het leven te scheppen.
 

 

Maui zit echter al duizend jaar opgesloten in zijn grot, en als Vaiana ook maar de minste kans op slagen wil hebben, dan zal ze hem op de één of andere manier moeten overtuigen om haar kamp te kiezen. Een bijkomend probleem is dat Maui een ongelofelijke eigendunk heeft, en dat hij zich als het absoluut heetste beschouwt sinds de uitvinding van de frietketel. Maui en Vaiana sluiten een broze alliantie: als Vaiana de halfgod helpt om de magische haak te veroveren die Maui nodig heeft om van vorm te veranderen, zal hij haar helpen om het hart weer in de buik van Te Fiti te plaatsen. Op hun reis leren ze uiteraard, zoals dit in dit soort films gebeurt, elkaar beter appreciëren, en ontdekt Vaiana ook dat Maui in het verleden gekwetst werd; maar de halfgod vindt gaandeweg zijn levensvreugde opnieuw bij het zien van Vaiana's wanhoopspogingen om de natuurlijk orde te herstellen. Geconfronteerd met de wachter Te Kā, die niet zomaar van plan is om zijn rotsen te bewaken, ontvangt Vaiana een levensinzicht dat haar mogelijk bij de redding van haar volk kan helpen.

 

In vergelijking met de commerciële voltreffer Frozen en de zeer maatschappijkritische allegorie Zootropolis heeft Vaiana aan de kassa niet echt potten gebroken. Echte meezingertjes die in deze musical in de oren blijven weergalmen bevat Vaiana niet, en het feit dat de film in de Verenigde Staten Moana heet (om in Europa niet in het vaarwater van een Spaans parfurmmerk terecht te komen) veroorzaakt natuurlijk bij filmkopers twijfel of dit een authentieke Disney is of een mockbuster van de één of andere Aziatische of Braziliaanse copycat. Dit euvel viel Zootropolis nochtans ook ten deel, want díe film heet in de States Zootopia. Vaiana of Moana - zoals u wil - is een brave coming of age-film die, overgoten met een Polynesisch sausje, de klassieke formule van de prinsessenfilm volgt, zij het zonder de anders zo typische love interest­-verhaallijn, maar mét de klassieke funny sidekick, in dit geval de domste kip uit de filmgeschiedenis. Ouwe rotten Ron Clements en John Musker kennen voldoende het klappen van de zweep om een film af te leveren zonder dode momenten, en de computeranimaties zijn voldoende verfijnd om een visueel schouwspel te bieden dat niet moet onderdoen voor marktleider Pixar. De meerwaarde voor volwassenen zit 'm vooral in de gedreven manier waarop voormalig catchkampioen Dwayne "The Rock" Johnson een heerlijke blaaskaak incarneert, die regelmatig tot de orde wordt geroepen door zijn eigen tatoeages.

Grootse maatschappijkritiek bevat Vaiana niet; de metafoor beperkt zich tot het tonen van de twee gezichten van de vulkaangod: de vriendelijke welwillendheid van Te Fiti tegenover de allesverwoestende kracht van Te Kā. Of de legenden authentiek van Polynesische origine zijn, valt wellicht te betwijfelen, maar een personage als dat van Maui vervult duidelijk in de mythologie dezelfde rol als de legendarische Griekse Prometheus. Evenwel eindigt Maui niet met een gier die zijn lever er uitpikt, maar zoals het een Disneyfilm betaamt ziet u het happy end al ruim voor de aftiteling aankomen. Misschien is de kracht van Vaiana net dat de makers niet té hoogdravend willen overkomen, wat in dit geval de juiste keuze was. Geen absoluut meesterwerk, maar een kwalitatieve en zekere keuze. Zo kennen we Disney.

BEELD EN GELUID
De heerlijke visuals komen in HD fantastisch tot hun recht, of het nu wegens de levendige gesatureerde kleuren rondom de Polynesische eilanden is, om de scherpe detaillering in de tatoeages van Maui. Ook de meer donkere scènes, zoals die waarin Vaiana en Maui in de onderbuik van een grot afdalen en daar met een gevaarlijk - maar gelukkig bijzonder dom - monster, de reuzenkrab Tamatoa (Jemaine Clement), geconfronteerd worden, schittert, niet alleen door de rijke detaillering, maar ook door het feit dat het beest graag pocht over zijn juwelen door de blacklights aan te zetten. Ook de DTS-HD MA 7.1-track stelt niet teleur, met voldoende spreiding, stevige dynamiek in onder meer de scène waarin Vaiana en Maui in een storm verzeilen, en goed evenwicht tussen muziek en dialoog.


EXTRA'S
De laatste tijd schitteren de releases van Disney niet bepaald door de aanwezigheid van grote klompen bonusmateriaal. Met Vaiana is het tij gelukkig een beetje aan het keren. Ouwe rotten John Musker en Ron Clements zijn verantwoordelijk voor een breedspectraal audiocommentaar dat wellicht niet voor briljante nieuwe inzichten zal zorgen, maar een leuk tijdverdrijf is voor animatiefans in het algemeen en Disneyfans in het bijzonder. De kortfilm "Inner Workings" (6:26) die de bioscooprelease vergezelde, wordt voorafgegaan door een inleiding (0:48) en toont ons hoe de mens zou omgaan met de dagelijkse routine als al zijn organen zelfstandige entiteiten zouden zijn. Het klinkt ingewikkelder dan het is. In de kortfilm "Maui Mini-Movie: Gone Fishing" (2:29) probeert onze favoriete halfgod zijn knorrende maag te stillen met een vers gevangen visje, maar de vis noch de oceaan wensen hier hun medewerking aan te verlenen. In de documentaire "Voice of the Islands" (31:13) vertellen de makers hoe ze de cultuur van de inheemse volkeren in de Pacifische Oceaan hebben bestudeerd als voorstudie van de film; het resultaat is iets wat eerder in Schooltelevisie past en verder nog weinig raakvlakken heeft met de film, maar het mag ook wel eens wat leerzamer zijn. De twee documentaires "Things You Didn't Know About..." geven ons bijzonder relevante informatie over de regisseur en twee voornaamste stemacteurs (Ron, John, Auli'i & Dwaynel; 2:02) en de verantwoordelijken voor de muziek (Mark, Opetaia, & Lin-Manuel; 1:57) inzake wereldschokkende zaken, zoals daar zijn: wat hebt u als ontbijt gegeten, wat is uw favoriete attractie in Disneyland (shameless plug detected!) en hoeveel pornofilms bekijkt u in een gemiddelde week. Alhoewel, misschien niet dat laatste. In Island Fashion (5:13) geeft art director Neysa Bové haar visie op het design van de kleding, en in vier documentaires "The Elements Of..." krijgen we wat nadere informatie over de Mini-Maui (3:34) - de levende tatoeage-met-een-eigen-willetje van Maui, het water (4:38), de lava (2:56) en het digitaal redelijk complexe haar (3:05). They Know the Way: Making the Music of Moana (12:37) biedt een interessante discussie over de muziek en de gebruikte songs, en is een opmaat voor het verwijderd lied "Warrior Face", met inleiding door songwriter Lin-Manuel Miranda (3:41). De bijdrage Fishing for Easter Eggs (2:52) is een opsomming van de hidden Mickeys en andere, soms redelijk ver gezochte referenties naar andere films (hebt u in de wortel de neus van Olaf uit Frozen herkend? Ik ook niet!) Zeven verwijderde scènes (25:56) met toelichting van het regisseursduo, een videoclip van de Canadese zangeres Alessia Cara "How Far I'll Go" (3:04), inclusief een meertalige clip ""How Far I'll Go" Around the World" (2:44) en de nodige dosis cross-promotionele trailers sluiten de bonussectie af. Al bij al laten we zeggen vijftig procent filler material en vijftig procent substantiële extra's. Het kon slechter.

CONCLUSIE
Vaiana zal de gouden dagen van de Disney-renaissance niet doen herleven, en de ronduit geniale maatschappijkritiek uit Zootropolis is ver te zoeken in deze eerder brave film, maar Vaiana is complexloos vertier. Ergens in de buurt van Parijs in een niet nader genoemd pretpark worden alvast enkele bomen gerooid voor een nieuwe attractie.