FILM
Jeffrey Katzenberg, ex-Disneyanimator en hoofd van de animatieafdeling van de Dreamworks-studio's, probeert na The Prince Of Egypt en The Road To El Dorado met deze Spirit, Stallion Of The Cimarron eens te meer de grenzen van de animatie te verleggen, en een originele invalshoek voor zijn verhaal te bieden. Voor één keer krijgen we eens geen sprekende dieren voorgeschoteld, maar terwijl Matt Damon als verteller fungeert en Bryan Adams de liedjesteksten aan elkaar breit, krijgen we in deze film het lyrisch beschreven levensverhaal van Spirit, een jonge wilde mustang, die voorbestemd is om net als zijn vader de kudde te leiden. Zijn overdreven nieuwsgierigheid naar mensen maakt dat hij al snel zichzelf in nesten werkt, en in een Amerikaans legerkamp terechtkomt. De kolonel van het kamp (James Cromwell) probeert tevergeefs het jonge paard te temmen. Spirit wordt daarom drie dagen op sekreet gezet, een lot dat hij moet delen met de Lakota-indiaan Little Creek (Daniel Studi), die ook in het kamp gevangen zit. Samen maken ze gebruik van een opstootje om te vluchten, maar voor Spirit de kans krijgt om terug naar zijn kudde te keren, vindt hij zichzelf terug als gevangene bij de Lakota's. Little Creek behandelt hem wel een stuk beter, maar Spirit weigert nog steeds om zich te laten berijden. Zijn haast om terug te keren naar de kudde is ineens wel grotendeels voorbij wanneer hij de merrie van Little Creek, Rain, van dichterbij heeft bekeken. Wanneer de soldaten het indianenkamp aanvallen en Rain gewond geraakt, probeert Spirit nog tevergeefs te voorkomen dat ze een waterval afdondert. Spirit's spirit (excuseer de flauwe woordspeling) heeft daarmee een flinke knak gehad, en hij wordt opnieuw gevangen, ditmaal om als trekpaard te fungeren bij de bouw van een spoorlijn die het wilde Westen moet overbruggen. Maar het paard droomt nog steeds van zijn vrijheid.


Is Spirit, Stallion Of The Cimarron een geslaagde animatiefilm? Alleszins, want alhoewel het gegeven niet echt aantrekkelijk lijkt, is de uitwerking ervan adembenemend, en sleurt het verhaal je van het éne technische hoogstandje in het andere. Er is maandenlang gewerkt aan het creëren van een digitale omgeving waar de traditionele animatie onder supervisie van James Baxter kon worden gemengd met state-of-the-art 3D-animatietechnieken. Dit maakt onder meer mogelijk om de klassieke geanimeerde figuren een 360 graden-rotatiebeweging te laten ondergaan, alsook andere, in normale omstandigheden onuitvoerbare, cameraposities, zoals de drie minuten lange openingsvlucht van de adelaar, of de scène aan de waterval, die gefilmd lijkt te zijn van op een vlot. Vooral de natuurscènes, zoals het water, de vlammen in de brand, en de grote industriële decorstukken, zoals de twee treinen die in de loop van de film op elkaar botsen, geven hierbij bijna een foto-realistische indruk. Nu zijn al deze animatietechnieken niet echt nieuw: een pan-beweging van 360 graden zagen we al in de fameuze balzaalscène uit Beauty And The Beast, en een kantelende trein in Anastasia. Deze technieken in deze film zijn echter volledig op punt gesteld, en wat nog meer is, de éne visuele stunt volgt de andere op, en dit tachtig minuten lang. Waar het verhaal van de film vrij vlak en rechtlijnig is, zonder echte verrassende plotwendingen, is het voornamelijk het visuele aspect dat je als kijker tachtig minuten lang geboeid houdt. De karakters zijn vrij zwart-wit (indianen goed, soldaten slecht, weet je wel), en de boodschap zo doorzichtig als filterpapier, maar om ook de dieren wat karakter mee te geven, hebben de animatoren de paarden onder meer voorzien van wenkbrauwen, en het moet gezegd worden dat het de scenaristen aardig gelukt is om met een minimum aan dialoog een maximum aan expressie aan de dieren mee te geven. Voorts is de mooie filmscore van Hans Zimmer het vermelden zeker waard, maar de songteksten van Bryan Adams lijken af en toe iets te veel op ranzige mayonaise - was dat nu écht dezelfde zanger die ons hits als Run To You en Summer Of '69 heeft geschonken?


BEELD EN GELUID
We zijn erg te spreken over de beeldkwaliteit van deze prent, die zo goed als de perfectie benadert. Voor een film die pretendeert om de nieuwste technieken op het gebied van computeranimatie in de praktijk te brengen, nemen we uiteraard met minder geen genoegen, maar het beeld passeert ruimschoots elke test. De originele 2.35:1-verhouding is bovendien behouden, wat maakt dat niets van de fantastische beeldcomposities verloren gaat. Er zit enorm veel detail in al de weidse natuurscènes, een bijna niet te geloven scherpte, en een kleurenpalet dat volgens ons niet te vergelijken is met wat we eerder al hebben gezien. De transfer is bovendien volledig vrij van ruis, artefacts of zelfs maar het minste beeldpuntje dat er niet thuishoort. Kortom, wat het beeld betreft vinden we een perfecte score gerechtvaardigd. Ook zit de layer change perfect tussen twee scènes.


De audiotrack is ook zeer dynamisch, met een veelvuldig gebruik van de subwoofer in bijvoorbeeld de explosie-scènes, en een zeer verfijnde aansturing van de surroundkanalen, waarvan je een goed voorbeeld kan horen in de scène waarin de Kolonel een schot lost. Omdat de paarden niet spreken wordt meer dan de helft van de film gedragen door de muziek, en daar hebben we wel een kleine opmerking over. We hebben nu al een tijdje de soundtrack-CD in ons bezit, en het viel toch wel erg op dat de PAL-speedup veroorzaakt dat Bryan Adams af en toe klinkt alsof hij aan de helium zit. Afgezien daarvan is de muziekkwaliteit echt wel goed. Zimmers soundtrack heeft veel trekjes van het oudere werk van Vangelis, en dit maakt van Spirit één van zijn betere animatiefilm-scores, alhoewel The Lion King vooralsnog niet te kloppen is. De teksten, die een belangrijk deel uitmaken van het verhaal, zijn verder redelijk goed vertaald; het is ons overigens opgevallen dat er niet alleen zowel een Vlaamse als een (Noord-)Nederlandse Dolby Digital 5.1-track voorzien is naast de originele Engelse track, maar dat er verdraaid ook aparte ondertitelingssporen voorzien zijn. Wat bijvoorbeeld maakt dat in de Vlaamse ondertiteling typische Vlaamse uitdrukkingen als "bijwijlen" worden gebruikt. Van zo'n respect voor de verschillende taalnuances kunnen ze bij zeg maar Disney nog wat van leren!


EXTRA'S
Het geanimeerde openingsmenu is verbluffend - je moet het zien om te geloven. We beginnen met een minpunt aan te stippen: niet alle extra's op deze release zijn Nederlands ondertiteld, en als deze dan al aanwezig zijn, is het af en toe nodig om deze bij elke sub-feature nog eens apart te selecteren. Van de vele extra's zijn er heel veel enkel toegankelijk via een DVD ROM-speler, en dan gaat het voornamelijk om spelletjes voor de kleintjes. Een goede zaak is dat deze allemaal duidelijk onder de hoofding "Dreamworks Kids" staan, zodat de features die meer op een volwassen publiek gericht zijn, duidelijk zijn gescheiden. Hoofdbrok is de (ondertitelde) commentaartrack door producente Mireille Soria en regisseurs Kelly Asbury en Lorna Cook, die terecht trots zijn op hun technische verwezenlijking, en ons tal van interessante details aan de hand doen over de productie in het algemeen en het mengen van de traditionele en CGI-animatie in het bijzonder. Ook benadrukken ze dat ze erop stonden om het originele beeldformaat te behouden, iets waar we alleen maar onze appreciatie voor kunnen uitdrukken.


De featurettes dan. In de eerste, "Learn to Draw Spirit" (13 min) laat hoofdanimator James Baxter zien hoe je zelf Spirit kan tekenen, waarbij hij intussen onderstreept dat paarden tekenen minder eenvoudig is dan het lijkt (met als ondertoon: het is ons toch maar mooi gelukt). Toch een aardige aanwinst. De tweede featurette, "The Animation of Spirit" (7 min) gaat dieper in op het ontwikkelen van de software die de soorten animatie mengt, en vooral Jeffrey Katzenbergs visie hierover wordt door de man zelf toegelicht. In "The Music of Spirit" (10 min) krijgen Hans Zimmer en Bryan Adams het podium voor zich. Zimmer praat honderduit over het zoeken naar een geschikt klanklandschap, terwijl Bryan Adams' teksten en zijn samenwerking met Sarah McLachlan worden onderstreept. In een laatste korte featurette "International Star Talent" (2 min 30) krijgen we een korte blik op enkele van de zangers die de verschillende gedubde versies van Spirit hebben ingezongen, waaruit we onder meer onthouden dat de Italiaanse versie werd ingezonden door Zucchero Fornacciari.

Een tweede voorname sectie zijn de storyboards, die zo gedetailleerd zijn dat ze de originele animatie al vaak benaderen. We vinden een scène terug waarin Spirit de eerste keer wordt gevangen (3 min), een scène waarin de Kolonel Spirit tracht te temmen (6 min), het treinongeluk (3 min) en tot slot de scène waarin Spirit en Little Creek hun gewaagde ontsnappingssprong maken (5 min). Alle storyboards zijn van de nodige commentaar en randinformatie voorzien; zo is bijvoorbeeld het treinongeluk geïnspireerd door een gelijkaardige scène in Die Hard.


De "Dreamworks Kids"-sectie is een bonte verzameling aan DVD ROM-goodies, waarbij je op een losstaande speler alleen maar een screenshot kan bekijken. Enkele van de links voeren terug naar de reeds vermelde features en enkele voorname scènes uit de film. Alle mogelijkheden van de DVD-ROM bespreken zou ons te ver voeren, en de spelletjes zijn dan ook voornamelijk eenvoudig van opzet, maar er zitten een paar arcade-games tussen, een kleurboek, de mogelijkheid om een Spirit-kalender te ontwerpen, en last but not least, een mogelijkheid om via Flash-animaties zelf een Spirit-filmpje in elkaar te knutselen. Normaal gezien zijn we niet echt wild enthousiast van een dergelijke PC-sectie, maar vooral diegenen onder jullie die kinderen hebben zullen de meerwaarde van dit onderdeel al snel aan den lijve ondervinden. De kans dat de kinderen uw huis zullen transformeren tot een Spirit-museum is niet geheel ondenkbeeldig. Ook vinden we de software veel volwaardiger dan de spelletjes die we op Disney-releases terugvinden, en meestal na één speelbeurt al gaan vervelen. We dwalen echter af, want software bespreken is niet echt onze gading.

Ontbreekt er nog iets aan de extra's? Toch wel. We vinden nergens een trailer of ander promotiemateriaal terug, en de interessantste featurettes zijn jammer genoeg meteen ook de kortste. Toch pretendeert deze disc ook op DVD(-ROM)-gebied baanbrekend te zijn, en is het niet gelukt, het was toch een zeer dappere en in het oog springende poging.


CONCLUSIE
Spirit, Stallion Of The Cimarron is een andere animatiefilm dan we meestal gewoon zijn, maar de combinatie Dreamworks/Katzenberg blijft toch nog steeds innovatief en verrassend uit de hoek komen. Bovendien onthouden ze er zich (voorlopig toch) van het produceren van inferieure sequels en snel in elkaar gedraaide TV-spinoffs. We hopen oprecht dat deze creatieve poel nog een tijdje mag blijven bestaan, want Spirit was niet echt een kassucces te noemen. Daarom kunnen we alleen maar aanbevelen om dit schijfje aan te schaffen.