FILM
Op 15 juli 1975 koppelde het Russische ruimtetuig Sojoez met de Amerikaanse Apollo, waarna de respectievelijke bemanningen elkaar vrede toewensten. Dit universeel gebaar van cameraderie werd in de loop van de geschiedenis talloze keren herhaald, en begin 21ste eeuw is het internationale ruimtestation uitgegroeid tot een vrijhaven van samenwerking. Met - een eeuw of wat later - de komst van de eerste buitenaardse rassen groeide het station uit tot Alpha, en vanaf het moment dat Alpha een gevaar werd voor de nabijgelegen aarde, werd het in een baan in het Magellan-stelsel gestuurd, waar het voortdurend op zoek gaat naar contacten met nieuwe levensvormen.

Het is intussen 2740 geworden. Speciale tijd-ruimteagenten Valerian (Dane DeHaan) en Laureline (Cara Delevigne) zijn op missie uitgestuurd om op de interdimensionale Big Market een Mül-convertor uit de handen van smokkelaar Igon Siruss (John Goodman) te bevrijden. Het diertje is na de vernietiging van de planeet Mül de laatste in zijn soort, en kan elke denkbare muntsoort oneindig vaak repliceren. Valerian en Laureline hebben de opdracht om het diertje naar Alpha te brengen, maar Valerians onbesuisde manier van handelen brengt het tweetal in de problemen, zodat ze slechts ternauwernood kunnen ontsnappen met het kleinood; bovendien is het duidelijk dat Valerian gevolgd wordt. Ook wordt onze held geplaagd door vreemde dromen waarin hij ziet hoe op de planeet Mül een ras van vredelievende humanoïden op wrede wijze wordt uitgeroeid.

Op Alpha belandt het tweetal in het midden van een crisis: in de kern van het intussen flink uit de kluiten gewassen ruimtestation is blijkbaar een no go zone ontstaan, en commandant Arün Filitt (Clive Owen) is behoorlijk pissed dat geen enkele van de teams die hij naar de Rode Zone in de kern heeft gestuurd, levend is teruggekomen. Wanneer de generaal een delegatie van de volkeren uit het universum toespreekt met de bedoeling een (militaire) oplossing te vinden voor het vreemde fenomeen, wordt hij op spectaculaire wijze gekidnapt en naar de Rode Zone afgevoerd. Tegen alle bevelen van hun oversten in zetten Valerian en Laureline een reddingsactie op poten, maar ze ontdekken dat de generaal niet helemaal de waarheid heeft gesproken over de aard van de anomalie.

De Europese strip Valérian, die in het Nederlands onder de naam Ravian bekend is, verscheen voor het eerst in 1967 in het Franse striptijdschrift Pilote, dat in 1959 gesticht werd door scenaristen René Goscinny en Jean-Michel Charlier en tekenaars Albert Uderzo en Jean Hébrard, waarmee ze zich wilden afzetten tegen de soms te beklemmende censuur bij concurrerende tijdschriften als Robbedoes en Kuifje. In Pilote, waarin onder meer ook Galliër Asterix en kaperkapitein Roodbaard debuteerden, kon altijd net dat ietsje meer, en deze bijzonder avantgardistische strip van de hand van tekenaar Jean-Claude Mézières en scenarist Pierre Christin, was in niets te vergelijken met andere contemporaine sciencefictionstrips. De reeks is doordrongen van politieke standpunten waarin Ravian en Laureline het steevast opnemen tegen grote coörporaties die geen moment omkijken naar het lot van de kleine garnaal, en de flower power van de jaren '60 en het revolutionaire sfeertje van de soixante-huitards ligt er vingerdik op. Ook grafisch was (en is) de strip vrij vernieuwend, en sluit daarmee onder meer aan bij reeksen als Dani Futuro van Carlos Gimenez. Dat de strip een impact heeft gehad die groter was dan alleen bij het traditionele stripkopende publiek, mag onder meer blijken dat bij de burgerlijke stand in Frankrijk sinds 1967 plots de naam Laureline vaak aan pasgeboren meisjes werd gegeven, waar die naam voordien gewoon niet bestond.

De Franse regisseur Luc Besson heeft zich altijd geout als groot Valérian-fan, waarbij de strips er met de paplepel werden ingegoten. De invloed van de strip op de filmwereld is dan ook niet min: toen Besson in 1997 The Fifth Element uitbracht, was zijn wereld doordrongen van design dat zó uit een Ravian-strip had gelicht kunnen zijn; meer nog: Besson heeft tekenaar Mézières onder de arm genomen voor het production design van The Fifth Element, en de roodharige Leeloo uit de film is volgens Besson rechtstreeks schatplichtig aan Ravians sidekick Laureline. Ongeveer die tijd moeten Mézières en Christin bij Besson eens de vraag geopperd hebben waarom de regisseur dan niet ineens aan een verfilming van Valérian zou wagen in plaats van aan "die shitty film" - Mézières' woorden. Besson meende echter dat de tijd niet rijp was, en dat de technologie voor de speciale effecten nog niet voldoende op punt stond om de wereld van Valérian op het grote witte doek tot haar recht te laten komen. Anno 2017 heeft Besson dat excuus echter niet meer, en is de verfilming van Valérian een feit. In het post-Avatar-tijdperk staat de technologie eindelijk op punt om de wildgroei aan aliens op getrouwe wijze in beeld te brengen, en visueel staat Valerian And The City Of A Thousand Planets dan ook als een huis.

Het minste wat je van Besson kan zeggen is dat hij niet alleen qua design, maar ook qua ideeëngoed zeer dicht tegen de originele stripreeks aanschurkt. Ondanks de titel, waar je misschien uit zou kunnen afleiden dat het om een verfilming van Het Keizerrijk Der 1000 Planeten gaat, volgde Besson voor het scenario van zijn film vooral het achtste album uit de reeks, De Ambassadeur Der Schaduwen, voor pakweg driekwart, zij het met een paar minimale naamsveranderingen. De Bluxte-omvormer - het schattige diertje dat geld schijt - heet plots een Mül-omvormer, en de alomtegenwoordige sjacherende Shingouz gaan om de één of andere onverklaarbare reden plots als de Doghan-Dagui door het leven. Besson heeft echter de voorgeschiedenis tussen Ravian en Laureline aan de kant geschoven, wat een beetje een gemiste opportuniteit is. In de strips is Laureline in het nulde album De Vierde Dimensie een middeleeuws meisje uit het jaar 1000 dat door Ravian op één van zijn missies door tijd en ruimte naar 'zijn' Galaxity van de 28ste eeuw wordt meegenomen. In deze film is Laureline gewoon een ondergeschikte van Ravian, zonder dat er op haar afkomst als tijdreizigster gealludeerd wordt.

De critici waren echter - ik zou bijna durven zeggen naar goede gewoonte - niet mals voor Bessons hersenspinsel en noemden de film in één adem met Jupiter Ascending van de heren dames Wachowski, alhoewel het qua box office Valerian behoorlijk voor de wind is gegaan. Je moet echter weten dat de kennis van de gemiddelde Amerikaan over de Europese stripcultuur niet verder reikt dat Kuifje of De Smurfen, die beide in hun Amerikaanse versie onherkenbaar zijn vermassacreerd. Van stripcultuur hoeven wij overigens geen lessen te krijgen van de Amerikanen. Vooral de kritiek dat Valerian één groot plagiaat zou zijn op Star Wars is wat dat betreft lachwekkend. Er is inderdaad sprake van plagiaat, maar het zijn de makers van Star Wars die bij Ravian leentjebuur hebben gespeeld, niet andersom. Wie al vindt dat Ravians ruimteschip erg lijkt op de Millennium Falcon, zou feitelijk moeten weten dat de strip waarin het voertuig van onze tijd-ruimteagent voor de eerste keer voorkomt, Star Wars vele malen antidateert. In deze film komt het bovendien niet aan bod, maar het invriezen van Han Solo in een blok carboniet, de gouden bikini van prinses Leia tot en met zelfs het design van de verminkte Darth Vader en Wattoo uit The Phantom Menace: ze zijn inderdaad allemaal stuk voor stuk gepikt... door Lucas en zijn team uit de Valérian-strips en niet omgekeerd. Eén keer kan zoiets toeval zijn, maar het mag duidelijk zijn dat verschillende medewerkers aan het production design van Star Wars op zijn minst een stapeltje Valérian-strips op hun nachtkastje hadden liggen.

Maar de hamvraag: is Valerian And The City Of A Thousand Planets een goede film? Je moet eerst en vooral open staan voor het genre, en dan kan je tenminste zeggen dat het een getrouwe verfilming is. Die evenwel niet zonder fouten is: waar Dane DeHaan fysiek prima voor Valerian kan doorgaan, is zijn eigendunk voor de film een beetje te veel aangedikt. Voor Laureline heeft Besson de fout gemaakt om géén roodharige actrice te selecteren; hij had tenminste Cara Delevignes haar kunnen laten kleuren, want Laurelines rode kapsel is een onvervangbaar kenmerk van de reeks. Cara Delevigne zet haar Laureline bovendien iets te veel neer als een echte bitch; waar in de strips Laureline inderdaad geen katje is om zonder handschoenen aan te pakken, is het cynisme waarvan Delevigne haar personage voorziet, haar normaal gezien vreemd. Clive Owen is dan weer een heerlijke schurk van dienst, Ethan Hawke en John Goodman hebben leuke bijrollen, maar Rihanna is compleet miscast als de alien Bubble, en de manier waarop ze haar lijnen debiteert is even krampachtig als de stemacteurs uit een kleutertekenfilm. Een film als Valerian moet u echter vooral zien als een kermisattractie vol schitterende visuals, en wat dat betreft is Besson als fanboy geslaagd met de grootste onderscheiding én felicitaties van de jury. Besson had bovendien de wens uitgedrukt om hierna nog een tweede Valerian-film te willen draaien, waarbij hij zijn oog had laten vallen op het dubbelalbum Halte Chatelet Richting Cassiopeia / Brooklyn Station, Eindpunt Kosmos, maar het zal eerst en vooral een kwestie zijn om zijn financiers te overtuigen.

BEELD EN GELUID
Een film die zodanig wil uitpakken met visuele grandeur als Valerian And The City Of A Thousand Planets zou tekort gedaan zijn door een slechte beeldtransfer. Haast onvermijdelijk komt de kunstmatige natuur van de computergegenereerde settings in sommige scènes iets te nadrukkelijk naar boven, met als uitschieter de scène waarin Valerian en Laureline landen bij het escorte dat hen naar Big Market moet begeleiden. De hele Big Market-scène heeft overigens wat weg van een uit de hand gelopen virtual reality-videospelletje. De shots waarin onder meer de biotopen van de diverse rassen te zien zijn die Alpha bevolken, zijn daarentegen adembenemend mooi, hetgeen ook kan gezegd worden van de idyllische portrettering van de planeet Mül voor de apocalyps. Er is zeer veel aandacht besteed aan het design van de exotische wezens, zoals het omvormertje van Mül of de Shingouz, pardon, de Doghan-Dagui (ik kan maar niet wennen aan die naam). De kleuren zijn fel en compromisloos. De Dolby Atmos 7.1.4.-track biedt veel waar voor je geld: vanaf het moment dat Alex, de AI-boordcomputer van Valerians ruimteschip, het tweetal toespreekt, worden de surrounds scherp gesteld. De doortocht doorheen verschillende buitenaardse omgevingen, diep in de oceaan of in de ijle leegte van de ruimte, zijn spectaculair, en de gevechten worden met zeer veel bravoure van links naar rechts in het geluidslandschap uitgesmeerd.

EXTRA'S
Belga Home Video doet het weer: een mooie luxeversie met zowat al het bonusmateriaal daarop dat internationaal terug te vinden is op een bonusschijf. De disk met de film zelf bevat enkel nog de 3 trailers (5:48) voor de film, die we intussen al kennen van ze op Youtube in anticipatie keer op keer aan te klikken.

De tweede schijf vangt aan met de uitgebreide documentaire Citizens of imagination: Creating the universe of Valerian (58:40). Hierin wordt eerst en vooral de striporigine van Ravian/Valerian uit de doeken gedaan (Paper / Ink / Flesh / Blood: Origins; 5:57), en daarna gaat het voort over het productiedesign (To Alpha and beyond: Production & stunts; 10:48), de hoofdacteurs (It takes two: Valerian & Laureline's partnership; 6:40), de nevencast en de exotische rassen (Denizens of the galaxy: Humans and aliens; 14:50) en de vele, vele visuele effecten (The final element: visual effects; 20:46). Naast een inbreng van de cast en crew zijn ook Mézières en Christin op post, en in het bonusmateriaal van deze internationale coproductie worden Frans en Engels vlot afgewisseld. Alles is netjes Nederlands ondertiteld, overigens.

De Amerikaanse disk heeft een seamless branching-optie, waarbij je tijdens de film extra informatie kan opvragen. Bij de film zelf ontbreken deze mogelijkheden, maar je kan de stukjes toch bekijken op de bonusdisk als Enhancement pods (36:15), en het siert Belga Home Video dat ze die niet hebben weggelaten. De bijdragen betreffen achtereenvolgens Alpha Introduction, Princess Liho-Minaa, Empress Aloi, Destruction of Mui, Igon Siruss, Motion Capture Cameras, Kris Wu Set Tour, Melo the Convertor, Pearl Guns, Kris Wu 4D Scan, Paradise Alley, Boulan Bathor Emperor, Emperor Haban-Limai en de K-Trons. Dat je deze niet kan bekijken tijdens de film zelf, is maar een klein nadeel. Dan volgt een galerij "The art of a thousand planets" (2:51) met enkele conceptuele schetsen.

Al wat er dan volgt, vind je alleszins niet op de Amerikaanse versie terug. Er is een mooie selectie aan interviews met achtereenvolgens Luc Besson, director & writer (6:43), Dane DeHaan, Valerian (5:41), Cara Delevigne, Laureline (5:30), Rihanna, Bubble (2:44), Pierre Christin & Jean-Claude Mézières, writers comic book (3:44) en Virginie Besson-Silla, producer (3:03). Daarna volgen nog enkele kortere featurettes over Production design (10:39), Costumes (9:55) en opnieuw een behoorlijke slof Special effects (30:16), dan The Skyjet (10:51) en tot slot nog wat Storyboards (4:53). Afsluiten doen we met drie videoclips: één van het op de aftiteling gebruikte I feel everything door Cara Delevigne zelf (3:20), één van het nummer A million on my soul van Alexiane (3:15), en van die laatste krijgen we ook nog een korte Making of-clip (0:56). De eerste disk opent bovendien ook nog (verplicht) met enkele cross-promotionele trailers. Alleen een audiocommentaar ontbreekt nog.

CONCLUSIE
Het zalig excentrieke Valerian And The City Of A Thousand Planets is vooral een mooie en getrouwe homage aan het werk van Mézières en Christin, en heeft tenminste de verdienste dat de film de strip eer aandoet, wat niet van alle stripverfilmingen kan gezegd worden. De Blu-ray beschikt over zeer goede technische kwaliteiten, maar vooral over een bonussectie die in speelduur de film zelf ruim overtreft.