Eén van de meest gevreesde Duitse wapens in de Tweede Wereldoorlog waren de U-boten, de onderzeeërs die in staat waren op zee bijna elke vijand het hoofd te bieden. In 1941 bevinden kapitein Henrich Lehmann‑Willenbrock (Jürgen Prochnow) en zijn bemanning zich op de door de Duitsers bezette marinebasis van La Rochelle, en ze worden uitgestuurd om te gaan patrouilleren op de Atlantische oceaan, en de konvooien tussen Amerika en Groot-Brittanië zo veel mogelijk te saboteren.. Aanvankelijk verveelt de bemanning zich dood, mijmerend over de meisjes die ze achter hebben gelaten, spelletjes spelend of zich beklagend over de slechte scheepskost; en niet te vergeten moeten ze op een heel klein opeengepakte ruimte zowat in hun eigen vuil drabbelen. Anderzijds leeft er een zeker enthousiasme mee, omdat ze het land mogen dienen en mogen doen hetgeen zij voor een rechtvaardige zaak houden. Luitenant Werner (Herbert Grönemeyer) heeft intussen van hogerhand de opdracht gekregen om het leven aan boord te verslaan, voor de propagandamachine. Met succes kelderen ze nu en dan een geallieerd schip. De Britten laten echter nu en dan ook hun tanden zien, en de U-96 krijgt de volle lading met behulp van dieptebommen. Om te overleven moet de boot tot op onverantwoorde diepten duiken, wat de angsten onder de bemanning zeker niet ten goede komt. De grootste verschrikking wacht hen echter aan wal, wanneer na een ontsnapping ternauwernood de oorlog aan het keren blijkt, en de Duitse oversten de bemanning ondanks de hevige verliezen terug uitstuurt. Zelfs kapitein Lehmann, die de Duitse doctrine altijd trouw is gebleven, geraakt aan het twijfelen over de capaciteiten van de bevelhebbers.

Met de nakende superbit-release van Das Boot leek het ons nuttig om ter vergelijking de oude Columbia Tristar-versie mét extra's even nader onder de loep te nemen. Das Boot was het eerste grote wapenfeit van Wolfgang Petersen, die nadien faam zou verwerven met films als Air Force One en The Perfect Storm. Deze cinematografisch beklemmende oorlogsfilm won diverse internationale prijzen, maar werd ook op de nodige dosis kritiek onthaald, voornamelijk omdat de Duitse nazi-bemanning té zeer menselijk werd geportretteerd, wat zeker in die tijd als ongezien werd ervaren. Eertijds werd er naast de twee en een half durende cinema-release ook een miniserie van 300 minuten uit het materiaal gepuurd, waarin de karakters veel sterker en gedetailleerder waren uitgewerkt. Om enigszins de gebreken op te vullen die als toegeving voor de cinema-release moesten worden gedaan, bracht regisseur Petersen in 1997 deze director's cut uit. Het uitzitten van de film in één keer wordt daardoor een zeer zware beproeving, die erg veel van de kijker vergt, maar enorm de moeite loont, ook al omdat de film zonder twijfel één van de betere oorlogsfilms is, én alles behalve voorgekauwde Hollywoodiaanse kost. De Berlijnse acteur Jürgen Prochnow, die tegenwoordig meer in derderangsfilms te zien is, geeft in deze film het beste van zichzelf als de zwijgzame kapitein, die met één pijnlijke blik meer kan vertellen dan tien pagina's script. Wolfgang Petersen laat bovendien bijzonder weinig ruimte voor politieke stellingname, en focust zich geheel op de angstaanjagende terreur die de bemanning moet ondergaan.

BEELD EN GELUID
Enerzijds is het Columbia Tristar ondanks de uitzonderlijke lengte van de film gelukt om de prent op één schijfje te krijgen en toch een uitstekendem, artefact-vrije beeldkwaliteit te behouden. Het beeld is namelijk uiterst scherp, schaduwrijk, met natuurlijke kleuren, waarbij niets de ouderdom van de film verraadt. De enige tekortkomingen zijn wat sporadisch grain en het feit dat men de oorspronkelijke beeldverhouding van 1.66:1 heeft teruggebracht naar 1.78:1. Wat ons echter doet steigeren is dat deze DVD wél over een Engelse Dolby Digital 5.1-track, maar daarentegen slechts over een Duitse Dolby Surround 2.0-track beschikt. Deze Engelse 5.1-track beschikt over een enorme dynamiek, en wordt gekenmerkt door een zeer actief gebruik van de subwoofer, waarbij de scènes waarin de U-96 wordt bestookt met dieptebommen, erg diep doorklinken, en optimaal gebruik wordt gemaakt van de achterkanalen. De keerzijde van de medaille is dat niet alleen de Engels sprekende Duitse soldaten niet lipsynchroon zijn en ronduit lachwekkend klinken, maar dat bovendien de (overdubde) vertaling ook nu en dan nog eens schabouwelijk slecht is. Raar, als je bedenkt dat men de oorspronkelijke acteurs zélf de Engelse dubbing heeft laten inspreken. Dit vreemd genoeg in tegenstelling tot de UK-versie van deze film, die wél over een Duitse Dolby Digital 5.1-mix beschikt. Reden? De voor de Benelux noodzakelijke aanwezigheid van een Franse Dolby Digital 5.1-dubbing, wat meteen nog maar eens onderstreept waarom dergelijke releases per taalgroep zouden moeten worden opgesplitst. Een speciale vermelding dient ook te worden gegeven aan componist Klaus Doldinger, die niet alleen een zeer bij de sfeer passende soundtrack heeft voorzien, maar ook nauw betrokken was bij het herwerken hiervan voor de director's cut. De (Engelse) dialoog is soms moeilijk te verstaan, omdat het Engels van de Duitse acteurs benedenmaats is, een probleem dat de Duitse versie niet heeft. Als we echter de pre-releaseberichten mogen geloven, zal de Superbit-versie weliswaar worden opgesplitst over twee discs - bij een film van deze lengte niet echt een probleem - maar voorzien worden van zowel een Duitse 5.1-track als een Duitse DTS-track. Laat ons hopen.

EXTRA'S

De superbit-versie zal het dan wel moeten stellen zonder de extra's, waarvan de voornaamste een ondertitelde (!) commentaartrack is door regisseur Wolfgang Petersen, hoofdacteur Jurgen Prochnow en de producer van de director's cut, Ortwin Freyermuth. Zonder twijfel is dit één van de beste audiocommentaren op de markt, ook al Wolfgang Petersen een unieke visie biedt op de historiek van de verschillende versies van de film. De commentaartrack is wel Engels gesproken, en noch Petersen, noch Freyermuth is die taal goed machtig, wat het wel enorm vermoeiend maakt om naar te luisteren. Jürgen Prochnow is uiteraard beter in het Engels thuis, en haalt vooral herinneringen aan zijn ervaring als acteur in deze film op. Voorts bevat deze disc nog een Making Of-documentaire van 6 minuten, eerder een met snippertjes interview aangedikte trailer, en verder nog de authentieke - Engels gedubde - trailer.

CONCLUSIE

Das Boot is een lange maar intrigerende en originele visie op de Tweede Wereldoorlog; de disc heeft een uitstekende beeldkwaliteit, maar het feit dat de originele Duitse soundtrack niet in Dolby Digital 5.1 aanwezig is, laat deze disc belangrijke minpunten scoren. Vraag is of je je oude versie moet vervangen door de nakende Superbit-versie; het voornaamste argument contra zal het verliezen van de commentaartrack zijn, want de overige extra's stellen al bij al niet veel voor. Indien de Superbit-versie werkelijk een Duitse Dolby Digital 5.1-track, een DTS-track of liefst nog allebei zou gaan bevatten in plaats van een Engelse, is dat de geprefereerde versie, zeker als U niet geinteresseerd mocht zijn in commentaartracks. Als U daarentegen (nog) niet over een Dolby Digital-of DTS-decoder beschikt, houdt U beter deze versie. Of U koopt een betere geluidsinstallatie, natuurlijk!