FILM
Mary Stuart (Saoirse Ronan) wordt op haar 18de weduwe nadat haar man, de kindkoning Frans II van Frankrijk, is gestorven. Ze keert op haar 19de, in 1561, terug naar haar geboorteland Schotland, waar haar halfbroer, de Earl van Moray (James McArdle) zo lang de troon heeft warmgehouden. Ze ambieert echter zowel de troon van Schotland als die van Engeland te bestijgen, omdat de koningin van Engeland, Elizabeth I (Margot Robbie), kennelijk geen kind kan of wil baren, en ze stelt voor dat de beide vorstinnen elkaars gezag erkennen. Ze verbindt er echter de stringente voorwaarde aan vast dat Elizabeth haar als opvolgster benoemt.




Er speelt echter veel meer. Mary is katholiek, en de Engelse adel is er als de dood voor dat er een niet-protestantse vorst of vorstin de machtige Elizabeth zal opvolgen. Ze jaagt alvast John Knox (David Tennant), het hoofd van de Kerk van Schotland, tegen zich in het harnas en verwijdert hem uit de persoonlijke raad van de koningin. Elizabeth poogt alvast om Mary uit te huwelijken met een (protestantse) Engelse edelman, Robert Dudley (Joe Alwyn), maar dat is alvast voor Elizabeth een groot offer, want de man is haar minnaar. Mary trouwt echter met haar eigen (katholieke) neef Henry Darnley (Jack Lowden), en dat is al helemaal geen succes, want de man is een wandelend drankorgel. De man ambieert bovendien de macht en eist door zijn huwelijk zijn plaats als koning op, alhoewel er duidelijk op voorhand was gesteld dat hij daar geen aanspraak op kan maken. Darnley onderhoudt echter homoseksuele betrekkingen met David Rizzio (Ismael Cruz Córdova), de hofminstreel en een vertrouweling van Mary. Desondanks slaagt hij er tussendoor in om Mary zwanger te maken. Mary verklaart dat haar zoon James 'de koning wordt van Schotland én Engeland', en daarmee jaagt ze Elizabeth nog wat meer tegen haar in het harnas.




De protestantse adel krijgt het echter hoe langer hoe meer op de heupen van de 'hoer-koningin', nog een beetje opgestookt door John Knox, en ze smeden een complot om Rizzio te vermoorden. Ze dwingen Darnley om aan de moordpartij deel te nemen. Mary voelt zich in haar macht bedreigd, en met een aanbod om van Elizabeth de peetmoeder van haar zoon te maken, zoekt ze toenadering tot het Engelse hof. Als ook Darnley wordt vermoord door één van haar adviseurs, de Earl van Bothwell (Martin Compston), eist die dat zij met hem trouwt. Dit is echter koren op de molen van Knox, die rondbazuint dat Mary haar tweede man heeft laten doden om met de derde te kunnen trouwen. Het wordt haar te heet onder de voeten, en ze heeft geen andere keuze meer dan te abdiceren en naar Engeland te vluchten, om zich aan de genade van Elizabeth over te leveren. Elizabeths goedheid reikt echter niet zo ver dat ze Mary troepen levert om Schotland te heroveren.




Later - en dit wordt in de film maar zijdelings vermeld - in 1603, belandt Mary op het schavot op beschuldiging van een couppoging tegen Elizabeth, de zogenaamde samenzwering van Babington. Na de dood van Elizabeth wordt James koning.

Wie houdt van historische films met somptueuze decors en rijke kostumering, komt met Mary Queen Of Scots ruimschoots aan zijn trekken. Wie evenwel op zoek is naar een historisch verantwoord relaas van de animositeit tussen de twee vorstinnen van de toen nog niet samengevoegde rijen, zoekt evenwel beter andere bronnen op. Regisseur Josie Rourke is in haar debuutfilm grandioos gebuisd voor het vak geschiedenis, en forceert omwille van politieke correctheid feiten die haaks staan op de waarheid. Zo lijkt het onwaarschijnlijk dat er aan het 16de eeuwse Schotse hof zo tolerant werd aangekeken tegen homoseksualiteit, en dat een zwarte (Adrian Lester) niet alleen in de adelstand is verheven, maar ook nog eens de Engelse ambassadeur aan het Schotse hof blijkt te zijn, is puur ingegeven door 21e eeuwse gevoeligheden, en zo'n zaken doen afbreuk aan de historische correctheid. Uiteraard was het de bedoeling van Rourke om eerder de kijker uit te nodigen zich in te leven met de personages dan een historische opsomming van feiten te geven, maar aan bepaalde realiteiten kan je nu éénmaal niet te buiten.




Het grootste historische onrecht wordt evenwel gedaan door de animositeit tussen katholieke en protestanten in het slechtste geval af te schilderen als een milde vorm van folklore, terwijl de waarheid een stuk bitser en bloediger was. De makers hengelen iets te nadrukkelijk naar een Oscar voor beste kostuums, maar kwam daarbij niet verder dan de één of andere award van de bond van haarstilisten en kappers van Hollywood. Nochtans leveren de rivaliserende Saoirse Ronan en Margot Robbie deftig acteerspel af, en is het Margot Robbie die duidelijk haar tegenspeelster aftroeft met een breder scala aan emoties. Het hengelen naar een beeldje voor beste actrice heeft evenwel niets opgeleverd, en als er op de cover van Mary Queen Of Scots prijkt dat beide actrices Academy Award-nominees zijn, dan wordt zedig verzwegen dat het niet voor deze film was, maar voor Ladybird, Brooklyn, Atonement (Ronan) en I, Tonya (Robbie). Mary Queen Of Scots is waard om te bekijken, maar hengelt duidelijk naar een erkenning voor kwaliteiten die de film niet bezit.

BEELD EN GELUID
De presentatie van deze op 2.39:1 geschoten film is meer dan adequaat, en biedt rijke detaillering in onder meer het sproeterige gezicht van Saoirse Ronan. Ook in het witgepoederde gelaat van Margot Robbie kan je de littekens zien van de pokken die op het gezicht van Elizabeth I een ravage hebben aangericht. De kleuren zijn echter niet altijd erg gesatureerd, en de grijze omgeving van de pover gedecoreerde Schotse kastelen komt niet altijd even goed uit de verf. Fouten in de beeldband zijn niet aanwezig. De Dolby TrueHD Atmos-track is wellicht de grootste troef van deze release, met veel ruimtelijke details zoals golven, echo's in de gangen van kastelen en een bijzonder effectief gemixte gevechtsscène. De track is niet overdreven luid, maar weet vooral zeer fijn details over te brengen.




EXTRA'S
Het bonusmateriaal is pover qua hoeveelheid. Er is een audiocommentaar van regisseur Josie Rourke en componist Max Richter, die nogal vaak de nadruk leggen op hoe ze elkaar beïnvloed hebben. Daarnaast is er echter ook ruimte om de personages, het acteerwerk en het scenario te bespreken. An Epic Confrontation (3:58) toont ons hoe er wordt toegewerkt naar de (enige) scène waarin de twee koninginnen elkaar lijfelijk ontmoeten. Tudor Feminism (3:35) leert ons hoe de twee hoofdpersonages als vrouw proberen te overleven in de patriarchale wereld van het 16de eeuwse Engeland, en Something About Marys (2:24) toont ons hoe de actrices die in de film allemaal een personage spelen dat Mary heet, met elkaar stoeien.

CONCLUSIE
Leraars geschiedenis die op zoek zijn naar een historisch verantwoorde film over de machtsverhoudingen tussen Engeland en Schotland in de 16de eeuw, kiezen wellicht beter voor een andere film. Het debuut van Josie Rourke is bij momenten wat onevenwichtig en baadt in een sfeertje van politiek correctheid dat de historische accuratesse schaadt. Een deftige Blu-ray met een schaamlapje qua bonusmateriaal.