FILM
De X-Men staan op het hoogtepunt van hun populariteit wanneer ze de bemanning van de op hol geslagen Space Shuttle weten te redden. Professor Charles Xavier (James MacAvoy) mag zelfs handjes gaan schudden met de president. Jean Grey (Sophie Turner) is tijdens de reddingsmissie echter geraakt door een kosmische straling die het volle potentieel van haar krachten ontsluit. De professor heeft bij haar, toen ze nog een kind was, mentale muren ingebouwd die de traumatische ervaringen bij het ongeluk van haar ouders moesten verdringen. De muren brokkelen echter nu af, en Jean staat plots tegenover de mutanten gepositioneerd. Raven (Jennifer Lawrence), die Charles eerder gewaarschuwd had dat hij het leven van zijn volgelingen in de waagschaal gooit voor zijn eigen glorie, sneuvelt bij de confrontatie, en plots zit iederéén acher Jean Grey aan, ook Magneto (Michael Fassbender), die razend wordt als hij hoort dat Jean Raven heeft gedood. Om de zaak verder te compliceren arriveren er aliens uit de ruimte, die de energiestoot van nabij hebben gevolgd, en hopen dat Jean de wereld kan vernietigen en herschapen tot een wereld waarop zíj kunnen leven...

De franchise die in 2000 begon met de eerste X-Menfilm heeft zich altijd onderscheiden van de rest van het Marveluniversum doordat de films niet tot het Cinematic Universe behoorden. De films waren een stuk donkerder van timbre, een stuk ernstiger ook, en naar mijn bescheiden mening ook een stuk kwaliteitsvoller. De doorstart met een jongere cast in First Class gaf bovendien de verhaallijn een ongekende dynamiek mee, waarmee tegelijkertijd een origin story werd verteld en door het herstellen van de tijdlijn in Days Of Future Past mogelijkheden zat openden voor vervolgen. Helaas is 20th Century Fox overgekocht door Disney, en is het bang afwachten hoe lang het gaat duren vooraleer het Huis Van De Muis X-Men gaat verprutsen op dezelfde manier waarop het Star Wars heeft verprutst.

Dark Phoenix is dus een laatste stuiptrekking waar we in de toekomst wellicht nostalgisch gaan naar terugkijken. Omdat The Last Stand nogal wat negatieve backlash kreeg omdat regissur Brett Ratner volgens sommigen te eigenwijs is omgesprongen met de Phoenix-verhaallijn, krijgt Simon Kinberg een tweede kans om een verhaal te brengen dat dichter bij de comics ligt. Regisseur Bryan Singer die nog tekende voor Apocalypse, is in de nasleep van het MeToo-schandaal naar de zijlijn uitgerangeerd, en de film heeft zowaar een feministische subtekst meegekregen - Mystique oppert op gegeven ogenblik dat Charles zijn team beter de X-Women zou noemen, aangezien het altijd de vrouwen zijn die de kastanjes uit het vuur moeten halen. Singers meestergast heeft de taak gekregen om deze film tot een goed einde te brengen. Alhoewel, een goed einde... aangezien het de laatste film uit deze franchise is, gaan alle remmen los en halen niet al de mutanten de finish. Jennifer Lawrence had al langer te kennen gegeven zich niet langer goed te voelen in haar vel én in de zes uur prothesemakeup per draaidag dat ze Raven/Mystique moest spelen, en haar verscheiden wordt in deze film redelijk vroeg uitgespeeld als centraal plotgegeven. Dat de originele films van de Trilogy zouden volgen op deze, is bij deze definitief onmogelijk geworden, en ook stapte Hugh Jackman al eerder uit de franchise die hem tot ster katapulteerde. Kinberg was nota bene scenarist voor The Last Stand. We zullen het maar op de alternatieve tijdlijn houden.

Er zit genoeg eten en drinken aan deze film om fans in het gareel te houden. We krijgen bijvoorbeeld uitgebreid Genosha te zien, de eilandsstaat waarop Magneto een thuishaven biedt aan alle misbegrepen mutanten, en ook minder bekende mutanten zoals Red Lotus en Selene krijgen een kleine rol in deze prent. Het enige spijtige is dat de film een klein beetje te zeer een open einde heeft om te kunnen spreken van een orgelpunt. Niemand is in een superheldenuniversum natuurlijk écht dood - behalve dan een actrice die geen zin meer heeft om nog langer in een leren pakje met blauwe boebels rond te huppelen -, maar sprake van closure is er niet echt. Daar tegenover staat dat Kinberg wel degelijk voldoende affiniteit heeft met het X-Menuniversum, in die mate dat hij Bryan Singer kan doen vergeten, en da's niet makkelijk. De prijs voor de strafste mutant gaat evenwel naar diegene die de gave heeft om in 1992 een popsong van Banks uit 2019 te zingen.

BEELD EN GELUID
X-Men: Dark Phoenix is een nette presentatie met een voldoende scherp beeld, mooie kleuren en een indrukwekkende hoeveelheid details, die vooral de CGI-shots sieren. Alleen tijdens de nachtelijke achtervolging per trein lijken de details wat aan de softe kant. De gaven van de mutanten worden zoals gewoonlijk begeleid met veel bliksems en donders, en iemand die aan de colour grading-knoppen zit die hallucinogene paddestoelen heeft gegeten. De DTS-HD MA 7.1-track biedt een zeer mooie surroundervaring met enkele onvergetelijke scènes, zoals de twee helikopters die trachten te landen op Genosha, en een flinke punch. Hans Zimmer heeft bovendien opnieuw een puike score neergepend.

EXTRA'S
We krijgen een mooie audiocommentaartrack door regisseur Simon Kinsberg en producent Hutch Parker, die vooral de die-hardfans van de franchise zal plezieren. In plaats van de gebruikelijke myriade aan versnipperde featurettes krijgen we een mooie documentaire Rise of the Phoenix: The Making of Dark Phoenix (1:20:32), bijna zo lang als een film zelf. De documentaire biedt een gedetailleerde analyse van het verhaal, flink aangedikt met interviewfragmenten met cast en crew. Zo zwaar op de hand de film is, zo luchtig is het stukje How to Fly Your Jet to Space (2:03) met Nicholas Hoult. Dan zijn er nog 5 verwijderde scènes (8:22) en een drietal trailers (6:27).

CONCLUSIE
Het is bang afwachten of Disney überhaupt iets kan maken van de X-Menfranchise, en als ik zou wedden, zou ik wedden van niet. Dark Phoenix is het einde van een 20-jarig tijdperk waarin we een dozijn of wat films kregen die stuk voor stuk de moeite waard waren, en ondanks het ietwat onvolkomen einde hoort Dark Phoenix bij het essentiële canon.