FILM
Deze X-Men 2, die in de Verenigde Staten de titel X2: X-Men United meekreeg, sluit naadloos aan op het eerste deel. Om uit het kluwen van personages wijs te geraken, hebt U best toch minstens ook de eerste film gezien, enkele van de gelijknamige comics gelezen, of, ideaal, bent U in het bezit van X-Men 1.5, de dubbel-DVD met naast de eerste film ook een ton extra achtergrondmateriaal over de achtergrond van de X-Men saga. Toch voor de leek even een korte inleiding: X-Men speelt zich af in de nabije toekomst. De evolutie heeft ervoor gezorgd dat bepaalde mensen met "speciale gaven" worden geboren: er zijn telepaten bij, mensen die het weer kunnen controleren, met laserstralen in hun ogen tot schijfjes kunnen snijden, door muren kunnen lopen of een onverwoestbaar skelet hebben. Eén ding hebben ze echter allemaal gemeen: de maatschappij reageert vol onbegrip op deze "nieuwelingen", en er worden verschillende pogingen ondernomen om deze zogenaamde mutanten te beperken in hun vrijheden. Professor Charles Xavier (Patrick Stewart) staat in het geheim aan het hoofd van een kostschool voor kinderen met mutantengaven, en probeert de jongeren verantwoordelijkheid bij te brengen, zodat ze hun talenten niet noodzakelijk misbruiken, en zeker hun haat niet keren tegen de "normale" mensen die hen zo verachtten. Recht daartegenover staat de Broederschap der Mutanten, een organisatie geleid door Xaviers vroegere vriend Eric Lensherr, een krachtige mutant die zich Magneto (Ian McKellen) noemt, en die als enige oplossing voor de veiligheidsstelling van zijn soort de algehele suprematie door de mutanten nastreeft.


In de eerste film zagen we het tot een confrontatie tussen de beide groepen worden, waarbij Magneto uiteindelijk het onderspit moest delven, en als gevangene werd bewaakt in een volledig uit plastic vervaardigde kooi, omdat Magneto alle ijzeren voorwerpen volgens zijn wil kan manipuleren. Als nevenverhaal volgden we de belevenissen van Wolverine (Hugh Jackman) en Rogue (Anna Paquin), twee mutanten die zich pas de reikwijdte van hun gaven beginnen te beseffen, en de rangen van professor Xavier kwamen vervoegen. Wolverine heeft een skelet van adamantium, een praktisch onverwoestbaar metaal, maar heeft ook geen flauw idee hoe hij daaraan is gekomen; Rogue heeft de gave om de capaciteiten van andere mutanten tijdelijk naar zich toe te trekken, maar is hierdoor gedoemd tot een leven zonder enig fysiek contact met andere mensen.


Deel 2 nu. Terwijl Wolverine tevergeefs zoekt naar zijn verloren geheugen, keert de publieke opinie zich massaal tegen de mutanten, nadat één van hen, Nightcrawler (Alan Cumming) een moordaanslag heeft gepleegd op de president. Professor Xavier stuurt dr. Jean Grey (Famke Janssen) en Storm (Halle Berry) erop uit om de mysterieuze mutant, die zich blijkbaar kan teleporteren, te onderscheppen en naar de school te brengen. Jean en Storm vinden Nightcrawler, een meelijwekkend schepsel dat vroeger in circussen werd opgevoed, en zichzelf belaadt met een onmetelijk schuldgevoel. De mutant, die in werkelijkheid Kurt Wagner heet, beweert echter dat hij de aanval op de president onder dwang heeft uitgevoerd, en hij herinnert zich er de details maar vaag over. Maar het kwaad is al geschied; één van de militaire adviseurs van de president, kolonel William Stryker (Brian Cox) weet deze te overhalen om een "preventieve aanval" op Xaviers school te organiseren. Stryker is onder meer diegene die Magneto's plastic gevangenis heeft gebouwd, en de aanval op de school is maar een afleidingsmanoeuver om de hand te kunnen leggen op enkele essentiele onderdelen van Cerebro, de machine waar professor Xavier zijn gaven mee versterkt, én Xavier zelf, die samen met Cyclops (James Mardsen) op bezoek was bij Magneto.


De feitelijke aanval verloopt niet zoals verwacht, omdat dankzij Wolverine de meeste kinderen op tijd in veiligheid kunnen gebracht. Na een confrontatie met Stryker, die meer over Wolverines verleden schijnt te weten, kan hij vluchten, samen met Rogue, haar vriendje Iceman (Shawn Ashmore) en de sinistere Pyro (Aaron Stanford). Intussen is Magneto kunnen ontsnappen door de wel zéér verregaande inzet van shape-shifter Mystique (Rebecca Romijn-Stamos), en hun pad kruist dat van de op de vlucht zijnde X-Men. Alhoewel hun belangen tegengesteld zijn - Magneto koestert nog steeds een stille droom om de mensheid aan de mutanten te onderwerpen - besluiten ze samen te werken om de gekke kolonel Stryker te dwarsbomen. In haar zoektocht naar Magneto is Mystique namelijk op een blauwdruk voor een tweede Cerebro-machine, die zou kunnen gebruikt worden om alle mutanten om zeep te helpen. Stryker koestert om zeer persoonlijke redenen een diepgewortelde haat tegen de mutanten, en doet al jaren in het geheim onderzoek hoe hij die als zijn persoonlijke slaven kan gebruiken. Niet alleen blijkt Wolverine één van zijn mislukte experimenten te zijn, in de loop der tijd heeft hij zijn techniek om het skelet te verplaatsen door een adamantium-versie weten te perfectioneren, en Wolverine komt oog in oog te staan met de veel efficiëntere Deathstrike (Kelly Hu).


X-Men. Wat kunnen we meer zeggen? Regisseur Bryan Singer heeft met het tweede deel van de saga eens te meer bewezen dat hij onbedreigd aan de top staat wat betreft comic-verfilmingen, niet in het minst omdat hij de verhaallijnen en de personages uit de originele stripreeks in waarde laat, en daardoor een enorm grote credibiliteit bij de ouwe getrouwe fans heeft weten te bereiken. Zo was er bij de eerste film aanvankelijk verontwaardiging omdat Rogue niet de typisch witte haarlok heeft uit de strips; toen echter bleek dat de onstaansgeschiedenis ervan een essentieel onderdeel uitmaakte van het scenario, kon Singer niet genoeg geprezen worden. Dat Singer de die-hard fans wil plezieren, blijkt onder meer uit vluchtige cameo's van totnogtoe niet gebruikte comic-personages zoals Beast.


Maar dat niet alleen. Singer kan met zijn verfilming méér dan enkel de fan-base bereiken, en dat omwille van het feit dat zijn mutantenuniversum zo verduiveld goed in elkaar steekt. Het is een beetje goochelen als je, zoals in deze film, niet minder dan twaalf protagonisten tegen elkaar moet uitspelen, maar dat laat de mogelijkheid open voor zeer interessante nevenverhaallijnen, zoals het feit dat Rogue nu in deze film een vriendje heeft, Iceman, maar die om evidente redenen niet kan aanraken zonder deze laatste zijn zekeringen te doen springen. Ook speelt Singer netjes de personages Iceman en Pyro, niet alleen in hun gaven elkaars tegengestelde, tegen elkaar uit. Daarnaast krijgen we ook meer te weten over de driehoeksverhouding tussen Cyclops, dr. Grey en Wolverine, die eindigt in een dramatische climax, en gaat Wolverine op zoek naar zijn vergeten geschiedenis. Daarnaast geraakt Storm gefascineerd door de diep gefrustreerde Nightcrawler, en is het vooral de bitterheid waarmee kolonel Stryker de mutanten ten allen prijze wil bestrijden, en de achterliggende redenen daarvoor, die ervoor zorgen dat de X-Men-films, ondanks het hoge sci-figehalte en de vele coole maar praktisch niet realiseerbare gadgets, totnogtoe één van de wenige filmreeksen is die én geloofwaardig, én spannend, én intelligent te noemen is. Misschien dat er wat minder geestige one-liners over gele spandex gespuid worden in deze tweede installatie, maar de manier waarop Wolverine met een uitgestreken gezicht tegen de ouders van Iceman zegt dat hij zijn leraar kunst is, en de tekening die in de klas wordt verspreid waarop Rogue en Iceman elkaar kussen, maken de film iets luchtiger, ondanks het feit dat X-Men 2 een stuk duisterder is dan zijn voorganger.


En ook qua speciale effecten is deze X-Men 2 één groot feest, waarin er vrolijk op los gemorpht wordt - de Hulk ziet er in verhouding uit als een Teletubbie -, we een paar schitterende klank-en lichtshows in Cerebro te zien krijen, en waar de afdeling pyrotechniek een vette kluif aan heeft gehad. Ook hier is het weer het realisme-gehalte dat positief bijdraagt tot de film: de manier waarop Magneto uit zijn gevangenis losbreekt, de dog chase met de twee straalvliegtuigen, het ultieme gevecht tussen Wolverine en Deathstrike, het ziet er niet alleen allemaal mooi uit, maar het is ook nog eens geloofwaardig in beeld gebracht.


Maar nu mogen er nog zo veel speciale effecten in zitten als mogelijk is, om de film écht boven de middelmaat te heffen, heb je een steengoede cast nodig, en wat dat betreft heeft Singer voor deze film opnieuw een staalkaart met de crème de la crème van goed in de markt liggende en solide acteurs bij elkaar gebracht. Patrick Stewart en Ian McKellen zijn natuurlijk in hun rollen als professor X respectievelijk Magneto ongeëvenaard, en sinds de eerste X-Men film heeft Hugh Jackman als Wolverine niet bepaald windeieren gelegd, maar het siert regisseur Singer dat hij daarnaast ook de jongere generatie, waaronder Aaron Stanford en Shawn Ashmore, voldoende kans geeft om zichzelf te bewijzen. Daarnaast kan Singer rekenen op een méér dan er alleen maar voor de looks bijgehaalde reeks vrouwelijke antagonisten, waarbij Halle Berry, zeker sinds haar oscar, absoluut niet onderpresteert, maar de show toch wordt gestolen door de Rebecca Romijn-Stamos als de diabolische shape-shifter Mystique, die, samen met Alan Cumming als Nightcrawler, zeker als het op het aantal uren in de schminkkamer aankomt. Wat het leuke snoetjes-gehalte betreft scoort dan wat ons betreft Anna Paquin zonder tegenstand het hoogste.


BEELD EN GELUID
De eerste X-Men werd eerst in een gewone single disc 5.1-versie uitgebracht, en een jaar later opnieuw als X-Men 1.5, met toevoeging van een bijzonder geslaagde DTS-track. Ditmaal heeft Fox getracht om van de eerste keer alle denkbare state of the art-technologie op de disc toe te passen. En of het gelukt is? Meer dan. Naar goede gewoonte heeft Fox voor deze toptitel een aparte release voor het Nederlandstalige en voor het Franstalige marktsegment voorzien, wat betekent dat onze versie zowel van een Engelse Dolby Digital 5.1-track als van een DTS-track voorzien is. Alle extra's op de commentaartracks na zijn hierdoor naar de tweede disc verhuisd, waardoor op de schijf maximale ruimte voor beeld en geluid is vrijgekomen. Aangezien de film zelf één naadloze opeenvolging van bijzondere effecten is, verwachten we ook een geluidstrack met enorm veel ruimtelijke spreiding, een goede dynamiek en een actief gebruikte subwoofer. En zie, al onze wensen zijn vervuld. Al van de begingeneriek af worden alle registers opengetrokken, en zonder de dialoog of de muziek in verdrukking te brengen, worden we op de éne na de andere sound effect vergast. Het gevecht van de X-Jet tegen de twee straaljagers in de tornado, de aanval op de school van Xavier, het duel tussen Wolverine en Deathstrike... het wordt echt een veel te lange lijst om op te noemen. Het geluid, zeker de DTS-track, klinkt bijzonder hard, maar ook bijzonder effectief.


En over de beeldkwaliteit hebben we niet veel méér op te merken dan dat alles eraan nagenoeg perfect is. Enige puntje is misschien dat het beeldformaat op de hoes verkeerdelijk vermeld staat als 1.85:1 terwijl het toch wel degelijk 2.40:1, het originele bioscoopformaat, is. Het beeld is enorm scherp, en laat vooral in de vele technische hoogstandjes veel details ontwaren. Pluspunt daarbij is dat aliasing, in tegenstelling tot vele andere soortgelijke films, hier slechts een minimaal weerkerend fenomeen is. Wie er op deze film een printbeschadiging heeft gezien, mag het mij komen melden, inclusief de sterkte van het gebruikte vergrootglas. De kleuren conrasteren mooi: van hard en vuil in Stryker's geheime basis over bijna hygiënisch proper in Magneto's kooi tot warm en gezellig in Xavier's school. De laagwisseling zit bijzonder goed weggemoffeld, en de ondertiteling is accuraat en niet te groot.

Technisch gesproken hebben we hier dus een release van referentiekwaliteit.


EXTRA'S
Zucht. Er komt echt maar geen einde aan deze disc. Telkens je denkt dat je alle bonusmateriaal bekeken hebt, vind je nog wel ergens een submenuutje of een extra pagina met beeldmateriaal. Naast een boel spectaculaire geanimeerde menu's, die helemaal in het verlengde van die op de eerste film liggen, vinden we op de eerste disc alleen maar twee commentaartracks terug. De eerste werd ingsproken door regisseur Bryan Singer en cameraman Newton Thomas Sigel, en het enthousiasme waarmee Singer zich met het X-Men-project heeft ingelaten kennende, is dit een zeer aanbevelenswaardige track vol met boeiende wetenswaardigheden. De tweede commentaartrack, ingesproken door producenten Lauren Shuler Donner en Ralph Winter en scenaristen Dan Harris, David Hayter en Mike Dougherty, is vooral interessant voor wie dieper wil ingaan op de filmadaptatie van de strip. Jammer genoeg is er geen commentaartrack meer met een deel van de cast.


Disc 2 bevat hopen documentaires, die thematisch gerangschikt zijn. In de eerste sectie, History of the X-Men, vinden we allereerst een 15 minuten durende The Secret Origin of X-Men, een reeks interviews met bedenker Stan Lee en de andere medewerkers van de strip, die vertellen over de geschiedenis van dit icoon uit de geschiedenis van het Amerikaanse beeldverhaal. In Nightcrawler Reborn, 8 minuten, vertelt Nightcrawler-schrijver Chuck Austen meer over hoe het karakter Kurt Wagner in de film verzeild is geraakt.


De tweede sectie, Pre-production bevat vooreerst een multi angle-featurette over de aanval van Nightcrawler op de president in de openingsscène, Nightcrawler Attack: Multi Angle Study. Je kan hier naar believen de speciale effecten van de beeldband weghalen, of switchen tussen de film en de geanimeerde storyboards. In Evolution in the Details: X2 neemt decorbower Guy Dyas ons gedurende 18 minuten mee op de diverse sets waar X-Men 2 is geschoten. De documentaire United Colors of X tenslotte (9 minuten) laat Louise Mingebach aan het woord, die de kostuums en een hoop props voor de film heeft ontworpen, en onder meer verantwoordelijk was voor het incorporeren van de zilveren X in een cirkel die we in de film zo vaak terugzien.


Derde sectie dan, Production. Deze bevat om te beginnen een repetitie van een dikke minuut van het gevecht tussen Wolverine en Deathstrike, Wolverine/Deathstrike Fight Rehearsal. Dan komt het pronkstuk van de collectie documentaires, The Second Uncanny Issue of X-Men: Making of X2, een zeer goed gestoffeerde making of-documentaire van net geen uur, die het klassieke promopraatje ruim overstijgt, en een zeer goed inzicht in het maken van de film dient. Dan krijgen we Introducing The Incredible Nightcrawler (10 minuten), waarin we acteur Alan Cumming volgen terwijl die zich op zijn rol voorbereidt, en men laat zien hoe hij wordt geschminkt en hoe hij zich moet bewegen. Nightcrawler Stunt Rehearsal (2 minuten) is nog maar eens een kijk op de openingsscène, en overlapt een beetje met de Multi Angle Study uit de tweede sectie. Dan krijgen we nog Nightcrawler Time-Lapse, waar we gedurende 4 minuten versneld te zien krijgen hoe Alan Cumming wordt geschminkt tot Nightcrawler, en alsof dat alles nog niet genoeg was, volgt er nog een 25 minuten durende speciale documentaire FX2-Visual Effects, over, de naam zegt het al, de visuele effecten, zoals de computergegenereerde storm van Storm, Magneto's spectaculaire ontsnapping en de visualisaties die in Cerebro zijn gemaakt.


De vierde sectie heet Post-production, en gaat vooral over onderwerpen die na het eigenlijke filmen zijn in orde gebracht. In Requiem for Mutants: The Score of X2 krijgen we bijvoorbeeld componist John Ottman aan het woord, die gedurende 12 minuten zijn visie op de soundtrack van X-Men 2 toelicht, en waar die verschilt met de soundtrack die Michael Kamen voor X-Men heeft geschreven. Ter gelegenheid van de première van X-Men 2 had Fox ook een speciale webcast georganiseerd, waarbij het publiek aan de cast en crew vragen kon stellen. Een (ingekort) verslag van 17 minuten vind je op X2 Global Webcast Highlights.


Een special edition zoals deze is natuurlijk niet compleet zonder een sectie aan verwijderde en uitgebreide scènes. In tegenstelling tot de eerste film kan je deze spijtig genoeg niet via seamless branching in de film zelf bekijken, in totaal 11 scènes, samen goed voor zo'n 12 minuten. Daarna vinden we een uitgebreide fotogallerij terug, met productiefoto's en tekeningen van personages, lokaties, props en zelfs wat materiaal dat de uiteindelijke film niet gehaald heeft. De gallerijen zijn onderverdeeld in zes subgallerijen, Characters, Location and Sets, Mutant X-Rays, Nightcrawler Circus Posters, On Camera Graphics en The Unseen X2. Om de extra's dan helemaal af te ronden, vinden we nog drie trailers van de film terug. Die trailers zijn meteen ook de enige extra's die niet ondertiteld zijn.


Deze disc is zowel in een vanilla-versie (zonder de tweede disc) te krijgen als in een 4-discversie met X-Men 1.5 eraan toegevoegd. Spektakelfilms als deze worden nogal eens voorzien van nutteloze, promotionele en nietszeggende extra's, maar deze X-Men 2 is gelukkig de uitzondering op de regel.

CONCLUSIE
Deze X-Men 2 is een zeer aanbevelingswaardige titel, die zowel scoort op gebied van inhoud, vormgeving als bonusmateriaal. Wie niet altijd een disc met extra's boven een (goedkopere) vanilla-versie verkiest, zouden we in dit geval toch willen aanraden om iets dieper in de geldbuidel te tasten en voor de 2-disc (of de 4-disc) versie te gaan.