REEKS
We zitten al tijden lang te wachten op een release van de volledige reeks van Inspector Morse, volgens ons dé beste Britse detectiveserie ooit gemaakt. Eerder konden we u al een boxset met de beste afleveringen presenteren, maar het zag ernaar uit dat een complete Morse-anthologie zoals deze in de UK bijvoorbeeld al lang te krijgen is, niet voor morgen zou zijn.

We waren verkeerd.

In samenwerking met Universal is de KRO begonnen met de complete reeks uit te brengen op mooie dubbeldiscs met telkens 4 afleveringen. Omwille van de exclusiviteit zijn de discs vooralsnog alleen bij de KRO zelf te krijgen, maar een meer algemene release alsook een boxset met alle delen behoren in de toekomst tot de mogelijkheden. We hebben bij deze Nederlandse omroep even ons licht opgestoken, en het zou de bedoeling zijn om in 2006 uiteindelijk de volledige reeks uitgegeven te hebben, mét Nederlandse ondertiteling. Op het ogenblik van schrijven zijn er al twee delen uit, die de eerste acht afleveringen omvatten. Er dient wel bij vermeld dat deze op disc zijn gezet in de volgorde waarin de KRO ze heeft uitgezonden, wat strikt genomen niet de juiste productievolgorde is. Op deze dubbeldisc treft u achtereenvolgens afleveringen 1, 3, 2 en 5 aan; op de tweede, nog te bespreken, dubbeldisc afleveringen 4, 6, 7 en 8.

De Canvas- en KRO-kijkers behoeven natuurlijk geen introductie, maar voor de anderen toch even kort: wijlen John Thaw zet met de titelrol waarschijnlijk dé vertolking van zijn leven neer. Morse is een nurkse bullebak die zijn hulpje, Sergeant Lewis (een al even briljante Kevin Whately), voortdurend uitkaffert, frequent problemen heeft met een te groot alcoholverbruik, zich als eeuwige vrijgezel ongemakkelijk gedraagt in het bijzijn van vrouwen, en steevast rondrijdt in een opzichtige rode Jaguar. Morse prefereert Wagner boven de wat hippere muziek van tegenwoordig, en komt daardoor geregeld met Lewis in aanvaring over zijn wereldbeeld en normen en waarden, maar het samenspel tussen de twee is aandoenlijk, en in tegenstelling tot vele andere reeksen zie je, naarmate de afleveringen vorderen, hoe Lewis leert van Morses ervaring, en omgekeerd de uitgebluste Morse een tweede adem schijnt te vinden door de enthousiaste inbreng van zijn pupil. We zijn vooral laaiend enthousiast over de reeks, omdat - als je even buiten beschouwing laat dat er in deze reeks méér doden in de regio Oxford vallen dan in werkelijkheid de afgelopen paar honderd jaar - dit nu eens een politiereeks is zonder de afgezaagde clichés, misplaatste humor en belachelijke voor de hand liggende plots. Elke aflevering van Inspector Morse vereist een beetje denkwerk van de kijker, en is vaak verre van rechtlijnig. De Britse groep Carlton begon in 1987 voor de commerciële zender ITV met de verfilming van de romans van de misdaadauteur Colin Dexter - die onveranderlijk in elke aflevering een cameo heeft - en toen al diens boeken verfilmd waren, zijn ze, met goedkeuring van de auteur, begonnen met originele scenario's die niet op zijn boeken waren gebaseerd. Gewoonlijk levert zo'n ingreep goedkope rommel op, maar bij Inspector Morse werden de afleveringen mogelijk nóg beter. Het succes van de eerste paar reeksen maakte overigens dat voor de latere afleveringen een veel groter budget vrij was, en dat we daarin Morse onder meer naar Italië en Australië zien reizen. Oxford blijft echter altijd de thuisbasis van de inspecteur; tussen het verdachten afblaffen door vindt hij altijd toch nog de tijd om één van zijn favoriete pubs te frequenteren. Vaak staat ook het al eeuwenoude academische milieu met al zijn excessen en rare gewoonten centraal, en blijkt al na tien minuten dat onder het laagje vernis van beschaving en de typisch Britse stiff upper lip een heksenketel borrelt van haat, jaloezie, chantage, bedrog en waanzin. Wie Morse op zijn pad vindt, moet machteloos toezien hoe de man op zijn eigen manier - en meestal met de grove borstel, zonder onderscheid voor rang of stand - de zelfopgetrokken façades van uiterlijke rust naar beneden haalt, en zich als een jachthond in zijn prooi vastbijt.

Jarenlang heeft de crème van de Britse acteer- en regisseurswereld zich kunnen uitleven met op de achtergrond het impressionante Oxford, en naast een degelijke inhoud zijn de afleveringen stuk voor stuk pareltjes van cinematografie en vertelkunst. "Grote" namen zoals Danny Boyle, Antonia Bird en Anthony Minghella hebben meegewerkt aan de realisatie, en de bijrollen worden steevast vertolkt door het beste wat de Britse acteurswereld te bieden heeft. In deze afleveringen zien we onder meer Gemma Jones (Harry Potter, Bridget Jones' Diary), Gina McKee (Notting Hill, Divine Secrets Of The Ya-Ya Sisterhood), Clive Swift (Richard Bouquet uit Keeping Up Appearances), Julia Sawhala (Absolutely Fabulous, Chicken Run) en zelfs een piepjonge Elizabeth Hurley (te veel om op te noemen) in diverse hoofd-en bijrollen. Wat deze reeks betreft werd aan de casting weinig aan het toeval overgelaten, en met slechts 33 afleveringen ooit gemaakt kunnen we niet zeggen dat er uitschieters in de negatieve zin zijn, wat deze reeks tot een must maakt voor elke liefhebber van Brits degelijk drama en/of politieseries.

AFLEVERINGEN
1. The Dead Of Jericho (aflevering 1)
Regisseur: Alastar Reid
Gastacteurs: Gemma Jones, Patrick Throughton, James Laurenson

De onhandig met vrouwen omgaande, flegmatieke Inspector Morse heeft een boon voor pianolerares Anne Stavely (Gemma Jones), met wie hij samen in het koor zit. Zijn romantische gevoelens worden echter afgewezen, want Anne heeft blijkbaar al een minnaar, en het is niet de bij haar inwonende rechtenstudent Ned Murdock (Spencer Leigh). Wanneer Anne wordt teruggevonden, nadat ze blijkbaar zichzelf heeft opgehangen, moet Morse als betrokken partij van het onderzoek blijven. Inspecteur Bell (Norman Jones), die met de affaire belast wordt, krijgt echter de promotie waar Morse zelf achter zat te hengelen, en zo belandt het onderzoek samen met zijn nieuwe hulpje, sergeant Lewis, uiteindelijk toch in zijn schoot. Morse ontdekt dat Anne Stavely wel meer mannen ontving, en dat haar overbuur, klusjesman George Jackson (Patrick Troughton) één van hen chanteerde. Jackson wordt echter ook vermoord, en de verdachte, audioinstallatie-fabrikant Alan Richards (Richard Durden), de minnaar van Anne, heeft het perfecte alibi: op het ogenblik van de moord gaf hij een lezing voor een publiek waar Morse zelf op aanwezig was.

2. Service Of All The Dead (aflevering 3)
Regisseur: Peter Hammond
Gastacteurs: Angela Morant, John Normington, Maurice O'Connell, Gina McKee

De kerkgangers van St. Oswalds vinden koster Harry Josephs (Maurice O' Connell) dood in de sacristie, neergestoken met een mes, beroofd van de schamele centen uit de offerschaal. Bovendien zijn de getuigen formeel dat een onbekende zwerver rond die tijd rond de kerk hebben zien passeren. Morse gelooft echter niet in die theorie, want Josephs had een paar honderd pond die de dader in zijn zak heeft laten zitten. Maar waar komt Josephs geld vandaan, want de man zat met een gok-en een drankprobleem? Zijn weduwe Brenda (Chrissy Iddon) papt bovendien wel érg snel na haar echtgenotes dood aan met de organist, Paul Morris (James Griffiths). Bovendien is de priester, eerwaarde Lionel Pawlen (John Normington) onder zeer onduidelijke omstandigheden uit zijn vorige parochie moeten vertrekken. Verdachten genoeg, zeker als de lijkschouwer naast de meswonde in het lichaam van de verdachte ook nog eens genoeg morfine vindt om een olifant mee te vellen. Hoe dieper Morse en Lewis echter in deze onfrisse zaak beginnen te vragen, hoe meer doden er vallen.

3. The Silent World Of Nicholas Quinn (aflevering 2)
Regisseur: Brian Parker
Gastacteurs: Michael Gough, Clife Swift, Roger Lloyd Pack

Morse en Lewis doen onderzoek naar de vermoorde, dove Nicholas Quinn (Phil Nice), die naast een fles met cyanide vergiftigde sherry wordt teruggevonden, nadat hij niet was opgedaagd op zijn werk. Quinn werkt op het Foreign Examination Syndicate, een organisatie die zich bezighoudt met middelbare school-examens af te nemen van buitenlandse studenten. Vlak voor zijn dood speculeerde hij over een wilde theorie dat iemand van het Syndicate tegen betaling op voorhand vragen zou hebben verkocht aan studenten. Maar wie? Directeur Bartlett (Clive Swift), wie de verzorging van zijn geestelijk gehandicapte zoon handenvol geld kost? Donald Martin (Roger Lloyd Park) en Monica Height (Barbara Flynn), die krampachtig hun geheime relatie proberen te verbergen? Philip Ogleby (Michael Gough), die zich verraden voelt omdat hem een promotie door de neus geboord is? Of Christopher Roope (Anthony Smee), die als chemicus alles afweet van cyanide? Morse kan er geen touw aan vastknopen, en volgt verschillende malen een verkeerd spoor.

4. Last Seen Wearing (aflevering 5)
Regisseur: Edward Bennett
Gastacteurs: Peter Mc Enery, Suzanne Bertish, Glyn Houston, Frances Tomelty, Elizabeth Hurley, Julia Sawalha

Morse krijgt het dossier van de al zes maande vermiste Valerie Craven (Melissa Simmonds) op zijn bureau. In normale omstandigheden zou de zoektocht naar het vermiste meisje al lang zijn opgegeven, ware het niet dat de vader de rijke bouwondernemer George Craven (Glyn Houston) is, een arrogante kwal voor wie Morse al dadelijk een antipathie koestert. Vlak nadat het onderzoek is heropgestart en Morse op de prestigieuze school waar Valerie school liep de gemoederen is gaan ophitsen, arriveert er een brief bij de ouders van Valerie, waarin staat dat ze gezond en wel is. Alleen is de brief gepost in Londen, en is de hoofding van de brief er duidelijk afgesneden. Morse's onderzoek brengt het beeld van het ideale gezinnetje van schooldirecteur Donald Phillipson (Peter Mc Enery) en zijn vrouw Sheila (Fiona Mollison) aan het wankelen, en ook een hele rits (ex-)leerkrachten wekken de argwaan van de inspecteur. En aangezien de zaak met geen meter vooruit schijnt te komen, neemt Morse een heel drastische beslissing om het onderzoek een andere wending te geven...

BEELD EN GELUID
We zijn dolenthousiast dat we eindelijk van deze reeks op dvd mogen genieten, maar tegelijkertijd proberen we niet blind te zijn voor de (vele) technische tekortkomingen van deze discs. Vooral van de oudere afleveringen zijn er geen deftige sources meer te vinden, en hetgeen u qua beeldkwaliteit krijgt voorgeschoteld, lijkt erg op videoband-kwaliteit - we durven zelfs wedden dat dit inderdaad de bron was. Wat in dat geval veel verraadt is bijvoorbeeld de manier waarop bij Service Of All The Dead in het begin het beeld onderaan scheef trekt. De kwaliteit is echter acceptabel, en tegenover de collectie van tv opgenomen videobanden die u als Morseliefhebber ongetwijfeld op het schap heeft staan (wij alleszins wel), hebt u bij deze dvd het voordeel dat de kwaliteit door de tijd nu niet meer zal achteruitgaan. We hebben enigszins begrip voor het feit dat er in 1987-1988 nog bij lange geen sprake was van het medium dvd, en dat men toen niet de nodige voorzorgen heeft genomen om de reeks te conserveren. Om eerlijk te zijn denken we ook dat de makers nooit hadden gehoopt dat de serie zo'n succes zou worden. De beelden zijn vaak donker en onscherp, maar in zekere zin draagt dat bij tot de sfeer die men in de reeks tracht te creëren. Wat ongetwijfeld niét de bedoeling was, waren de voortdurend aanwezige links-rechts bewegingen bij zowat elke camerawissel in de aflevering Last Seen Wearing, duidelijk een compressieprobleem. Het geluid is eenvoudig maar effectief: volgens de hoes is het audiomateriaal zowel in 1.0 mono als in 2.0 stereo op de discs gezet, maar we hebben bij beide discs mogen ondervinden dat de twee frontkanalen links en rechts worden gebruikt. Wel opmerkelijk is dat de bitrate verschilt: 224 Kbps op de ene disc tegenover 192 Kbps op de andere. De geluidsband is absoluut voldoende voor wat er geboden moet worden: de dialogen zijn helder en verstaanbaar - maar we verkiezen toch voor de ondertitels in te schakelen, omdat we anders de niet altijd even voor de hand liggende plot kwijt spelen - en interfereert niet met de mooie incidentele, minimalistische muziekscore van Barrington Pheloung. Doordat er van NTSC->PAL conversie in dit geval geen sprake is, hebben we bovendien geen lastige neveneffecten zoals PAL-speedup moeten verdragen. Misschien nog even waarschuwen dat de "geluidsstoring" aan het begin van de aflevering The Silent World Of Nicholas Quinn zuiver intentioneel is - Quinn is nagenoeg doof, en men probeert de kijker mee te laten beleven hoe hij de zaken ervaart.

EXTRA'S
Helaas zijn er op deze release geen extra's te bespeuren.

CONCLUSIE
De ontelbare Morse-Maniacs kunnen zich in de handen wrijven, want de eerste twee delen van de met prijzen en goede kritieken overladen reeks zijn op dvd uit. Het eerste deel bevat 4 afleveringen op 2 double layer-discs; de technische kwaliteit is verre van perfect, maar toch ook niet slechter dan een videoband, die wél in de tijd zal vergaan. En over de inhoud van de afleveringen zelf hebben we nu al genoeg uitgeweid, denken we.