FILM
De 6-jarige tweeling Lotte en Anna wordt bij de dood van z'n ouders in 1922 gescheiden wegens een dispuut tussen de familieleden: Lotte komt bij een welgestelde Hollandse oom en tante terecht, Anna heeft minder geluk en wordt het hulpje in een zeer arm en primitief Duits boerengezin. De ene krijgt een universitaire opleiding, de andere moet het heel lang zonder opleiding stellen en wordt uiteindelijk dienster bij een Duitse gravin. Contact tussen de zusjes wordt aan beide kanten onmogelijk gemaakt, maar eind jaren dertig – ze zijn dan jonge volwassenen – reist Lotte ten slotte toch af naar Duitsland (waar ondertussen de nazi’s het voor het zeggen hebben) om Anna te ontmoeten. Dat weerzien wordt voor Lotte niet echt een succes en zij keert terug naar Nederland. De oorlog breekt uit, Lotte wordt verliefd op een jood, Anna trouwt met een SS-officier, maar beide mannen overleven de wereldbrand niet. Na de oorlog is het water vooral langs Lottes kant te diep om nog met haar zusje om te gaan. Een halve eeuw later komen beide vrouwen, oud geworden en getekend door het leven, elkaar opnieuw tegen in een kuuroord in Spa.

De Tweeling, naar het gelijknamige kortverhaal van Tessa de Loo (uit: Meisjes van de Suikerwerkfabriek), tekent het leven van twee zussen die door omstandigheden langs verschillende kant van het strijdtoneel terechtkomen en de wereld uiteindelijk met totaal verschillende ogen bekijken. De originaliteit van het scenario ligt vooral in de benadering van de figuur Anna: voor het eerst wordt de ‘andere’ kant door een veel minder bevooroordeelde bril bekeken dan tot nog toe het geval was. Aan het leed en het verdriet van de gewone Duitse burgers tijdens het naziregime wordt dezelfde waarde toegekend als aan die aan geallieerde kant. De SS-officier die met Anna trouwt is geen monster, maar een gewone jongeman met dezelfde dromen als zijn Amerikaanse en Canadese collega's. De film keurt het gedachtegoed van Anna (antisemitisme) niet goed, maar laat ten minste ruimte aan de kijker om voor zichzelf te besluiten dat zij ook maar het product en het slachtoffer is van haar milieu, van haar omgeving.

De Tweeling is een goede film, meer nog, het is een ontroerende kroniek die zeventig jaar overspant. Het verhaal trekt de kijker mee in het onvrijwillige en vaak noodlottige avontuur van honderdduizenden Europese mannen en vrouwen in de jaren veertig van de vorige eeuw en kan niemand onberoerd laten. Liefhebbers van The Pianist (Roman Polanski) en Sophie’s Choice (Alan J.Pakula) komen in elk geval aan hun trekken. De meisjes, de jonge vrouwen, de oudere Lotte en Anna in Spa zijn voortreffelijk gecast. Thekla Reuten en Nadja Uhl leveren als jonge adolecenten een topprestatie zoals die maar zelden in Nederlandstalige films is gezien. De grote Duitse actrice Gudrun Okras en de Nederlandse Ellen Vogel zijn subliem; het valt evenwel te vrezen dat nogal wat kijkers de afwikkeling van het verhaal net iets te zoet vinden om van een unieke prestatie te spreken. Toch zijn beide 70-plussers hier in topvorm. Het Nederlands van Okras is bovendien aandoenlijk. De film werd in 2003 genomineerd voor de Oscar voor beste buitenlandse film.

BEELD EN GELUID
De beeldkwaliteit van deze film is over de hele lijn goed. Het kleurenpalet is donker gehouden. Sommige fragmenten zijn in zwart-wit opgenomen, waarvan enkele met sepia behandeld zijn. Nogal wat beeldmateriaal is in de winter gedraaid met een lage zonnestand en kale bomen wat bijdraagt tot een onderkoelde sfeer. Hier en daar zitten er nog wat zwarte stippen op het beeld. De ondertiteling is nauwkeurig, misschien hier en daar wat kort of zelfs onvolledig, maar ze is netjes geplaatst en blijft lang genoeg staan en dat is comfortabel voor wie niet zo snel leest. Af en toe is het Nederlands een beetje onverstaanbaar en groeit de behoefte om ondertitels aan te klikken (die jammer genoeg niet beschikbaar zijn). Alleen het Duits is vertaald. Aan slechthorenden en doven is niet gedacht.
Het geluid staat in Dolby Digital 5.1 en dat is een goede zaak voor een soundtrack die regelmatig de aandacht trekt met een warm en kamervullend geluid van de hand van Fons Merkies (De Grot, Zus & zo). In de overwegend klassieke partituur maakt hij regelmatig plaats voor tempo’s en stemmingen uit de jaren dertig en veertig, waardoor de tijdsgeest prachtig onderstreept wordt. Een combinatie van koper en hout in de voorkanalen wordt aangevuld met krachtige strijkers in de surround.

EXTRA'S
De Making-of is 24 minuten lang en voegt zinvolle informatie toe aan de film. De opnameshots tijdens de repetities en de interviews met regisseur en hoofdrolspeelsters zijn interessant voor wie de mens achter de acteurs wil leren kennen, om het met een cliché te zeggen. Erg leuk zijn vooral de tussenkomsten van de Duitse actrices over de zin en de bedoeling van de film. De verwijderde scènes zijn niet echt interessant. Ze bevatten nauwelijks relevante informatie en het verbaast dan ook niet dat ze verwijderd zijn uit de film. De bioscooptrailer staat ook op de dvd.

CONCLUSIE
De Tweeling is een geëngageerde en beklijvende film. Hij ontroert door zijn eenvoud en hij stemt tot nadenken door zijn niet alledaags thema. Technisch is de prent goed gemaakt, logisch gemonteerd (op een enkele twijfelachtige overgang na als Lotte haar verloving verbreekt) en soms ietsjes te langdradig waardoor de snelheid jammer genoeg een tweetal keren hapert (maar dat is wellicht een kwestie van persoonlijke smaak). Die schaarse minpunten doen evenwel niets af aan de algemene kwaliteit van deze prent met z'n indrukwekkende cast. Toch deze waarschuwing: doortastende en weinig romantische zielen vinden deze film beslist melig en traag. Het betreft hier een oorlogsdrama, een verhaal tegen de achtergrond van WOII, geen oorlogsfilm.