FILM
Benjamin Franklin Gates (Nicolas Cage) is al sinds zijn jeugd geobsedeerd door de zoektocht naar de grootste schat aller tijden, die al sinds de tijd van de oude Egyptenaren van heerser op heerser is overgegaan. De laatste aanwijzing werd aan Cage bet-bet-betovergrootvader (of toch zoiets) doorgegeven door de laatste overlevende ondertekenaar van de Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring. Die heeft echter het geheim meegenomen in het graf. De schat is blijkbaar verborgen door een vrijmetselaarsorde, en de weg naar de schat is één aaneenschakeling van raadsels, die telkens weer tot nieuwe raadsels leiden. Na jaren speuren vinden Ben en zijn sponsor, Ian Howe (Sean Bean), een aanwijzing dat de schatkaart in onzichtbare inkt staat geschreven op de achterkant van de onafhankelijkheidsverklaring. Ian wil echter de schat voor zich houden en probeert tevergeefs om Ben en zijn associé Riley Poole (Justin Bartha) te liquideren. Wanneer hij naar de autoriteiten stapt met de bewering dat Ian van plan is de onafhankelijkheidsverklaring te stelen, verklaren die hem echter voor krankzinnig. Zijn enige optie blijft om Ian een stap voor de blijven en het document voor zijn neus te pikken. Daarbij sleurt hij onvrijwillig museumdirectrice Abigail Chase (Diane Kruger) mee op zijn zoektocht, alsook zijn vader Patrick (Jon Voight), en wordt hij in zijn kielzog gevolgd door politie-inspecteur Sadusky (Harvey Keitel) die hem wil arresteren voor diefstal van de onafhankelijkheidsverklaring.



Producent Jerry Bruckheimer - die zich op één van de introductiefilmpjes op deze disc in alle bescheidenheid de beste producent van het moment (!) laat noemen - heeft de afgelopen jaren enkele van adrenaline vergeven actiefilms zoals The Rock afgewisseld met afschuwelijk mismaakte kalkoenen zoals Bad Company, om nu maar de ergste te noemen. National Treasure laveert daar ergens tussen, met Nicolas Cage als een mannelijke versie van Lara Croft. De premisse van de film is echter een potje geworden vol anachronismen, waarin de tempeliers, de vrijmetselaars en als we niet oppassen straks ook nog de christelijke mutualiteit, op één hoopje gegooid worden. Nu was het opstellen van de onafhankelijkheidsverklaring in 1776 inderdaad een erg maçonnieke bedoening, en de film staat derhalve stijf van passers, winkelhaken, all-seeing eyes en meer van dat soort ongein. Bovendien is het wel een feit dat de tempeliersorde nog gretiger goochelde met geheime codes en verborgen boodschappen dan een gemiddelde scoutsclub. Maar de vergezochte raadseltjes, alsook het schijnbare gemak waarmee de protagonisten en antagonisten om beurten deze puzzeltjes na gemiddeld één minuut nadenken, oplossen, is er bij momenten flink over. Alhoewel het tempo van de film zeker bij het begin en het einde van deze National Treasure niet helemaal op het goede spoor zit, heeft de film wel een paar sterke momenten, waarvan de diefstal van de onafhankelijkheidsverklaring en de daarop volgende achtervolging met bijhorende partij gratuite vernielingen van publiek en privé-eigendom het hoogtepunt vormen.



Cage zet ondanks zijn niet echt tot avontuur inspirerende uitstraling een redelijke rol neer, en Sean Bean een redelijk onderkoelde maar zelfbeheerste schurk, die tenminste niet Gargamel-gewijs de halve film loopt te orakelen hoe fijn het toch wel is om gemeen te zijn. Toch zitten hun personages niet helemaal op de lijn waar ze moeten zitten. Eerst oreert Cage vol vuur tegen Bean dat de onafhankelijkheidsverklaring stelen waanzin is, maar even later onderneemt hij zelf een poging - waarbij overigens opgemerkt dient te worden dat het beveiligingssysteem tot in de details staat beschreven in een voor iedereen toegankelijk tijdschriftje. Zeker voor een popcornprent als deze is het niet echt bevorderlijk dat de scheidingslijn tussen wat de goeie en de slechte personages soms niet meer te zien is. Soms kan de rond onduidelijke loyauteit van een hoofdpersonage een ganse film pivoteren; Bruckheimer weet dat als producent van Pirates Of The Caribbean waarschijnlijk als geen ander. Misschien dat voor deze film initieel een beetje te weinig tijd werd uitgetrokken om de hoofdpersonages uit te diepen; buiten het feit dat Jon Voight ons vertelt dat zijn zoon een onverbeterlijk geobsedeerde is, al even kierewiet als zijn grootvader (dat slaat blijkbaar een generatie over), is Cages personage te hol en stereotiep. Ook Diane Kruger en Justin Bartha (wie???) zijn maar gecast als respectievelijk sois-belle-et-tais-toi love-interest en compleet misplaatste comic relief-punchball, een mager doordrukje van Kevin Weismans rol in de TV-reeks Alias. Waarom Christopher Plummer voor zijn bijdrage in hoop en al de eerste vijf minuten een screen credit heeft verdiend, is ons overigens ook een raadsel. Verder wordt er hier en daar ook nog wat absoluut misplaatst aan politiek correcte kontlikkerij gedaan wanneer de personages gretig beginnen te citeren uit de reeks verworven vrijheden uit de Declaration en de Founding Fathers op typisch Amerikaanse wijze een goddelijke status krijgen toebemeten. Het feit dat al de baddies in deze film overduidelijk met een Brits accent spreken, en derhalve de onafhankelijkheidsstrijd tussen de Amerikanen en de Britten nog eens dunnetjes wordt overgedaan, wordt er nu ook niet echt met veel subtiliteit ingelepeld.

Maar toch enkele positieve bedenkingen als besluit. National Treasure is popcorn met heel veel boter op, maar het mengsel glijdt goed. De montage op het galadiner voorafgaand aan de diefstal is bijvoorbeeld erg uitgekiend, en ook de daarop volgende location shoots zijn met veel gevoel voor smaakvolle compositie gebracht. Het is alleen wat jammer dat gemikt werd op een familievriendelijke, bloedloze film, want af en toe een lijk meer zou zeker de film een extra niveau meegegeven hebben. Nu is het gewoon een amusante avonturenfilm geworden, echter zonder dat beetje extra. We lazen een tijdje geleden in een Engelstalige bespreking van deze film de uitdrukking "ridiculous, but oddly compulsive viewing." Dat vat het geheel misschien nog het beste samen.



BEELD EN GELUID
Een recente film zoals deze behoort uiteraard een klein beetje een deftige transfer meegekregen te hebben, en dat is hier gelukkig het geval. Buiten een klein compressieprobleempje in de scènes op de daken van de gebouwen van de Liberty Bell en een vage hint van ghosting bij de openingsscènes op de Noordpool, is dit een redelijk goed te noemen beeldtransfer, met misschien lichtjes overgesatureerde kleuren, maar met goede punten voor een totale afwezigheid van ruis, mooi contrast en bijzonder goede scherpte. De geluidstrack is aardig en pakt een paar keer uit met mooie surrounds, bijvoorbeeld ìn de scènes waarin helikopters rondvliegen, maar bevat voor een adrenaline-film als deze ook redelijk wat laagtes, waarin de dialogen en de opgepompte soundtrack elkaar wat verdringen. Naast de Dolby Digital 5.1-mix is er ook een descriptieve audiotrack in Dolby Surround 2.0 toegevoegd voor visueel gehandicapten.



EXTRA'S
Het was blijkbaar de bedoeling van de makers om de extra's maar mondjesmaat vrij te geven, en deze maar voor de kijker te ontsluiten naarmate die enkel raadseltjes oplost. Deze zijn initieel doodgemakkelijk op te lossen, maar het oproepen ervan vergt soms heel wat tijd. Bij de gebruikelijke reeks verplichte trailers - het is tenslotte een disc van Buena Vista - krijgen we echter wel middels het ondertitelingsspoor de aanwijzing dat deze via de menutoets te skippen zijn.

Initieel zitten er vier extra's in de sectie "zoek de schat" gehuisvest. De eerste extra is een korte featurette "National Treasure On Location", een 11 minuten durend typisch promotioneel getint stukje documentaire met beeldfragmenten, interviews en een paar beelden van achter de schermen. Verder krijgen we twee verwijderde scènes, samen goed voor een achttal minuten, een alternatief einde van een minuut of twee en een animatic van de openingsscène van drie minuten, vanuit filmisch oogpunt misschien nog de interessantste extra.

Na het afspelen van elke extra krijg je één of twee letters waarmee je een paswoord kan vormen (het paswoord is "SCHAT" - nogal wiedes als de extra's "zoek de schat" heten). Hiermee kan je een tweede scherm met extra's oproepen, die vanaf dat moment ook als een soort van easter egg op te roepen is in het eerste extra's-scherm. Je moet gewoon op één van de selecties naar rechts klikken, en dan verschijnen er een passer en winkelhaak in de all-seeing eye. Het is wel een massieve pain in the ass dat je elke keer het paswoord opnieuw moet invoeren.



Het tweede extra's-scherm begint met een negen minuten durende featurette "Treasure Hunters Uncovered", waarin we op trektocht gaan met onder meer een paar weirdo's van het type dat het strand afschuimt met een metaaldetector. "Riley's Poole's Decode This!" begint met een zeven minuten durende featurette over cryptografie, gevolgd door een gokspelletje waarin je de juiste kleuren van de lenzen van de bril uit de film moet uitzoeken. Hiermee krijg je een nieuwe code (0421) die je elders kan gebruiken. De laatste featurette, "The Knights Templar" neemt ons vijf educatieve (?) minuten lang mee in de wereld van de tempeliers. Deze sectie bevat ook nog een code (397) om een bonus mee te ontsluiten. Tot slot zit er nog een easter egg in dit menu: als je de eerste optie selecteert en op de pijl naar boven drukt, wordt het drievuldigheidsteken zichtbaar. In dit scherm kan je de geheime code 0421 ingeven om - raad eens? - alweer een code te vinden: ditmaal de passe-partout code 405. Op dit scherm kan je een facts-track activeren, die echter niet compatibel is met het ondertitelingsspoor.

En waar zijn nu al die codes goed voor? Op het hoofdscherm vind je een boek, waarop je kan klikken. Hierachter zit de mogelijkheid om de geheime sleutel (397) of de passe-partout code (405) in te voeren. De geheime sleutel voert je terug naar het tweede extra's-menu, de passe-partoutcode geeft alle extra's weer als een index.

Al bij al is de selectie aan extra's niet echt opwindend, en vergt het activeren ervan heel wat gegoochel met de afstandsbediening.

De UK-versie van deze disc bevat hiernaast ook nog een tweede disc met nog wat cross-promotioneel materiaal van recente Disneytitels op dvd en in de bioscoop. Naast enkele boutfilms zoals de drol The Pacifier en de amechtige tienermeisjeszooi The Princess Diaries 2 bevindt zich echter een korte featurette van special effects-huis Weta over The Lion, The Witch And The Wardrobe, het eerste deel van de Chronicles Of Narnia-septologie van C.S. Lewis.

CONCLUSIE
National Treasure is een redelijke maar lichtjes over het paard getilde actiefilm, met enkele mooie momenten maar ook een redelijk ongeïnspireerd scenario.