FILM
Twee jaar na de gebeurtenissen in The Quatermass Xperiment probeert professor Bernard Quatermass de Britse regering er tevergeefs van te overtuigen zijn plannen voor een permanente maanbasis goed te keuren. Maar groot is zijn verbazing als hij ontdekt dat het project, tot in de kleinste details, nabij het onooglijke dorpje Winterton Flats al ten uitvoer is gebracht. Opperste geheimhouding omgeeft bovendien de basis, die zogezegd dient om synthetisch voedsel te produceren. Wantrouwig speurt de professor naar de waarheid, die angstaanjagender is dan hij ooit had durven vermoeden. De fabriek nabij Winterton Flats herbergt immers buitenaardse wezens, voor wie de zuurstofrijke aardatmosfeer toxisch is, maar die dit probleem omzeilen door bezit te nemen van de lichamen van aardbewoners. Tot in de hoogste rangen van de Britse regering zijn deze parasieten reeds doorgedrongen. Zal Quatermass erin slagen de invasie een halt toe te roepen? Of is de Aarde gedoemd te bezwijken onder de buitenaardse tirannie?

Quatermass 2 is net zoals zijn voorganger gebaseerd op een tv-serie, die in 1955 met succes op de Britse staatsomroep BBC liep. In tegenstelling tot The Quatermass Xperiment vertoont dit tweede deel echter een veel soepelere transitie naar het grote scherm. De houterige episodische plots zijn naar de prullenmand verwezen en maken plaats voor een gestroomlijnd, rechtlijnig verhaal, dat ditmaal ook ruimte biedt voor bevredigende karakterontwikkeling. Belangrijk is ook dat we de personages reeds kennen, zodat we veel sneller in de hoofdplot rollen. En vanaf dat moment, na een kwartier zowat, kenmerkt de prent zich door een adembenemend tempo, dat de actiescènes enthousiast aan elkaar rijgt. De menselijke emotie komt ditmaal eveneens om de hoek kijken en voor het eerst in de trilogie krijgt ook humor zijn plaats, zij het niet bepaald prominent. Het is daarenboven onvermijdelijk parallellen te trekken met een andere film, die een soortgelijke plot heeft en een jaar eerder uitkwam: Don Siegels meesterlijke Invasion of the Body Snatchers. Het staat buiten kijf dat de makers beïnvloed zijn door deze Amerikaanse prent, er zelfs handig leentjebuur bij hebben gespeeld wat betreft thema en paranoia. Maar om nu te zeggen dat Quatermass 2 een verwaterde rip-off is van Don Siegels invloedrijke sciencefiction thriller, doet de waarheid afbreuk en de film oneer aan. Het tweede avontuur van professor Quatermass bereikt weliswaar niet diezelfde briljante hoogten als Invasion of the Body Snatchers, maar bezit genoeg artistieke kwaliteiten om op eigen merite als een goede, entertainende, spannende film bewierookt te worden.

Vooreerst is er de regie van Val Guest, die zijn goede werk uit The Quatermass Xperiment hier bevestigt en zelfs overtreft. De losse, soepele, natuurlijke stijl waarmee hij de camera hanteert helpt je als kijker betrokken te raken bij de personages. Bovendien weet hij wonderwel het gevoel van vervreemding (thematisch en onderbewust stukken belangrijker dan de feitelijke aliens-plot van de prent) in meeslepende en iconische beelden te vertalen. Hij wordt hierbij geholpen door een schitterende locatie: de Shell Haven Refinery, een koele steriele fabriek met gigantische bolvormige silo’s, die door de productie tot het uiterste wordt benut in het creëren van een beklijvende arena. De muziek van James Bernard, die echo’s vertoond van Bernard Herrmann’s meest dissonante scores, complementeert bovendien akelig accuraat de horror die zich op het scherm afspeelt. Voor de cinefiel is er trouwens opnieuw, net als in de eerste Quatermass-film, een verwijzing naar James Whales Frankenstein, ditmaal met een woedende menigte.

De acteerprestaties, in de eerste prent nog schandalig ondermaats, zijn hier gelukkig van een hoger niveau. Brian Donlevy belichaamt nog steeds niet de ideale professor Quatermass, maar zijn manische handelingen zitten ditmaal geworteld in een veel coherenter script, waardoor empathie met het karakter een stuk eenvoudiger wordt. Als inspecteur Lomax maakt John Longden een goede indruk: hij hanteert een eenvoudige, maar verdomd efficiënte acteerstijl. De rest van de supporting cast krijgt niet echt de kans om te schijnen, hoewel Tom Chatto, als een parlementslid dat aan den lijve de gevaren van de buitenaardse handelswijzen ondervindt, het middelpunt is van waarschijnlijk de meest memorabele, visuele en emotionele scène uit de film.

Vervolgfilms die beter zijn dan het origineel zijn doorgaans dun gezaaid, maar Quatermass 2 slaagt er probleemloos in door te dringen in dit selecte kransje. De spanningsboog is zelfs voor hedendaagse kijkers nog relevant en angstaanjagend en de opgevoerde paranoia geeft een goed beeld van de vervreemding en Koude Oorlog fobieën die de Westerse wereld ervoer in de jaren vijftig. Originaliteit kan je de prent bezwaarlijk toeschrijven, maar het vakmanschap waarmee de karakters worden geschetst, de spanning wordt opgedreven, en de onderliggende maatschappelijke thema’s subtiel aangeraakt worden, verdienen lof en respect en bewijzen eens te meer dat het vaak de B-films zijn die de menselijke ziel en zijn angsten het best kunnen weergeven, zelfs vijf decennia na hun release.

BEELD EN GELUID
Net zoals zijn voorganger heeft Quatermass 2 een meer dan behoorlijke dvd-transfer gekregen. Vuiltjes en filmgrain werden tot een absoluut minimum herleid, hoewel de veelvuldige stockshots en buitenopnames niet geheel vrij van problemen zijn. Qua scherpte zit er nergens een haar in de boter, maar de nachtopnames vallen soms te donker uit, waarschijnlijk omwille van het gebruikte day-for-night procédé, waarbij overdag gefilmd wordt met filters voor de lens om nachteffecten te creëren. Voor het overige zijn de contrasten uiterst bevredigend. Ook op audiovlak zijn er nauwelijks negatieve punten aan te stippen. De monotrack vertoont weliswaar niet de dynamiek die we van hedendaagse blockbusters gewoon zijn, maar geeft toch een sfeervol ruimtelijk geluidsbeeld. De beperkingen van het audiospoor zetten bovendien knap de paranoïde sfeer neer die deze thriller zo efficiënt nastreeft.

EXTRA’S
Op bonusgebied is deze dvd opnieuw een mager beestje. De twee documentaires uit de dertiendelige reeks The World of Hammer bestaan opnieuw uit 25 minuten durende aaneenschakelingen van fragmenten uit enkele Hammerfilms, geklasseerd per thema. Deze disc bevat de thema’s Sci-Fi en Trials of War. Elke featurette wordt begeleid door de voice-over van wijlen Oliver Reed. De overige episodes van de World of Hammer werden verspreid over andere discs in het Hammer Collection gamma van Paradiso. Afrondend bevat deze schijf ook nog drie cross-promotionele trailers voor titels uit deze collectie.

CONCLUSIE
Quatermass 2 was de eerste film die een cijfer achter de titel plaatste om uit te spelen dat het een sequel betrof, maar omzeilt handig de valkuilen die doorgaans vervolgfilms de dieperik injagen. Met een claustrofobische, paranoïde atmosfeer, een treffende visualiteit en een meeslepend verhaal bezit de prent dan ook alle ingrediënten die goede B-films zo aangenaam maken. Beeld en geluid werden bovendien kwalitatief op de dvd geperst, maar de extra’s stellen teleur.

OOK DIT NOG…
Quatermass 2 is deel 2 van een trilogie films met professor Bernard Quatermass in de hoofdrol. Besprekingen van de prequel The Quatermass Xperiment en sequel Quatermass and the Pit kan je dankzij een simpele muisklik elders op deze site lezen.