FILM
Een willekeurig dorpje in Nederland anno 1943: de kruidenier, Poerstamper (Bernard Droog), is een NSB-er, een Duitsgezinde, zijn zoon draagt het uniform van de collaborateurs, z'n jongste zoon, blond en zwijgzaam, registreert de uitspraken van z’n leraar Duits op school, een zekere mijnheer Schulz (Frederik de Groot), maar hij noemt zichzelf Schults, van Duitse afkomst met een broer in dienst voor de SS aan het Oostfront, en na zijn uren organisator van een onderduikdienst voor werkonwilligen, joden en collaborateurs. De rest van de plaatselijke middenstand zit in het kamp van Schults, maar opereert op eigen houtje: Eskens (Leen Jongewaard) en Mertens (Pieter Lutz), de directeur van het distributiekantoor, plegen samen met twee kompanen een overval op het distributiekantoor en nemen alle voedselbonnen mee. August Schults' collega Engels, Miep Algera (Sylvia Kristel), doet het met een Duitse officier om geheime informatie voor de weerstand in handen te krijgen. Zij wordt op school door leraars én leerlingen gepest.

Twee dagen na elkaar krijgt Schults bezoek: de eerste avond van zijn oude vriend Cohen (Hein Boele) uit Amsterdam, jood van geboorte en dus een levende schietschijf voor de nazi’s en de volgende avond van Van Dale (Bram Van der Vlugt), een collega uit het verzet die een nachtje is opgepakt na een moeilijk gesprekje met een mooie blonde Nederlandse die blijkbaar voor de NSB werkt. Allebei willen ze onderduiken. August Schults zorgt voor schuilplaatsen op een boerderij tussen de grote rivieren waar ze op het land helpen en in de boomgaard rondlummelen. Maar ook daar is het evenwicht zeer kwetsbaar, want wanneer de NSB-zoon van de kruidenier de dochter van de boer het hof maakt en een affaire met haar begint, ontstaat er onrust op het domein. Marie (Renée Soutendijk) raakt bovendien in verwachting, en Cohen vindt er niets beter op dan haar daarmee te plagen. Marie, moegetergd, rijdt naar het dorp en verraadt de onderduikers aan Poerstamper. Vanaf dan is het een race tegen de tijd om zoveel mogelijk levens te redden.

Wim Verstappen doet voor zijn film een beroep op het gelijknamige boek van Simon Vestdijk en bouwt zijn scenario uit rond de figuur van August Schults. Díe blijft de leiddraad, de spil van dit spannende verhaal. Het verzet en de onderduikers, het is vaker het onderwerp geweest van een Nederlandse film, maar in tegenstelling tot het haast James Bondachtige Soldaat Van Oranje met flamboyante en avontuurlijke helden die als het ware op hun eentje het vaderland redden, kiest Vestdijk – én Verstappen met hem – voor gewone mensen, onopvallende figuren, niet mooi, niet atletisch, geen supersterke of overmoedige mannen en vrouwen, maar doodgewone Nederlanders die het als normaal beschouwen dat ze iets doen tegen de bezetter. Vestdijks personages zijn geen zelfmoordenaars, opgeleid in alle mogelijke sabotage- en/of spionagetechnieken. Het zijn burgermannetjes, amateurs die soms een succesje boeken in hun ideologisch verzet en evenveel keer de verkeerde tactiek op de verkeerde plaats toepassen, die teveel rekenen op goed gelukl, op de sympathie van de betrokkenen of net andersom, op hun gelatenheid. Wim Verstappen zet moedige mannen in verschillende gradaties neer. August Schults is blijkbaar de best voorbereide, met deutsche Grundlichkeit wijdt hij zich aan zijn plannen om mensen in veiligheid te brengen of tegenstanders te vermoorden, de bebrilde Van Dale is de minst koelbloedige, zijn zenuwen begeven het gauw, het viertal rond Mertens van het distributiekantoor, is een zootje ongeregeld met veel goede bedoelingen, maar slechte voorbereidingen en met principes uit een andere tijd.

Pastorale 1943 toont de andere kant van het verzet: de spontane campagnes van een deel van de bevolking uit solidariteit en protest, amateuristisch georganiseerd wegens een gebrek aan voldoende opleiding, met een groot aantal slachtoffers als gevolg: verzetslui, tussenpersonen, verklikkers, informanten en onschuldige gijzelaars ten gevolge van de harde represailles.

BEELD EN GELUID
Pastorale 1943 is zonder twijfel de film met de slechtste pellicule die dit jaar op de markt is verschenen. Van begin tot einde is er sprake van verticale zwarte lijnen door het beeld. Daarnaast is er geen enkele moeite gedaan om de zwarte vlekken, het vuil, en de overgangstekens naar de volgende bobijn weg te werken. Af en toe zijn er krassen, een aantal keer springen film én geluid als gevolg van een grote beschadiging aan het origineel. Het mag een wonder genoemd worden dat de film voor de rest zo goed oogt qua kleur. Op een paar verbleekte fragmenten na (buitenopnamen) zijn de tinten nog aanvaardbaar. Het geluid staat in 2.0, maar de pret wordt bedorven door ruis, clicks en onderbrekingen.

EXTRA'S
Deze dvd bevat geen extra's.

CONCLUSIE
Pastorale 1943 is een sterke film, misschien bevolkt met wat té veel personages, maar in elk geval onderhoudend en spannend. De casting is in orde en het verhaal loopt vlotjes ondanks de lange speelduur van ruim twee uur. Wim Verstappen heeft evenwel genoeg aantrekkelijk materiaal om de toeschouwer aan het verhaal te kluisteren. Renée Soutendijk debuteert in deze productie, Sylvia Kristel heeft een kleine rol, Rutger Hauer zien we aan het eind gedurende een 2-tal minuten. Pastorale 1943 is best een leuke film. Jammer van de slecht staat van het geluid, maar vooral het beeld op een moment dat er zoveel technische middelen voor handen zijn om beschadigingen te restaureren, vuiltjes en witte punten weg te werken en verkleuring bij te werken. Veel geld mag je aan deze dvd dan ook niet spenderen. De Wim Verstappen Collectie verdient beter.