DOCUMENTAIRE
Het ergste wat een regisseur kan overkomen is dat zijn inspiratie en originaliteit opraken kort nadat hij heeft aangekondigd dat zijn meest succesvolle project is opgerekt tot een trilogie. Dat is Godfrey Reggio overkomen, de Amerikaanse new age-guru, de maker van het meesterwerk Koyaanisqatsi en de iets minder indrukwekkende sequel Powaqqatsi. Wat begin jaren tachtig van start gaat als een uniek en opvallend project, een gedurfde stellingneming over de plaats van de mens in de natuur en zijn bedreiging voor de grote biodiversiteit op aarde en uiteindelijk voor zijn eigen voortbestaan, verzandt in deel 3 van de trilogie in algemeenheden en herhalingen en veel déjà vu-footage die niks meer toevoegt aan het statement dat twee films lang is verkondigd.

Naqoyqatsi betekent zoveel als Eeuwige Oorlog of Oorlog als een manier van leven als metafoor voor de niet te stoppen en aan waanzin grenzende commerciële concurrentie, de economische staat van beleg die het maatschappelijke, zowel als het politieke leven beheerst in een sfeer van terroristische dreiging en angst alom. De film heeft geen echt verhaal en gesproken wordt er ook niet; aan de hand van de zgn. zorgvuldig gekozen beeldfragmenten wordt de toeschouwer ingewijd in de boodschap van Godfrey Reggio. Maar die boodschap zat al voor een groot deel in Koyaanisqatsi, waarin de doldraaiende samenleving aan het einde van de film als een waterval van kleuren en beelden wordt opgevoerd. Naqoyqatsi biedt alleen maar meer van hetzelfde zonder het perspectief werkelijk te verbreden. Reggio heeft nieuwe beelden gezocht, eerder gekocht dan zelf gedraaid, van oorlogssituaties en computers, atoompaddestoelen, menselijk leed, oprukkende troepen, raketten, honger en vervuiling, afgewisseld met eentjes en nulletjes die in een razend tempo over het scherm floepen. De samenhang is vaak onduidelijk, het materiaal onherkenbaar of onherkenbaar gemaakt via digitale animatie, het geheel een dwarreling van zinvolle en minder zinvolle beelden die de toeschouwer na één derde van de film gaan vermoeien en isoleren, eerder dan hem aanspreken en emotioneren.

Naqoyqatsi is mooi qua beeld, maar eentoniger dan zijn voorgangers. De kwaliteit is vaak bedenkelijk en de technische middelen die zijn gebruikt in tegenspraak met de boodschap die wordt uitgedragen over het gevaar van een steeds ingewikkeldere samenleving die meer en meer een beroep doet op machines en computers, een evolutie die onomkeerbaar is. Op die manier bijt de slang in z’n eigen staart: Reggio legt in de loop van drie films steeds meer de nadruk of de technische afhankelijkheid, maar stopt z’n derde film zelf ook boordevol technische snufjes. Op die manier is Naqoyqatsi eerder een bevestiging van een evolutie dan een ontkenning en dat kan niet de bedoeling geweest zijn van Godfrey Reggio, die de hele problematiek over het algemeen zeer ernstig neemt met weinig gevoel voor humor. Met de natuur en het milieu wordt niet gelachen!

Philip Glass heeft een bloedmooie soundtrack bij deze derde Qatsi-film geschreven en laat de uitvoering op cello over aan Yo Yo Ma, op dit moment de meest vooraanstaande musicus op dat instrument. Of de nauwe samenwerking, zijn hoogstpersoonlijke bezoek aan de locaties en de lange gesprekken met de regisseur en zijn medewerkers er iets mee te maken hebben is niet duidelijk, maar Glass' minimalistische en repetitieve composities zijn sterker en aangrijpender dan zijn werk uit het korte verleden. Flarden exotische geluiden zweven tussen jankende violen en een brommende cello en doen meer voor de sfeer dan de beeldenvloed van Reggio.

BEELD EN GELUID
Het beeld van Naqoyqatsi heeft de transfer goed doorstaan, maar de kwaliteit van het filmmateriaal zelf laat wel eens te wensen over. Door de bewerking die het materiaal heeft ondergaan is er heel vaak nauwelijks sprake van realistische kleuren.
Het geluid is uitstekend en in elk geval een stuk beter dan opj Deel 1 waar bruuske afbrekingen schering en inslag waren. Hier is er in elk geval sprake van een fatsoenlijk eindmix.

EXTRA'S
Deze dvd bevat geen extra's noch een selectiescherm.

CONCLUSIE
Naqoyqatsi is een overbodige film die geen meerwaarde (meer) biedt. De bedoelingen zijn goed, zonder twijfel, en de muziek van Philip Glass scheert opnieuw hoge toppen, maar ze kan niet voorkomen dat deze film een remake is van een project dat zijn argumenten al heeft prijsgegeven in twee eerdere en veel betere films. Terwijl Koyaanisqatsi in 1982 nog mocht uitpakken met nooit eerder gezien beeldmateriaal uit de wereld van de computer en de digitale technieken, biedt Naqoyqatsi helemaal niets nieuws. Het lijkt een beetje alsof Godfrey Reggio alle restjes aan elkaar heeft geplakt om de koe nog één keer te melken.