FILM
Als ik zeg dat ik een grote fan ben van Tim Burton vertel ik trouwe lezers van deze website niets nieuws. Weinig regisseurs hebben de voorbije twee decennia immers een beter evenwicht gevonden tussen een intrigerende vertelstijl en een eigenzinnige look. Die sensibiliteit was reeds zichtbaar in Burtons eerste kortfilms: een stopmotion ode aan horroracteur Vincent Price getiteld Vincent en een live-action, kindvriendelijke liefdesbrief aan hét klassieke Universalmonster, Frankenweenie. De rijke verbeelding van de jonge cineast was ook Paul Reubens niet ontgaan, die in de huid van Pee-Wee Herman een succesvolle kindershow had lopen op de Amerikaanse televisie. Voor de eerste uitstap van Pee-Wee op het grote scherm koos hij dan ook Burton uit om in de regiestoel plaats te nemen.

Voor de plot van de film gingen Reubens en zijn co-scenaristen, Michael Varhol en de betreurde Phil Hartman, niet te rade bij eerdere kinderfilms, maar bij een voortrekker van het Italiaanse neo-realisme, Vittorio De Sicca's Ladri Di Bicicletti. Pee-Wee's fiets, zijn kostbaarste bezit, wordt immers driest gestolen. Dat is het startsein voor een knotsgekke zoektocht naar het rijwiel, waarbij Pee-Wee zowat het ganse Amerikaanse continent afreist en in contact komt met o.a. spookachtige truckers en jaloerse houthakkers. Uiteindelijk belandt onze held in een filmstudio in California, waar de fiets het eigendom blijkt van een verwend kindsterretje. Pee-Wee is echter vastberaden zijn rijwiel terug te stelen!



De invloed van Ladri Di Bicicletti ten spijt is Pee-Wee's Big Adventure voor de volle honderd procent een film voor kleuters. De plot is immers niet meer dan een excuus voor een reeks op zich staande set-pieces, de een al gekker dan de ander. Het hoge infantiliteitsgehalte is voor een volwassen kijker dan ook een moeilijk te slikken obstakel. Bovendien werkt de vertolking van Paul Reubens als het titulaire karakter danig op de zenuwen: het enige wat nog erger is dan een kind dat zich kinderachtig gedraagt, is immers een volwassene die zich kinderachtig gedraagt. Reubens' bizarre verschijning had in de naïeve jaren tachtig misschien nog een positief effect op de jongsten, maar ik vermoed dat in dit post-Dutroux tijdperk ouders hun kroost zo ver mogelijk weg willen houden van de excentrieke kinderentertainer met de onbetrouwbare blik in de ogen. Voeg daar nog het trage, repetitieve tempo aan toe en zelfs kijkers met de beste bedoelingen zullen moeite hebben hun ogen op te houden gedurende negentig minuten.

Pee-Wee's Big Adventure faalt dus grandioos als entertainende kinderfilm, maar misschien helpt het de prent vanuit een ander perspectief te bekijken: als het debuut van Tim Burton. De getalenteerde regisseur moet immers toch zijn stempel gedrukt hebben op de film? Het antwoord is ja, maar ook nee. Enerzijds zijn er designelementen die ongetwijfeld aan het brein van Burton ontsproten zijn, zoals een ontbijtmachine die de openingsminuten kleur geeft. Anderzijds haalt de invloed van Reubens de bovenhand: niet verwonderlijk als je weet dat hij de ster van de show is en al vijf jaar ervaring had met het beoogde publiek van de film. Dat resulteert in een prent die vlees nog vis is: af en toe eens een opstoot van de duistere kantjes die Burtons oeuvre kenmerken, maar dan overgoten met een kinderlijke saus die kleuters moet aanspreken.

Beschouw je Pee-Wee's Big Adventure als de aanzet naar het filmische auteurschap van Burton, ontdek je echter wel de genese van elementen die in zijn latere, betere films een belangrijke rol zouden spelen. In de eerste plaats slaat dat op de samenwerking met componist Danny Elfman, de enige die in dit filmische tranendal het hoofd fier overeind mag houden dankzij een vrolijke muzikale score die zelfs de meest afgrijselijk irriterende scènes met lichtvoetigheid kruidt. Maar ook duiken er sporadisch scènes op die naar vorm lijken te verwijzen naar sequenties uit latere films als Edward Scissorhands, Beetlejuice, Batman en Batman Returns. De bron van Burtons talent is bijgevolg zelfs in deze mislukking zichtbaar, ook al moet je er goed naar zoeken.

Voor liefhebbers van het oeuvre van Hollywoods meest gotische wonderkind kan ik Pee-Wee's Big Adventure enkel aanbevelen als huur-dvd. Het is namelijk interessant te zien welk een weg de cineast in nauwelijks enkele jaren aflegde van Pee-Wee naar zijn latere successen, maar de infantiele prent zelf haalt zoveel bloed van onder je nagels dat hij een aanschaf nauwelijks waard is, zelfs voor completici. Ook kan ik me niet voorstellen dat de jeugd van tegenwoordig nog interesse kan opbrengen voor de 'creepy' vertolking van Paul Reubens en de kinderachtige, trage opbouw van het verhaal. Pee-Wee's Big Adventure is kortom een erg slechte film, zij het niet zonder intrigerende waarde.



BEELD EN GELUID
Films uit de jaren tachtig hebben vaak te lijden onder een goedkope look met veel grain als ze worden uitgebracht op dvd, maar daar is in de beeldkwaliteit van Pee-Wee's Big Adventure niets van te merken. De print is naganoeg gaaf, de kleuren ogen helder en met de scherpte is het verrassend goed gesteld. Eens te meer een solide transfer van het Warner-team dus. Het geluid staat in het originele stereo-formaat op de schijf en doet zijn job zonder veel gebreken. Een herwaardering naar Dolby 5.1 was leuk geweest – al was het maar om Danny Elfmans muziek nog ruimtelijker door de boxen te doen schallen – maar ook in stero klinkt Pee-Wee uistekend.

EXTRA'S
De voornaamste extra's op deze disc zijn twee Audiocommentaren. Het eerste babbelspoor koppelt ster Paul Reubens aan regisseur Tim Burton. Het duo is niet meteen de meest spraakzame combinatie, maar hun passie over het project komt goed naar voren uit hun opmerkingen. Het tweede spoor fungeert als een 'music only'-track, waarbij de hiaten in muziek opgevuld worden door componist Danny Elfmans interessante en amusante mijmeringen. Daarnaast loodst production designer David Snyder ons doorheen elf minuten Storyboards & Production Sketches, die er opwindender uitzien dan het eindproduct. Tenslotte krijgen we vier Deleted Scenes (11 min.) geserveerd, die vooral opvallen door de afgrijselijke beeldkwaliteit.

CONCLUSIE
Iedereen moet zijn carrière ergens beginnen en op vlak van langspeelfilms was dat voor Tim Burton Pee-Wee's Big Adventure. Te oordelen naar zijn commentaartrack kijkt hij nostalgisch op de ervaring terug, maar hedendaagse kijkers zullen waarschijnlijk snel wegzappen bij de langdradige, ongeïnspireerde adrenalinebom die zijn debuut is. Dat een ergerlijke Pee-Wee Herman zowat alle screentijd opeist is de zure kers op de taart. Beeld en geluid zijn echter in optima forma en ook de bonussectie is aardig gevuld.