DOCUMENTAIRE
Dealey Plaza, Dallas, Texas, 22 november 1963, even na de middag plaatselijke tijd: president John F. Kennedy wordt er tijdens een autorit in het kader van zijn campagne voor de komende presidentsverkiezingen doodgeschoten met een kogel in het hoofd. Het beeld zal een kwarteeuw en langer hét beeld van de naoorlogse Amerikaanse geschiedenis blijven tot die andere dag in november, woensdag de 9de, in New York toen de Twin Towers instortten.

John F. Kennedy was een telg uit een naar Amerika uitgeweken katholieke familie met Ierse roots. Joe Kennedy, Johns vader, wist het ver te schoppen in de Verenigde Staten, zo ver zelfs dat hij hoopte zijn oudste zoon in het Witte Huis te kunnen installeren. Volgens Kennedy-kenners deed Joe Kennedy daarvoor een beroep op de maffia, met de belofte dat ze voortaan met rust zouden worden gelaten. Robert Kennedy, de jongere broer van de president, wordt minister in het Kennedy-kabinet en begint onmiddellijk de maffia het vuur aan de schenen te leggen. In het begin van Kennedy's ambtstermijn mislukt een coup van de CIA tegen Fidel Castro in Cuba. Volgens kenners gaat het om een samenwerkingsverband van de CIA en de maffia die bij de communistische overname van het eiland het land uit is gezet. Kennedy belooft de CIA luchtsteun van op een vliegbasis in Nicaragua. Later diezelfde dag trekt hij die steun in uit vrees voor een heftige reactie vanwege de Russen. De invasie van Varkensbaai zoals het conflict wordt genoemd, mislukt. Een paar honderd participanten verdwijnt in Cubaanse gevangenissen, meer dan 100 soldaten verliezen het leven tijdens de schermutselingen met de Cubanen. Een ander conflict waarin de CIA z'n neus steekt in die periode speelt zich af in Vietnam in het kader van de Koude Oorlog: een uit de hand gelopen conflict met communistische milities maakt een grootscheepse militaire ondersteuning noodzakelijk. John F. Kennedy is niet echt enthousiast en decreteert dat de troepen ten laatste eind 1965 worden teruggetrokken. Nog terwijl hij op weg is naar Dallas voor zijn campagne stelt vice-president Johnson, Kennedy’s grootste vijand in en rond het Witte Huis, een kladje op waarin de terugtrekking wordt tenietgedaan.

Alle mogelijk opdrachtgevers zijn sindsdien genoemd in verband met de opdracht tot de moord op J.F. Kennedy: de KGB, een Amerikaanse zakenman, Castro, de CIA, de maffia. In JFK van Oliver Stone uit 1991 wordt het onderzoek van de Openbare Aanklager van New Orleans, Jim Garrison, verfilmd. De aanklacht resulteert in de vrijspraak van de zakenman Clay Shaw. Stone's versie van de moord is sindsdien grotendeels onderuitgehaald en de complottheorie, waarbij Cubanen en de CIA betrokken waren, ongeloofwaardig verklaard. Begin 2006 bracht het Duitse ZDF een documentaire op het scherm waarin de zwarte piet in de richting van Fidel Castro werd doorgeschoven als wraak voor de Varkensbaai-affaire en de mislukte aanslagen op zijn eigen leven, maar ook hier is het bewijsmateriaal vederlicht.



I Shot JFK van Zack Shelton en de Nederlander Wim Dankbaar is een goed gedocumenteerde en interessante film over de onthullingen van James Files, een allround crimineel die vaak werkjes opknapte voor de maffia én de CIA en die aan privé detective Joe West begin jaren '80 een heel nieuw relaas van de feiten doet. Tot dan toe was de One-Bullet-versie van de Warren Commissie de enige officiële uitleg: er was maar één schutter en dat was Lee Harvey Oswald, die tijdens het overbrengen naar de rechtbank in de kelders van het gebouw werd doodgeschoten door nachtclubeigenaar en plaatselijke maffiakopstuk Joe Ruby. Een latere Commissie vindt dat het verslag van de Warren Commissie totaal geen steek houdt omdat de president meer dan één keer lijkt te zijn getroffen door een kogel, wat ook meer in overeenstemming is met wat getuigen ter plekke hebben gehoord en gezien. James Files, die inmiddels een gevangenisstraf van 30 jaar uitzit voor een moord op een politieman die hij zelf niet heeft gepleegd – maar waarvoor de jury hem de volledige verantwoordelijkheid aanrekent – werkt na de dood van Joe West (die een hartoperatie niet overleeft) mee met Zack Shelton, na beloften van de rechter in Texas dat hij voor de bekentenissen niet meer zal worden vervolgd. In een lang gesprek van bijna een uur doet James Files een zeer gedetailleerd verslag van de gebeurtenissen in Dallas. Hij neemt een lange aanloop en begint zijn verhaal zes maanden voor de moordaanslag: maffiabaas Charles Nicoletti van Chicago vraagt hem om in Dallas locaties langs het traject van de presidentiële auto op hun bruikbaarheid te gaan bekijken. In de week van de aanslag klopt Lee Harvey Oswald bij hem aan in een motel in Mesquite, in de buurt van Dallas, om assistentie te bieden. De verbindingsman tussen hun beiden is CIA-baas David Atlee Phillips, de man aan wie Files zijn adres in Texas heeft meegedeeld…

I Shot JFK is op z'n minst een zinvolle poging om bekende en nieuwe feiten op een rijtje te zetten en ze in een zinvolle context te plaatsen. Voor wie de historische beelden van Abraham Zapuder van de aanslag bekijkt – de kleurenversie van het Sixth Floor Museum in Dallas – is het duidelijk dat de Amerikaanse president meer dan één keer is getroffen. Vooral de reacties van Jackie Kennedy zijn in dit verband zeer releverend. De getuigenissen van een gemotoriseerde politieman die net achter de presidentiële auto reed zijn gruwelijk maar laten niets aan het toeval over: Kennedy werd eerst langs achter en vervolgens van opzij beschoten, waarbij de politieman bij het tweede schot de schedelfragmenten en de hersenen van J.F. Kennedy in zijn gezicht kreeg. Wie de schutters zijn is nooit helemaal opgeklaard: Lee Harvey Oswald al helemaal niet: zijn handen en gezicht vertoonden geen sporen van buskruit, wat normaliter het geval is. Waarom de maffia hem achteraf uit de weg liet ruimen, is een mysterie. James Files beweert over een notitieboekje van wijlen maffiabaas Charles Nicoletti te beschikken dat ooit de waarheid aan het licht zal brengen. Het is zijn levensverzekering, begraven op een onbekende plaats, in een blikkendoos omzwachteld met kaasdoek. Precies deze geheimzinnige Charles Nicoletti is mogelijk de tweede schutter. Hij gaf Files de opdracht om te schieten mocht hijzelf van op een andere locatie het hoofd van Kennedy missen. James Files sluit niet uit dat ook andere maffiosi bij de aanslag betrokken waren, maar zekerheid heeft hij niet. Van zijn eigen aandeel is hij overtuigd: de tweede kogel die de president van opzij in de slaap trof, kwam uit zijn fireball, een wapen waarvan hij een prototype bezat (gekregen van zijn CIA-baas) en dat pas jaren nadien in de handel zou verschijnen.

Is daarmee het raadsel opgelost? Naar alle waarschijnlijkheid niet, zij het dat I Shot JFK een goeie kans maakt om met de vergaarde bewijzen dichter dan ooit in de buurt te komen van wat er in Dallas die dag is gebeurd en wat sommigen ogenschijnlijk tegen elke prijs nog altijd geheim willen houden. De waarheid over de moord op J.F. Kennedy onderzoeken kan de gezondheid schaden: sinds 1963 zijn 102 speurders, professionals en amateurs onder vreemde omstandigheden om het leven gekomen.



BEELD EN GELUID
De interviews met de getuigen zijn van goede kwaliteit. De rest van het materiaal bestaat uit footage uit de ambtsperiode van J.F. Kennedy en beelden uit de Abraham Zapuderfilm, lichtjes troebel en zonder statief gedraaid. Het geluid van de interviews is in orde en voldoet aan de minimale voorwaarden. De oude fragmenten hebben helemaal geen geluid. Het stereo-effect, uitgebreid tot de surround, is niet spectaculair.

EXTRA'S
Bij de extra's zit uiteraard de Originele Trailer, gevolgd door What Ruby Did, over Jack Ruby, de moordenaar van Lee Harvey Oswald. Spectaculairder is Lee Harvey Oswald, het originele zwart/wit-beeld van de aanslag op Oswald door Ruby in de kelders van het gerechtsgebouw in Dallas en de ambulance die de comateuze lichaam van het slachtoffer afvoert naar een ziekenhuis. Het fragment is wat slordig, maar evenzeer een vroeg live-verslag à la CNN. Vervolgens krijgt de kijker in Kennedy in Dallas en Kennedy in Dallas 2 van twee verschillende bronnen de autotocht van de president te zien vanaf het vliegveld tot op de Dealey Plaza, met o.a. het beroemde beeld van de aanslag in kleur.

CONCLUSIE
Is I Shot JFK de definitieve waarheid over wat er op 22 november 1963 in Dallas, Texas gebeurde? Wie zal het zeggen. Het belang van deze documentaire schuilt in de verklaring van James Files, misschien een opschepper die zich graag wil laten vereeuwigen, een charlatan of wie weet… De inmenging van de maffia, de CIA en de FBI in de hele affaire staat ondertussen wel zo goed als vast. Tot nog toe zijn uit dat milieu nooit verdachten in beschuldiging gesteld of veroordeeld. Net zoals met de oorlogsmisdaden tegen de menselijkheid in Nazi-Duitsland dreigen ook hier de daders levenslang onder hun straf uit te komen.