TV-SERIE
The Pickwick Papers verschenen in Engeland als maandelijks feuilleton tussen april 1836 en november 1837. Voor de auteur, schrijver en autodidact Charles Dickens, betekenden ze de definitieve doorbraak en het begin van een rijke carrière als belangrijkste Victoriaanse schrijver uit de 19de eeuw. Een jaar nadien zorgde Dickens voor eeuwige roem met de publicatie van Oliver Twist en de opvolgers Nicholas Nickleby (1838) en The Old Curiosity Shop (1840). In 1843 verscheen A Christmas Carol, de moeder aller kerstverhalen en nog later, in 1884, zijn onbetwistbare meesterwerk David Copperfield, tien jaar later gevolgd door niet minder indrukwekkende A Tale Of Two Cities.

The Pickwick Papers, Dickens eerste roman, gaat over de excentrieke Pickwick Club, een gezelschap van nobele heren die er warmpjes bijzitten en die, om zich te verstrooien, regelmatig in het gezelschap van gelijkgestemden verslag uitbrengen over hun belevenissen en ervaringen. Gelukkig zijn de heren geen huismussen en zorgen ze regelmatig voor nieuwe en amusante, bij momenten zelfs regelrecht hilarische avonturen. Stichtend lid en voorzitter van de Club is de dikbuikige, kalende, bebrilde en altijd goedgeluimde Samuel Pickwick (Nigel Stock), een late veertiger, een beetje pafferig, slecht te been en bij momenten onvoorstelbaar naïef. Andere belangrijke leden van de Pickwick Club zijn Tracy Tupman (Clive Swift), zelfde gestalte, even naïef en snel verliefd zoals zal blijken, Nathaliën Winkle (Jeremy Nicholas), jonger, slank, goed uitziend, met een hoge dunk van zichzelf als het sport, geweren en paardrijden betreft, maar een klungelaar op het terrein, en de zeer rustige en weinig spraakzame Augustus Snodgrass (Alan Parnaby), van dezelfde leeftijd als Winkle, met een aangeboren naïviteit omtrent zowat alles en iedereen.



De kijker maakt kennis met het aparte gezelschap op het moment dat het een uitstap maakt naar Rochester, waarom is niet helemaal duidelijk, maar aangezien mijnheer Pickwick interesse heeft voor de leeftijd van het paard van de koetsier en het aantal werkuren dat het dier per dag ingespannen wordt - en dat allemaal heel nauwkeurig in een klein boekje noteert - kunnen we er vanuit gaan dat het om een didactisch reisje gaat, een studiereis als het ware. Al meteen bij aankomst leidt het nieuwsgierig gedrag van Pickwick tot problemen: de koetsier voelt zich bespiedt en dreigt de clubleider op z'n donder te geven. Ene Mr. Jingle (Patrick Malahide), een grote donkerharige en welbespraakte gentleman met het figuur van een acteur, toevallig in de buurt, brengt de voerman tot bedaren en nodigt de Pickwickers uit voor een drankje in het hotel dat voor de nacht is gereserveerd. Daarmee is het contact gelegd met een vreemdeling die op vrij eenvoudige manier doordringt tot het exquise gezelschap, zonder dat men vragen stelt over zijn achtergrond of zijn bezigheid. Mr. Jingle zal 12 afleveringen lang het onderwerp van gesprek blijven, maar niet alleen dat, want hij zal ook voor problemen zorgen en zich op zeker moment duur laten betalen om een schandaal te voorkomen.

Regisseur Brian Lighthill last de verschillende hoofdstukken van The Pickwick Papers quasi naadloos aan elkaar en maakt van de 12-delige tv-serie één grote film, waarbij hij er voor zorgt op het einde van elk deel een eyecatcher in te bouwen, een verrassende wending in het verhaal, die de interesse van de kijker gaande moet houden. Charles Dickens zorgt overigens voor voldoende verhaalstof, zodat de maker nooit naar moeilijke oplossingen moet zoeken. De affaire met de koetsier is trouwens nog maar net achter de rug of een nieuw intrige met verstrekkende gevolgen wordt op het getouw gezet: Mr. Jingle heeft het gezelschap dronken gevoerd, en alleen Mr. Tupman staat nog min of meer overeind. Samen besluiten ze om naar een bal te gaan dat in een andere vleugel van het hotel aan de gang is. Probleem: Mr. Jingle heeft geen gala-uniform meegenomen. Daar weet Mr. Tupman wel een oplossing voor: het Pickwick-uniform van zijn vriend Mr. Wickle (die inmiddels naar bed is gebracht en zijn roes uitslaapt). Mr Jingle misdraagt zich evenwel op het feestje en krijgt het aan de stok met een militair. Die daagt de dag nadien de drager van het blauwe uniform met het PC-speldje uit voor een duel. Mr Wikle, nog maar net bekomen van de overvloedige brandy, weet zich geen raad en controleert of z'n uniform nog in z’n koffertje zit. Om de eer van de Pickwick Club te redden gaat hij met knikkende knieën naar de afspraak, er zich zeer van bewust dat hij – ondanks zijn eigen snoeverijen – nauwelijks een pistool kan vasthouden…

The Pickwick Papers is komisch en humoristisch en de acteurs die voor de diverse rollen zijn gecast brengen de karakters van hun personages met veel talent tot leven. Mr Pickwick is de goedhartige, Mr. Tupman de fijngevoelige, Mr. Wickle de opschepper en Mr. Snodgrass de eeuwige naïeveling. In de handen van Mr Jingle zijn ze een makkelijke prooi. Die leidt het gezelschap als een onbeholpen groepje schapen om de tuin en brengt ze bij momenten in grote verlegenheid. Want wat de Pickwickers pas laat zullen ontdekken is dat Mr. Jingle een bedrieger pur sang is, een man die aast op het geld van onschuldige oude vrijsters en die er niet voor terugdeinst om af en toe een goedgelovige deerne te schaken. De vrienden en kennissen van Pickwick zijn z'n slachtoffers en Samuel Pickwick wordt meer dan eens in heikele situaties geplaatst. Uiteindelijk zal hij besluiten om zelf met Mr. Jingle af te rekenen en hem voor god en de wereld te ontmaskeren. Maar Jingle is net iets fitter en minder wereldvreemd dan Mr. Pickwick en net iets gewiekster bovendien. Bovendien heeft Pickwick ook zijn handen vol met zijn eigen dommigheden en die van zijn drie onbeholpen kompanen: zijn pogingen om de ontvoering van een kostschoolmeisje (door wie anders dan Mr. Jingle) te voorkomen, loopt met een sisser af als blijkt dat hij is beetgenomen door de bediende van Mr. Jingle. De amoureuze ontboezemingen van Tracy Tupman tegen Rachel (Freda Dowie), de zus van Pickwicks vriend Mr. Wardle (Colin Douglas), gevolgd door een nachtelijke vlucht van Rachel en Mr. Jingle naar Londen, drijven Pickwick tot op de grens van een zenuwinzinking en zijn vrienden kunnen net voorkomen dat hij zich tijdens de afrekening op Mr. Jingle stort met de bedoeling hem voor de rest van diens leven te verminken.



Charles Dickens gaat op dat tempo nog een hele tijd door en bedenkt de ene schelmachtige en/of grappige situatie na de andere. Regisseur Brian Lighthill maakt van de vertelling een roadmovie avant la lettre, waarbij de avonturen zich opstapelen zoals die in Charles Decosters Tijl Uylenspiegel, met dezelfde intensiteit en bij momenten dezelfde sociale bewogenheid, want Charles Dickens was geen grappenmaker tout court. Als zoon van vrij arme mensen kwam hij als 12-jarige in een schoensmeerfabriek terecht waar destijds jonge kinderen probleemloos tot 10 uur per dag handenarbeid verrichtten. Op z’n 15de trad Dickens uiteindelijk bij een advocatenkantoor in dienst en was zijn opleiding verzekerd, maar de jonge schrijver zou nooit de beelden uit de fabriek vergeten. Zijn literair werk is doorspekt met voorbeelden van zijn sociale bekommernis en Oliver Twist is er het meest uitgesproken bewijs van. Ook in de Pickwick Papers creëert Dickens vrij unieke situaties waarvan vrijwel iedereen zal begrijpen dat ze atypisch zijn voor de tijd en de omgeving: de haast vriendschappelijke manier waarop Samuel Pickwick met zijn bediende Sam Weller (Phil Daniels) omgaat, bijvoorbeeld, ze trekt de aandacht van buitenstaanders, waarop Pickwick onbezorgd reageert met hij mag zich veel vrijheden veroorloven, maar ik mag hem dan ook zeer graag. Zelfs in het Londen van 100 jaar later was zo’n houding beslist not done. Ergens in het midden van de serie krijgt Pickwick overigens ook problemen met zijn voormalige huishoudster, Mrs. Bardell (Jo Kendall), puur en alleen als gevolg van zijn onconventionele omgang met haar. Ze beticht hem van ongepaste intimiteiten (ja, toen al!), terwijl Pickwick helemaal niets boosaardigs in de zin had. Via haar advocaten eist de vrouw genoegdoening: 500 Pond, een fortuin voor die tijd.

The Pickwick Papers mogen dan al meer dan 150 jaar oud zijn, aan actualiteitswaarde hebben ze niets ingeboet, alleen zijn de middelen en de mogelijkheden anders dan toentertijd. Nu worden naïevelingen met grote beloften benaderd via Internet, en goedgelovige medeburgers laten zich beduvelen door veelbelovende telefoonspelletjes op commerciële televisiestations en reclamespots die inspelen op ongedefinieerde verzuchtingen en instincten. Charles Dickens kende de menselijke natuur erg goed, of in elk geval voldoende om algemeen geldende principes te formuleren die de omstandigheden van zijn tijd ruim overstijgen. Aan de oppervlakte zijn z'n verhaaltjes niet meer van deze tijd, eerder naïef en ouderwets, wie zich de moeite getroost om dieper te spitten, ontdekt evenwel hun diepere betekenis, hun universeel karakter.

BEELD EN GELUID
Gemaakt in 1985 en met de meest geavanceerde digitale middelen gerestaureerd, kan deze 12-delige serie jammer genoeg niet ontsnappen aan de tand des tijds. Van grove onregelmatigheden en beschadigingen is er geen sprake, maar de opschoning heeft wel zijn tol geëist qua scherpte en kleurenbalans. Er is sprake van vertroebeling, zij het niet in alle fragmenten, waarbij de buitenopnamen om onduidelijke reden erger aangetast zijn dan de studio-opnamen. Soms is er sprake van verbleking, maar dat zijn ongerechtigheden die bij materiaal van deze leeftijd onvermijdelijk zijn. Ze trekken soms de aandacht, ze maken het aangenaam kijken gelukkig niet voortdurend onmogelijk. Het geluid staat volgens de hoestekst in 5.1 surround, maar stereo met beperkte capaciteit sluit uiteraard dichter aan bij de realiteit. Het toegevoegde surroundeffect is aanwezig, zij het zwak, maar ook hier spreiden we de mantel der liefde wegens de ouderdom van het materiaal.

EXTRA'S
De driedubbele dvd-box bevat geen extra's. Misschien wél even wijzen op de verzorgde verpakking, de scherpe foto’s en de correcte en foutloze ondertiteling. Als het goed is, zeggen we het ook.

CONCLUSIE
The Pickwick Papers biedt zes uur grappig en typisch Brits kijkplezier. De figuurtjes en de karakters zijn prachtig geconstrueerd, waarbij Samuel Pickwick zonder twijfel ook meteen uw hart wint wegens zijn aangename karakter en eerlijke menselijke trekken. Mr. Jingle is de ultieme antagonist, altijd klaar voor een schelmenstreek. Hij is degene die voor de angels zorgt, de slechterik die elke kijker halfweg de serie de nek zal willen omdraaien. The Pickwick Papers bewijzen eens te meer het meesterschap van de BBC, een openbare omroep die zijn publieke taak au serieux neemt.