FILM
De Canvas-kijker onder U, of diegenen die 's avonds per ongeluk tijdens het zappen op Vlaanderens zender voor de meerwaardezoeker terecht kwamen, hebben in de documentairereeks Het Derde Oog op woensdagavond misschien een fragmentje van de kwaliteitsdocumentaire "De Planeten" opgevangen. Dergelijke documentaires worden doorgaans overigens alleen bekeken door saaie fysici of wiskundigen, en derhalve op een uur uitgezonden waarop de doorsnee kijker, afgestompt door onnozele TV-spelletjes, debiele soaps en misselijkmakende reality TV, al lang de knop heeft omgedraaid. Dit geheel in tegenstelling tot een documentairereeks als Walking With Dinosaurs, die zondagavond in prime-time wordt uitgezonden op TV1, en daar enkele honderddduizenden kijkers lokt.

Dit toont nogmaals de willekeur in dergelijke zaken en de magische aantrekkingskracht van het woord "dinosaurus" aan. De reeks The Planets is namelijk van dezelfde makers, en belicht in acht delen het ontstaan en de geschiedenis van ons zonnestelsel, aan de hand van de verschillende ruimte-expedities, zoals Voyager en Viking, die zijn uitgestuurd. Afgaande op de productie in Hollywood (Red Planet, Mission To Mars) zou je nochtans denken dat er in plaats van voor dinosaurussen ook een bloeiende interesse zou moeten bestaan voor het nog altijd tot de verbeelding sprekende ruimte-onderzoek. Ik heb dan ook het gevoel dat, toen deze reeks op TV werd uitgezonden, deze al bij voorbaat gedoemd was om niet te worden bekeken, en dat is ontzettend jammer, want de reeks verdient een zekere status. Net als bij Walking With Dinosaurs worden de originele beelden van de ruimtemissies - meestal wazige foto's waar enkel een geoefende wetenschapper iets uit kan maken, afgewisseld met verbijsterende computeranimaties, wat het geheel uiterst toegankelijk maakt voor een groot publiek. Zonder de kijker te willen infantiliseren, worden de zaken op een heldere en voor leken verstaanbare manier uitgelegd, en slaagt men er zelfs in om in een "saaie" documentaire een element van spanning op te bouwen. Neem bijvoorbeeld aflevering 4, "Moon", over de expedities naar de maan. De pogingen om eerst een onbemande en dan een bemande maanlanding uit te voeren, worden in hun historische context geplaatst, namelijk die van de wapenwedloop tussen de Verenigde Staten en de USSR in het hartje van de koude oorlog.

De acht afleveringen, elk zo'n vijftig minuten, zijn elk opgebouwd rond een welbepaald thema. Zo gaat bijvoorbeeld aflevering 2, "Terra Firma" over de eerste ruimtemissies naar Mars en Venus, en hoe de onderzoekers het beeld kregen van twee totaal verschillende werelden: een koude, onleefbare woestenij en een razende kolkende massa broeikasgassen. Het meest tot de verbeelding spreekt mij nog steeds aflevering 3, "Giants", over de onbemande missies naar de reuzenplaneten, Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus en hun manen. Er wordt op een boeiende manier verteld hoe een astrofysicus tot de ontdekking kwam dat, midden in het Marsprogramma, er zich plots een unieke stand van deze vier planeten voordeed, en dat het minimale moeite zou kosten om deze vier planeten in een keer te bezoeken. Omdat alle fondsen naar de Marsexploratie gingen, heeft hij moeten vechten om zijn visie door te drukken; een reis tegen de tijd, want de stand van de planeten zou niet lang meer aanhouden en voor duizenden jaren zich niet meer voordoen.

De andere vijf afleveringen gaan over de vorming van planetenstelsels (1, "Different World"), de zon (5, "Star"), de verschillende klimaten op de diverse planeten (6, "Atmosphere"), de eeuwenoude vraag naar leven op andere planeten (7, "Life"), en de laatste aflevering (8, "Destiny") gaat uiteraard over het uiteindelijke lot van ons planetenstelsel.

De grootste troef van deze BBC-documentaires is de kwaliteit ervan. Er wordt geen woord in gezegd dat niet wetenschappelijk verantwoord is, sommige "hete" topics zoals buitenaards leven worden ontdaan van alle fantasie en hersenspinsels die in dit genre wel eens de kop durven opsteken, en het geheel is naast educatief ook rechtuit boeiend.

BEELD EN GELUID

In tegenstelling tot de 4:3 TV-uitzendingen krijgen we hier twee mooie 2 anamorfe 16:9-discs met een haarscherp beeld. Vooral de computeranimaties komen verbluffend over. Het geluid is maar Dolby Surround 2.0, maar een documentaire zoals deze heeft niet echt veel meer nodig. Er zit ook 1 klein compilatiefoutje in de eerste disc van de eerste aflevering, nl. een fractie van een seconde waarin het beeld gedistortioneerd is. Dit is echter de enige technische fout waar ik deze discs heb op kunnen betrappen.

EXTRA'S
Een minpunt is dat je bij het starten een hele reeks menu's opgelepeld krijgt, wat vooral lastig is als men als onderwijzend personeel van plan is om deze reeks aan leerlingen te tonen - de aandacht is gegarandeerd weg. Er zijn niet echt extra's aanwezig, wat te verantwoorden is omdat dit helemaal geen film is - de documentaire moet maar voor zichzelf spreken. Een bijdrage over het maken van de computeranimaties had misschien wel gemogen, maar ik kan me indenken dat er op deze discs bijna geen plaats meer voor was. Toch een puntje voor de bijzonder handige menu-besturing van de disc, ingedeeld per aflevering en vervolgens elke aflevering nog eens in hoofdstukken, zodat het zoeken van een bepaald fragment erg gemakkelijk wordt. En nu het mooiste: al dit lekkers wordt voorzien van o.a. een Nederlandse ondertiteling!

CONCLUSIE

Ideaal als educatief materiaal, maar even zeer te genieten voor amateur-wetenschappers, of voor iedereen die zich voor sterrekunde interesseert.