FILM
Laure (Marie Matheron) en Jean (Aurélien Recoing) zijn eigenaren van een boerderij in de Zwitserse Alpen: hij verzorgt de melkkoeien, zij runt een bergrestaurant voor toeristen. Wanneer de koeienstal onverwacht afbrandt en hun vijfjarige dochtertje in het vuur omkomt, raakt Laure de pedalen kwijt en moet zich laten opnemen in een psychiatrische kliniek. Van de overgebleven drie koeien kan Jean de rekeningen niet meer betalen. Hij zoekt een oude vriend op in de plaatselijke metaalfabriek en neemt een baantje aan in de ijzergieterij, niet makkelijk voor een boer die gewend is aan het buitenleven, maar noodzakelijk gezien de omstandigheden.

Bevalt de therapie, vraagt Jean aan zijn depressieve echtgenote wanneer hij haar na het werk opzoekt. Oh, jawel, is haar vlakke antwoord, de therapeut praat de hele tijd tegen me. Jean kijkt vragend. Het is vandaag precies 188 dagen geleden, zegt z'n vrouw. Bij z'n volgende bezoek is Jean te laat op de afspraak. De therapie van uw vrouw is al begonnen, zegt de verpleegster zakelijk. Boos gooit hij haar het boeketje vroege voorjaarstulpen toe en stapt naar buiten. Vanuit de tuin slaat hij zijn vrouw gade tijdens de sessie in een afgelegen lokaaltje: een van pijn in elkaar gekronkeld vrouwenlichaam, niets ziende ogen en een halfopenstaande mond waaruit een schreeuw opborrelt als van een gewond dier.



Op de fabriek raakt Jean ondertussen bevriend met Kastriot (Blerim Kjoci), een Kosovaarse vluchteling, ingenieur van opleiding en tijdens de Joegoeslavisch-Kosovaarse oorlog op het nippertje ontsnapt aan een pogrom tegen moslims. Zijn zus Labinota (Gabriela Muskala) heeft al eerder Jeans interesse gewekt, want zij bedient hem elke middag in het bedrijfsrestaurant. Mijn zus was lerares, zegt Kastriot, maar in Zwitserland moet ook een goed opgeleide vluchteling tevreden zijn met een baantje als kok. Zes jaar wacht Labinota al op de terugkeer van haar man die tijdens de onlusten spoorloos verdween. Hij was mijn beste vriend, zegt Kastriot fier tegen Jean. Omdat Jean niemand heeft om nieuwjaar mee te vieren, krijgt hij van Kastriot een uitnodiging. Nu het ijs een beetje gebroken is, wacht Jean Labinota ’s avonds op na haar werk en loopt een eindje met haar mee. Haar gezelschap doet hem zichtbaar goed en langzaam keert zijn levenslust terug. Zijn vrouw Laura, aan de beterhand, ziet Jean en Labinota terwijl ze de straat oversteken. Heb je ze zien kussen?, vraagt haar zusje Valérie (Nathalie Boulin), bij wie ze voor een tijdje ingetrokken is. Nee, maar ze liepen arm in arm.

Tout Un Hiver Sans Feu gaat over het dramatisch verlies van een kind, het angstig wachten op een zoekgeraakte geliefde en de identiteitscrisis van ontheemde vluchtelingen in een vreemd land met een andere cultuur, een andere taal en andere gebruiken. De Poolse regisseur Greg Zglinski situeert de handeling in het najaar en de winter van 2003. De Zwitserse Alpen zijn toegedekt met een dik sneeuwtapijt. Op de boerderij is het werk stilgevallen. Jean gaat elke ochtend zijn koeien melken, maar zijn vrouw Laura heeft niets om handen. Rusteloos zwerft ze door het huis en sluit zich op in de kinderkamer waar alles hetzelfde is gebleven. Buiten, in de sneeuw, staan de verbrande resten van de stal, onaangeraakt, want de verzekeringsmaatschappij keert niet genoeg uit om de heropbouw aan te vatten: de elektrische installatie was niet in orde en dus is er sprake van nalatigheid. Op de schuldvraag rust een taboe. Alleen Valérie, Laura's jongere zus, schuift de verantwoordelijkheid op Jean en probeert een wig te drijven tussen hem en zijn vrouw. De sfeer is gespannen en de gesprekken beperken zich tot verwijten en onpersoonlijke opmerkingen. Over de gevoelens van Laura voor haar man laat regisseur Zglinski de toeschouwer heel lang in het ongewisse onder het mom van haar verdriet en geestelijke instabiliteit. Ondertussen probeert Jean op z'n eentje de pijn en het verlies te overwinnen en opnieuw zin aan z’n leven te geven. Afgesneden van zijn vrouw en aan z'n lot overgelaten, gaat hij op zoek naar sociale contacten op z'n werk. De Kosovaren met hun aangeboren behoefte aan samenhorigheid en gemeenschapszin nemen hem graag in hun kleine kringetje op. Jeans mentaliteit, rustige karakter en zachtaardige aard trekt ze aan, meer dan de luidruchtige collega-fabrieksarbeiders met hun schuine moppen, flauwe grappen en insinuaties aan het adres van hun vrouwen. En ook Kastriot houdt streng toezicht op zijn zusje. Dat merkt Jean op een Kosovaars feestje waar Labinota lastig gevallen wordt door een landgenoot en een tijdje later wanneer zijn vriend hem meent te betrappen op ongewenste intimiteiten met Labinota na een vechtpartij op het fabrieksterrein.



Regisseur Greg Zglinski richt z'n camera afwisselend op de verschillende locaties en situaties die hij in beeld brengt. De prachtige beelden van het besneeuwde landschap laat hij contrasteren met de hitte van de ijzergieterij, de benauwde sfeer in de psychiatrische kliniek met de uitgelaten mentaliteit van de Kosovaarse gemeenschap. Toch is niet alles goud wat blinkt, want de sneeuw bedekt de plaats van het onheil, tussen de smeltovens hangt een sfeer van pesterijen en seksuele intimidatie, in het ziekenhuis is zakelijke desinteresse troef en de uitbundigheid van de Kosovaarse vluchtelingen verbergt een strikte en afdwingbare sociale controle. Het zijn veel verschillende invalshoeken, te veel voor een debuterend cineast en het evenwicht in deze film is soms niet helemaal in balans. Zglinski benadert de feiten met voorzichtigheid en toont alleen wat de toeschouwer echt behoort te weten. Bewust slaat hij de traumatische stalbrand over en zien we het dochtertje van Laura en Jean alleen in een foto-album. Op dezelfde manier behandelt hij het Kosovaarse drama, in een paar zinnen en zonder flash backs. Veel minder terughoudendheid legt de cineast aan de dag in het karakteriseren van zijn vrouwelijke personages: Laura's verdriet herkent de toeschouwer ook zonder het pijnlijke therapiefragment en de uitgesproken vijandigheid van Valérie jegens haar zwager wordt nooit echt uitgelegd. Dat leidt tot foute vermoedens en conclusies die niet terzake zijn. Labinota, Kastriots zusje, wordt de toeschouwer voorgesteld als minzaam, innemend en zelfzeker aan de ene kant, anderzijds monteert Zglinksi fragmenten waaruit een diepe angst blijkt voor alles wat met mannen te maken heeft. Reageert de Kosovaarse op die manier uit angst voor haar broers reactie of is ze thuis getuige geweest van verkrachtingen en mishandelingen door vijandige milities?

Met de mannelijke rollen heeft de regisseur duidelijk veel meer problemen. Aurélien Recoing als de zachtaardige Jean, is zonder meer de sterkste figuur. Hij is een man van weinig woorden met de fluwelen blik van een sintbernardshond in z'n ogen en hij heeft weinig nodig om z'n karakter inhoud te geven en het drama van zijn dubbelverlies – kind en vrouw – zichtbaar te maken. Op elk moment voelt de toeschouwer zijn twijfel en zijn innerlijke strijd die zich concentreert rond Laura met wie hij zoveel goede en bitterzoete herinneringen deelt en die nog altijd zijn wettelijke vrouw is, en de nieuwkomer met haar eigen persoonlijke drama. De Kosovaarse acteur Blerim Gjoci, als Kastriot, blijft de hele tijd een dubbelzinnige en gesloten figuur. Pas tegen het einde van de film geeft hij z'n ware aard prijs en blijkt de vriendschap die hij aanbiedt niet op te wegen tegen bloedbanden die hij ooit heeft gesloten. Voor Blerim Gjoci is dit de tweede film. In 2002 debuteerde hij als een Libanese militieleider in Warriors van de Spaanse regisseur Daniel Carparsoro over de belevenissen van een Spaans peleton in de Kosovaarse oorlog.



BEELD EN GELUID
Tout Un Hiver Sans Feu bevat prachtige panoramische opnamen van het besneeuwde Alpenlandschap, zonovergoten of gehuld in grauwe sluiers met een stel zwarte kraaien als enige contrast. De warme bruine kleuren bewaart Zglinski voor de koeienstal en de keukenscènes met Laura, overspoeld met een koele zijdelingse lichtinval ter verhoging van het realisme, en het goudgeel voor het gesmolten staal in de gieterij. De regisseur filmt zijn hoofdpersonages vaak in close up om hun emoties te tonen en vermijdt op die manier lange verklarende en uitgesponnen dialogen. Bij Jean en Kastriot werkt zijn methode beter dan bij de vrouwelijke personages. Zoals we dat van een jonge film mogen verwachten is de pellicule vrij van ongerechtigheden. Het beeld is bovendien haarscherp met een uitstekend zwart/wit-contrast en meer dan voldoende detaillering. Het Dolby Digital 5.1-geluid komt uitstekend tot zijn recht in de luidruchtige ijzergieterijscènes: het spetteren van de sintels, het gejank van draaiende hefbomen, het gefluit van de stoomketels, cirkelzagen, de raspige klank van metaal op metaal en de uitbundige feestjes van de Kosovaren. Op andere momenten is er sprake van bijna totale stilte, wanneer Jean op het kerkhof staat, tussen de brokstukken van zijn afgebrande schuur of moederziel alleen op de punt van uitstekende rots, midden in de witte Alpenkathedraal.



EXTRA'S
Als extra vindt u op deze dvd de eerste (en enige film) van Greg Zglinski Naar Zijn Eigen Beeld, 54 minuten lang, over een jonge universiteitsstudent en pianovirtuoos in de dop met verlammingsverschijnselen. Zijn vader, een ziekenhuisprofessor, vertelt hem dat er niets aan de hand is, maar zijn vriendin, ongerust over de hele situatie, snuffelt in het dossier en stelt vast dat er om god weet welke reden het één en ander wordt verzwegen. De film komt wat traag op gang, maar gaandeweg slaagt hij erin de toeschouwer te boeien door de inbreng van een aantal bizarre elementen met thrilleraspecten.

CONCLUSIE
Tout Un Hiver Sans Feu vertelt veel en suggereert meer. Het onderwerp is niet nieuw of origineel, maar in combinatie met de problematiek van eeuwige trouw, verteld vanuit twee totaal verschillende invalshoeken, ontstaat een mooi portret van de ingewikkelde intermenselijke relaties die voortdurend aan de orde zijn. De fotografie is bij momenten bloedmooi en de acteerprestaties zijn acceptabel, met een indrukwekkende Aurélien Recoing in de hoofdrol.