DOCUMENTAIRE
In 1984 vroeg de Duitse cineast Philip Gröning aan de prior van de Kartuizerorde van La Grande Chartreuse in de Franse Alpen de toestemming om in zijn klooster te filmen. Op dat moment bestonden er alleen een paar foto's van de gebouwen, gemaakt in de jaren '60. La Grande Chartreuse is dan ook de meest gesloten kloostergemeenschap van de katholieke kerk in West-Europa, weinig gesteld op nieuwsgierige blikken en verborgen voor de buitenwereld. Later, was het antwoord van de abt. 16 Jaar zou het duren vooraleer het verlossende antwoord uiteindelijk kwam en de monniken klaar waren voor een confrontatie met de camera. De onderhandelingen begonnen in 2000 en Gröning kon medio 2002 en in de winter van 2003 aan de slag gaan. De voorwaarden waren streng: geen interviews, geen extra licht, geen storende rails en geen herrie die de gewone gang van zaken verstoort. De cameraploeg werd geacht zich onopvallend, haast onzichtbaar te gedragen en het leven in het klooster zoveel mogelijk mee te beleven volgens het oneindige ritme van metten en priemen.

Philip Gröning heeft het dagelijkse leven van de monniken in al zijn verscheidenheid vastgelegd en bij de montage dezelfde eenvoud betracht die hem in het klooster als regel is voorgehouden. De beelden passeren zonder toegevoegd geluid, zonder soundtrack en zonder commentaar. De geluiden die de kijker hoort zijn het gevolg van de werkzaamheden van de monniken, van hun activiteiten en gezangen in het koor tijdens de misvieringen en de nachtelijke bijeenkomsten. Praten doen de kartuizers van La Grande Chartreuse zelden, alleen op zondag converseren ze geanimeerd met elkaar tijdens een wandeling en ook daarvan maakt Gröning opnamen. Aan het einde van z'n film stopt hij een kort interview met een blinde monnik over de betekenis van het geloof en god.



In 158 minuten legt Philip Gröning het kloosterleven van de Kartuizers van La Grande Chartreuse in detail op pellicule vast. Hij filmt een jonge monnik, kaalgeschoren en weggestopt in een dikke wollen pij in zijn cel tijdens het ochtendgebed, later zien we hem tijdens een lezing van de Heilige Schrift en het schrijven van een paper in mooi gevormde en sierlijke letters op voorgedrukte lijntjes, een moeilijke opdracht in een kale en koude kamer met een slecht functionerende kachel. Regelmatig luidt een jonge novice de klok en dan trekken de monniken in gespreide orde naar de kerk voor de verplichte gebeden. Na het avondeten zijn ze vroeg naar bed gegaan en midden in de koude winternacht schuifelen ze bijna geruisloos door de verlaten gangen, de handen weggemoffeld in hun pij, het geschoren hoofd weggestopt in een ruime kap.

Overdag heeft iedereen zijn taak: voor het eten zorgen, schoonmaken, in de tuin werken, de administratie verzorgen, rekeningen betalen, nieuwe pijen snijden, etc., en dat alles regelmatig onderbroken voor de diensten in de kerk en de verplichte solitaire gebeden en studiemomenten. De gemeenschappelijke factor is stilte en ingetogenheid. Alleen de eeuwoude Gregoriaanse gezangen en het ritselen van de kerkboeken zorgen voor afwisseling en creëren een sfeer van puurheid, van oneindigheid en totale toewijding. Uit alles blijkt de enige echte reden van de aanwezigheid van de monniken in La Grande Chartreuse: contemplatie en een leven volledig ten dienste van god. Gröning wisselt de beelden van de activiteiten af met opnamen van het klooster en zijn omgeving: de mist in de diepe valleien van de Alpen, het jonge groen in de lente, de scherp afgelijnde vormen van gebouwen en omheiningen, de dikke sneeuwlaag die de contouren van het landschap verdoezelt. De beelden van biddende en werkende monniken volgen elkaar in een gezapig tempo op, af en toe onderbroken voor bijbelteksten op een zwarte achtergrond en close ups van de kopjes van de schuwe monniken, oud en jong, blank en zwart.

Philip Gröning maakte eerder al de langspeelfilm L'Amour, L'Argent, L'Amour (2000), een langdradige en weinig interessante productie die vooral op cinefiele festivals in de smaak bleek te vallen. In Into Great Silence past hij dezelfde techniek toe als in z'n eerste commerciële film en maakt korte collages met veel herhalingen, onderbroken door buitenopnamen van de Alpen en stichtende bijbelteksten. Als Gröning de eentonigheid en de eeuwige routine in La Grande Chartreuse op die manier wil illustreren, dan is hij daar helemaal in geslaagd. Toch stelt zijn methode uiteindelijk het uithoudingsvermogen van de kijker te veel op de proef en wordt Into Great Silence, met 158 minuten een lange zit. Met een flinke knip van een uur was het resultaat beslist even indrukwekkend geworden. Bovendien leidt de eigenzinnige en weinig logische montage tot versnippering, ook al is het beeldmateriaal bij momenten bloedmooi, poëtisch en ontroerend. Dat neemt gelukkig niet weg dat Into Great Silence aantrekkelijk en boeiend materiaal bevat over de kartuizers van La Grande Chartreuse dat nooit eerder is getoond. Er zijn uiteraard overeenkomsten met andere kloosters en andere gesloten orden, maar een authentiek beeld van het leven in dit legendarische klooster spreekt uiteraard tot de verbeelding. Bij het nut en de zin van een dergelijke levensstijl kan men zich als buitenstaander vragen stellen. Uit de gesprekken die de monniken voeren tijdens hun zondagswandeling is niet op te maken of het hier al dan niet om intelligente mannen gaat: het onderwerp van gesprek is wat dat betreft eerder banaal dan verheffend of stichtend. Toch zijn deze mannen niet wereldvreemd. Ze zijn wel degelijk op de hoogte van de stand der dingen in de buitenwereld en de groeiende ontkerkelijking van de Westeuropese bevolking. Ondanks de middeleeuwse levensstijl hebben nieuwigheden als scheerapparaten, tondeuses en laptops hun weg naar het klooster gevonden.



BEELD EN GELUID
Door het gebrek aan voldoende licht krijgt Grönings pellicule vaak een zeer grove korrel in de nachtelijke binnenopnamen en de beelden die hij maakt van de monniken in hun cellen. Ze lijken op biddende heiligen op oude schilderijen, zwart/wit-foto's uit de oude doos, authentiek en krachtig. In de kerk blijft er niet veel licht over, tenzij Gröning voor close ups van de monniken in het koor kiest terwijl ze af en toe het licht aansteken om de pagina's van hun A3-zangboeken om te draaien. De buitenopnamen zijn prettiger van kleur, vooral tijdens het voorjaar en de korte zomer. De kleuren van de puien zijn beige tot lichtbruin met diepe schaduwen in de eindeloos lange gangen van het hoofdgebouw. Het geluid is spaarzaam, onopgesmukt en verstild zoals het leven ter plekke zelf: stilte in Dolby Digital 5.1 .

EXTRA'S
De dvd bevat geen extra's

CONCLUSIE
Into Great Silence, de Engelse vertaling van Die Grosse Stille is een documentaire film over het leven in het legendarische Frans kartuizerklooster La Grande Chartreuse, waar de tijd als het ware is stil blijven staan. De film geeft een goed beeld van hoe het er in het klooster aan toe gaat, en volgt qua montage het vaste tempo van onveranderlijkheid en herhaling. Een perfecte dvd voor wie in deze drukke koopjesperiode op zoek is naar onthechting en onthaasting. De documentaire is niet zonder fouten, maar nog altijd stukken interessanter dan twee en een half uur doelloos rondslenteren op de Meir 's zaterdags voor Kerstmis.