FILM
De film speelt zich af op de tijdsspanne van de laatste avond dat de volwassen aan het worden Wendy Darling (Kathryn Beaumont) nog bij haar broertjes Peter en Michael mag blijven slapen. Haar ouders vinden dat ze de jongens verwart met haar idiote verhaaltjes-voor-het-slapengaan over Peter Pan, en ze zijn nog niet de deur uit voor een avondje vertier, wanneer Peter (Bobby Driscoll) himself plots in het raam staat, klaar om de kinderen mee te nemen naar Neverland, het land waar de Lost Boys wonen, kinderen die nooit meer willen/mogen/kunnen opgroeien. De fee Tinkerbell is echter jaloers op de aandacht die Wendy van Peter krijgt, en ze laat zich in de val lokken om in een onbewaakt moment Peters geheime schuilplaats te verklappen aan Captain Hook (Hans Conried), een piraat die nog een appeltje te schillen heeft met Peter (alhoewel dat niet makkelijk moet zijn met maar één hand), omdat Peter zijn hand ooit heeft afgehakt en aan een krokodil gevoerd. De krokodil in kwestie heeft de hand bovendien altijd beschouwd als voorgerecht, en is nog altijd uit op de hoofdschotel.

Dan is het nú het uitgelezen moment om mijn beste flame-proof asbest-kostuum aan te trekken, want onvoorwaardelijke Disney-fans die zich niet kunnen inbeelden dat er ook maar iets van de studio überhaupt onder de middelmaat uitkomt, of snel over op hun teentjes getrapt zijn bij kritiek, slaan deze paragrafen best even over.



Dat Peter Pan een belangrijke mijlpaal in de animatiefilmgeschiedenis is geweest, wil ik niet ter discussie stellen. Dat de overduidelijke seksistische (vrouwen = werken en zwijgen) en racistische (Indianen = debielen) ondertoon in een film als vandaag niet meer zouden kunnen, vind ik geen reden om de film af te breken, evenmin als men bijvoorbeeld Kuifje In Congo naar hedendaagse maatstaven mag beoordelen. We schrijven immers begin van de jaren '50, dammit, en de seksuele revolutie is nog niet eens op gang gekomen! Dat Disney overigens bij élke Platinum-release de recentste weer als dé ultieme Disney-classic film bewierookt - waarbij het nù lijkt alsof The Little Mermaid nooit bestáán heeft (en zeker niet zes maanden geleden), ook dat is een trucje dat we al lang doorzien hebben, en waar we niet meer intrappen: sommige films zijn nu éénmaal beter dan andere, en het is onmogelijk om meer dan vijftig jaar aan animatiefilms in uiteenlopende genres en van verschillende medewerkers allemaal samen op de nummer één op het schavotje te zetten. Er vallen er zeker af, die zelfs niet op het schavotje thuishoren, want men schijnt nog wel eens te vergeten dat er nog wel elders dan in de Disneystudio's tekenfilms worden gemaakt ook. En ja, ik weet dat ik persoonlijk qua animatiefilms de ergerlijke reputatie heb om alle films die algemeen als klassiekers beschouwd worden net te minimaliseren, terwijl ik eerder de voorkeur geef aan sommige lichtere films, die het commercieel en artistiek niet altijd even goed gedaan hebben, maar ik mag even goed als wie ook tegen de stroom inroeien. Elk zijn smaak. Maar toch durf ik stellen dat dit één van de minst geïnspireerd animatiefilms is die ooit uit de studio's van de Muis zijn gerold, misschien op de cash-in-quick compilatiefilmpjes van tijdens en kort na de Tweede Wereldoorlog uitgezonderd. Aan Peter Pan zijn kosten. Véél kosten.

Het eerste, en meteen ook voornaamste maar niet enige, probleem is dat de film niet één sympathiek of zelfs nog maar half sympathiek karakter bevat. Om het nog wat scherper te stellen: zelfs het predikaat "ééndimensionaal" is waarschijnlijk nog een halve dimensie overschat; op de duur kan het ons niet eens meer schelen of de halve cast - piraten of leden van de Peter Pan Scouts Club - nu al dan niet in de maag van de krokodil verzeilt. Het beestje kan maar gegeten hebben. Peter zou een held moeten zijn, maar heeft een ziekelijke aversie voor volwassen worden - alhoewel hij wel wordt geacht de "volwassen leider" van de Lost Boys te zijn, een soort van grote broer die in hun plaats uit zijn doppen kijkt. Tegenwoordig noemt men zo iemand een sociaal assistent of straathoekwerker, maar dit terzijde. Peter wekt aversie op, niet alleen in zijn verschijning, maar ook in zijn handelen - de hand van je vijand aan de krokodillen voeren, dat doe je zelfs als held niet. "Schelmachtig" is dan toch wel een understatement. Diezelfde Lost Boys zien er uit als het lot dat zelfs in het verbeteringsgesticht van Everberg niet gewenst was, een hoop inwisselbare bolle kinderen - alleen jongens - die eigenlijk niets aan het verhaal toevoegen. Zelfs de broers van Wendy, die worden geacht toch een beetje mee het verhaal te dragen, onderscheiden zich alleen maar van de rest van de bende omdat één van hen een teddybeer draagt en de andere er als het nóg lelijkere broertje van Harry Potter uitziet. Tinkerbell is nog zo'n afschuwelijk stereotiep, een meisje dus per definitie een nukkig wezen, dat alleen maar bezig is met het antwoord op de vraag vinde gij mij gat niet te dik in deze rok. Zelfs de schurken van dienst, en dan denken we vooral aan Captain Hook en de kaalgeschoren Sneeuwwitje-dwerg Smee, zijn van het type eerder-dom-dan-kwaadaardig, wat in tekenfilms uiteraard wel méér het geval is (de kleintjes moeten na de film nog hun bed in durven), maar de act die uitsluitend bestaat uit Three Stooges-humor van het type lach-of-ik-klop-erop humor werkt op de lange termijn eerder zwaar irritant dan wat anders. Dergelijke humor is misschien op zijn plaats in een Warner Bros-cartoon, maar nu lijkt de film op een circus met alleen maar clownsnummers.

En dan hebben we als tweede voorname punt het warrige scenario, of beter, wat daarvoor moet doorgaan. Een kinderoppassende hond, een krokodil met een wekker in zijn maag, kinderen die kunnen vliegen, op voorwaarde dat ze het maar hard genoeg wíllen... een beetje surrealisme, zeker in een kinderfilm, is mooi meegenomen, maar dit is plots een overdosis aan leaps of faith. Elk béétje structuur in het verhaal ontbreekt, de 'verhaalwendingen' volgen elkaar op zonder ook maar de minste nuance; de gedachte die me spontaan overviel was er één die in de categorie What were they smoking? thuishoort. Misschien is het een dappere poging om eens de platgetreden clichés te verlaten, maar de film slaagt daar op alle vlakken niet in, en schuift pijnlijk uit, bij elke nieuwe aanzet tot een gag of een liedje. De plot is té kinderachtig opdat volwassenen er ook nog pret aan zouden kunnen beleven, al wat er overblijft is een rokerig en klef verhaaltje over "niet volwassen willen worden" en het opgeven van de jeugdige onschuld, gevolgd door een collectieve group hug waarbij iedereen terug als morele oppepper ingeblazen krijgt hoe geweldig ze toch niet zijn! Het geheel lijkt bij momenten op een samenkomst van jonge psychiatrische patiëntjes met een klasse 3-verlatingsangstprobleem. Vergeleken met enkele andere pareltjes van animatie, zoals Lady And The Tramp, die maar twee jaar na Peter Pan kwam, is de animatie een hoop prutswerk, waarbij de lichaamsverhoudingen quasi nergens bewaard blijven, de decors té opvallend afwezig blijven of te nadrukkelijk gerecycleerd worden, en vooral wanneer de personages fysiek met elkaar in contact komen, zoals bij het duel tussen Pan en Hook, wordt de beperkte capaciteit van de animatoren duidelijk door de krampachtige manier waarop deze scènes in elkaar zitten. Als Hook uit zijn krammen schiet, hebben de makers er niets beters op gevonden dan snel over en weer te wiebelen met de afstand van de lens tot de animatiecellen; ik hoopte dat deze animatietechniek reeds lang dood en begraven zou zijn, maar ze duikt weer regelmatig op bij recentere crap-productiemaatschappijen zoals Nickelodeon- en Cartoon Network-producties. Een klassieker onwaardig dus. En als afsluiter: het geheel wordt vermengd met liedjes met zo'n ongeïnspireerde en simplistische opzet dat mijn haar er rechtover van gaat staan. Oliver Wallace zal wel nooit mijn favoriete Disney-componist worden, maar de karamellenverzerij die hier wordt uitgespauwd, smaakt teveel naar de levenswijsheid van de Bond Zonder Naam.



Het ontbreken van personages waar je mee wilt mee leven én het om de haverklap vastlopen van de vloeiende lijn in het scenario, is een dodelijke combinatie. Ondanks zijn 74 minuten speeltijd lijkt Peter Pan voor mij dubbel zo lang, en dat is niet vriendelijk bedoeld. Als U dan weer dat er nog een direct to video-sequel uitgemelkt is Return To Neverland, en er nog een spinoff over Tinkerbell in de steigers staat, hoop ik dat u even genoeg Peter Pan op uw bord heeft gehad. De echte fans kijken hier natuurlijk allemaal overheen, en roemen de eeuwigheidswaarde, het ongebreidelde escapisme, de manier waarop Captain Hook symbool staat voor de nakende volwassenheid waar Peter zich tegen verzet, of liggen strijk bij de antics van de aan obesitas lijdende krokodil die minstens tien keer Hook volledig inslikt en terug uitspuwt. Het kan me eerlijk gezegd voor één keertje eens geen éne moer schelen.

BEELD EN GELUID
Is de film niet dadelijk mijn gading, dan kan ik niet hetzelfde zeggen over de technische kwaliteiten van de release. Eén kleine opmerking echter: een verkeerdelijke vermelding van 1.85:1 als beeldverhouding op de cover heeft nogal wat misverstanden veroorzaakt, en in het ergste geval Disneyfans naar de winkel gestuurd die wanhopig op zoek waren naar een exemplaar van Peter Pan met het juiste aspect ratio. Ik ben enerzijds blij dat er zelfs bij mensen die gewoonlijk alleen tekenfilms voor de kinderen kopen toch al een besef begint te ontstaan van verschillende beeldformaten, maar in dit geval is de paniek een storm in een glas water: de cover is fout, het enige beeldformaat waarin Peter Pan ooit gemaakt is, is 1.37:1, wat door deze lichte cropping naar het standaard 4:3 formaat van 1.33:1 het beste benaderd wordt. Of anders gesteld: er bestaat geen widescreen-versie van de film! De eerste film die wél in widescreen (én in fullscreen) werd geanimeerd was Lady And The Tramp, waarvan de widescreenversie vorig jaar op dvd verschenen is. Zoals gewoonlijk voor de Platinum-releases heeft Disney het beeld nog maar eens opgepoetst. De kleuren zien er een stuk levendiger uit dan we ons van diverse videoprints kunnen herinneren, grain en compressie-artefacts zijn er gewoon met een kam minutieus uit verwijderd, en alle ouderdomsverschijnselen die op een transfer de leeftijd van het bronmateriaal zouden kunnen belemmeren, werden zorgvuldig verwijderd. De vuile waas die bijvoorbeeld vroeger over de scène met de meerminnen hing, is volledig verdwenen, en op dergelijke momenten lijkt het soms een animatiefilm van recente makelij te zijn. Alhoewel het beeld soms niet echt haarscherp is zoals tegenwoordig met computers mogelijk is, is deze transfer wonderwel volledig vrij van enige vorm van interlacing. De Engelse Dolby Digital 5.1-track was eigenlijk niet nodig, vermits de film nog in mono werd opgenomen, en gelukkig is dat aspect wat in waarde gebleven, zelfs na de Disney Enhanced Home Theatre-behandeling. De muziek en geluidseffecten sijpelen maar mondjesmaat naar de achterste kanalen door: het rinkelen van Tinkerbell, een zingende vogel en de echo in de grot waar Hook prinses Tiger Lilly gevangen houdt, zijn weliswaar wat naar de technologieën van de moderne tijd herwerkt, maar met de nodige subtiliteit, waarbij dit niet echt storend werkt. Zeker hier zijn ten opzichte van de vorige versie punten bij te winnen geweest.

EXTRA'S
Eerst dit: alle extra's van de vorige versie zijn behouden, op twee karaoke-clips na waar toch niemand op zat te wachten. Beginnend met geanimeerde menu's en de klassieke reeks cross-promotionele trailers, is de spoeling op de eerste disc zeer dun. Naast een paar spelletjes voor de aller-allerkleinsten (Peter Pan Sudoku??? What have they been smoking???), een optie om de liedjes rechtstreeks te selecteren, en een voorleesverhaaltje, vinden we gelukkig op disc 1 ook nog wel iets ernstigs terug, en dat is in dit geval een redelijk interessante audiocommentaartrack, met als centrale spreekstalmeester Roy Disney, maar met bijdragen van een hoop medewerkers, duidelijk bij elkaar gemonteerd, maar toch voldoende om een gevarieerd beeld van meningen op te hangen over de film. Tussen de personages herkennen we onder meer de onvermijdelijke Leonard Maltin en ook Walt zelve, zij het dat het dan uiteraard over archiefopnamen gaat. Zeer nadrukkelijk wordt ook de Tinkerbell--sequel geplugd dat het niet meer mooi is.



En jammer genoeg is de tweede disc ook niet zo diepgaand als sommige vorige Platinum-releases, vooral dan The Little Mermaid en het onvermijdelijke The Lion King ons boden. Meer spelletjes, een virtuele en oersaaie "vlucht" boven Londen, en ook vinden we nog maar eens dat de ergerlijke gewoonte wordt doorgetrokken om op elke Platinum-release een paar van de klassieke songs opnieuw te laten inzingen door "moderne, eigentijdse, hippe jeugd", meestal geselecteerd uit Disney's eigen beschikbare onder contract zijnde jeugdsterretjes. Die mogen dan telkens één Disneysong komen vermassacreren, en dit maal is het de beurt aan de band T-Squad, waarvan u nog nooit gehoord hebt en hopelijk na vandaag nooit meer nog iets van zal horen, die de eer krijgen om het nummer The Second Star To The Right de vernieling in te zingen. Anderzijds bevat de disc ook nog wat informatie over een paar verdwenen muziektakes, eerst en vooral een ontbrekend piratenlied, dat zo goed als mogelijk geherorchesteerd werd, en de ongebruikte song "Neverland", nu ingezongen door Paige O'Hara (Beauty And The Beast).

Waar we op discs als deze gewoonlijk watertandend op zitten te wachten, is wat de sectie "Backstage Disney" ons te bieden heeft. En ook dat valt wat tegen, zeker in vergelijking met de comprehensieve documentaires die wel elders - bij voornoemde titels bijvoorbeeld - wél kregen. In de plaats daarvan krijgen we vijf kortere documentaires, die we even voor U overlopen.
"You can fly: The making of Peter Pan", (11 min.) is laten we zeggen al wat er nog over is qua documentatie over de pre-productie van de film. Er zijn enkele interessante schetsen in te zien van ontwerpen van voorstudies. Dat één van de mogelijke denkpistes een donkerdere film had kunnen opleveren, was misschien nog interessant geweest. Dat Walt Disney zelf Peter Pan nauw aan het hart had liggen, mag blijken uit "In Walt's words: Why I made Peter Pan", (8 min.) In de documentaire wordt een brief voorgelezen die Walt Disney in 1953 naar een persmagazine stuurde, waarin hij naar zijn doen nogal openhartig over zijn voorliefde voor Peter Pan spreekt; alhoewel hij het na Snow White graag had gezien als zijn tweede animatiefilm, zou het uiteindelijk pas de 14de worden. De documentaire "Tinkerbell: A Fairy Tale", (8 min.) is een beetje opgeblazen warme lucht zonder inhoud, en ik kan me niet van de indruk ontdoen dat de voornaamste reden tot inclusie toch maar weer eens de aankomende Tinkerbell-film was. Veruit de interessantste documentaire is echter het 21 minuten durende "The Peter Pan that almost was", waarin relatieve groentjes in de Disneystudio's, Ron Clements en John Musker eens in de archieven van Disney zijn gaan spitten, en de verschillende stages van concept tot uiteindelijke figuurtjes van Peter Pan en de andere karakters hebben bestudeerd. Ook enkele afspinnende verhaallijnen die werden gekortwiekt, alternatieve openingsscènes en consoorten worden uit de kast getrokken. Hun uitleg wordt "onderbroken" door een extensieve galerij met sketches, props, beelden van de personages, decors en zowat alles wat nog in de Disney-archieven te vinden was én digitaliseerbaar bleek. Ook promotioneel materiaal en dergelijke - pos ters uit alle landen, lobbyfoto's,... - het zit er allemaal bij. De documentaire "The Peter Pan story (1952)" (12 min.) is een zwart-witreclamefilmpje voor de film, en bevat niet méér informatie dan we al weten uit de vorige documentaires.

CONCLUSIE
Ik draag persoonlijk Peter Pan geen warm hart toe - net zomin als je kan vliegen door het gewoon maar hard genoeg te willen, gaat hetzelfde volgens mij op voor het maken van geïnspireerde tekenfilms - maar u, beste lezer, denkt daar waarschijnlijk anders over. Inhoudelijk mikt de film op het jongste segment van het publiek, en waarom deze dan een 6-kwotering heeft meegekregen is me een raadsel (tenzij men de maximumleeftijd bedoelt). Met deze release zal U zeker niet teleurgesteld zijn, alhoewel ik objectief (subjectief heb ik mijn gal al mogen spuwen) toch moet opmerken dat het bonusmateriaal qua hoeveelheid niet in overeenstemming is met dat op de vorige Platinum-releases. Beeld en geluid zijn machtig gerestaureerd, en dat zou alleen al een reden tot aanschaf moeten zijn. Als de film uw ding is, tenminste.