FILM
In Europa kent niemand hem, maar aan de andere kant van de oceaan is Garrison Keilor een bekende radiopersonaliteit. Al dertig jaar presenteert hij er A Prairie Home Companion, een wekelijkse variétéshow op de publieke omroep, een live registratie van een met komedie en countrymuziek doorspekte vertoning op de bühne. Het is een genre dat al een halve eeuw gedateerd is, en waarvan het definitieve einde al meermaals aangekondigd is. In Roberts Altmans visie op de radioshow is het zelfs al zover. De performers – een stel grappende cowboys, zingende zussen en schijnbaar betekenisloos rondzwervende genrestereotypes – verzamelen voor een laatste keer in het theater, alvorens het radiostation met de grond gelijk gemaakt zal worden om plaats te ruimen voor een parkeergarage. Sommigen gaan laconiek om met het afscheid, anderen laten hun emoties de vrije loop. Maar wat hen bindt is dat ze voor die laatste keer nog eens alles uit de kast willen halen.

Dat geldt ook voor Robert Altman, die geen betere laatste film had kunnen uitkiezen dan A Prairie Home Companion. Niet alleen bevat de prent alle ingrediënten die we van een Altmanproductie verwachten – een ensemble van kleurrijke personages, overlappende dialogen, een minimum aan plot en heel wat zwarte humor – de thema’s van verlies en afscheid resoneren des te sterker in de wetenschap dat de grote filmmakers enkele maanden na de release van de film overleed. Alsof hij op voorhand wist dat dit zijn laatste prent zou worden. Kijken naar A Prairie Home Companion is dan ook kijken naar Altmans testament, naar een opsomming van alles waar hij in gelooft en waar hij een laatste maal liefdevol naar terugkijkt. Geprojecteerd op Keillors radioshow weliswaar.



De radiomaker schreef eigenhandig het scenario en bevolkt zijn schrijfsels met de personages die al drie decennia opduiken in zijn shows. Sommige karakters worden vertolkt door andere mensen dan op de radio – de additie van o.a. Meryl Streep, Lily Tomlin en Kevin Kline zorgt immers voor een marketinggewijs interessante sterrencast – andere vaste medewerkers, zoals het orkest en Keillor zelve, spelen gewoon zichzelf. Het gebrek aan een plot wordt handig opgevangen door de eclectische mix van personages, de humor die als een kabbelend beekje door de verhalen meandert en de meeslepende muzikale nummers. Een knappe recreatie van het echte decor en de bühne van het radioprogramma brengen de levendige sfeer van de show continu over op de kijker. En de vertolkingen van de acteurs doen de rest. Meryl Streep en Lily Tomlin vormen een prachtig zingend zussenduo, Woody Harrelson en John C. Reilly zijn vaak hilarisch als een cowboyact en Kevin Kline gaat helemaal op in zijn klassieke, Chandlereske interpretatie van detective Guy Noir. Lindsay Lohan zorgt voor een verrassend emotionele finale en Tommy Lee Jones maakt het beste van een veredelde cameo.

Maar dit is en blijft op en top een Robert Altmanfilm. Iedere framepje straalt zijn betrokkenheid uit. Iedere scène bruist door zijn sprankelende regie. Als vanouds zweeft de camera in en uit de coulissen, inzoomend op details, maar zonder de ‘big picture’ uit het oog te verliezen. Met de jaren is Altmans stijl gemoedelijker geworden, wat zachter rond de randjes naarmate de haren grijzer werden, wat minder cynisch en wat meer filosofisch. Voor A Prairie Home Companion blijkt dat de perfecte aanpak. Altman observeert gewoon het einde van een tijdperk. Dat van de radioshow, maar ook dat van zijn eigen carrière. En net zoals fans van Keillors programma in de details verwijzingen naar de geschiedenis van de radioshow kunnen herkennen, blikt Altman met een knipoog op zijn eigen oeuvre terug. Guy Noir echoot The Long Goodbye en Thieves Like Us, een dood achter de schermen roept herinneringen aan een soortgelijke scène in Short Cuts op en een finale zangnummer, net voor de eindgeneriek, laat je met soortgelijke emoties achter als Nashville.



A Prairie Home Companion haalt het niet bij de andere meesterwerkjes uit de carrière van Amerika’s meest eigenzinnige regisseur, maar dat is ook niet nodig. De film bevat genoeg sequenties die ons herinneren aan de klasse, de touch en het meesterschap waarmee Altman de bioscoopganger vier decennia lang verblijdde. Het is een laatste, met liefde gegeven presentje van de cineast aan de mensen die door hun trouw aan hem en hun vertrouwen in hem enkele klassiekers van de moderne cinema mogelijk hebben gemaakt en die zijn leven kleur hebben gegeven. Dat Virginia Madsens in wit geklede Engel des Doods als een vrouw vol medeleven door de film waart, getuigt van Altmans verzoening met zijn eigen dood. Voor de kijker is dat een zeemzoete, pakkende troost, maar niettemin blijft er een bittere pil te slikken. Want dat Robert Altman er niet meer is, daar geraak ik nog wel over. Dat ik nooit nog het genot van een nieuwe Altmanfilm zal mogen ervaren, blijft echter een pijnlijk en eeuwig verlies.

BEELD EN GELUID
A Prairie Home Companion werd met digitale camera's opgenomen en van grain of printfoutjes is er dan ook geen spoor in de beeldtransfer. De kleuren ogen vrij gesatureerd, maar dat zal de bedoeling geweest zijn. Scherpte en contrast zijn uniform goed, zonder te excelleren. De geluidsmix van de 5.1-Dolbytrack klinkt geregeld wat zacht, wat de dynamiek helaas niet ten goede komt. Gelukkig maakt de weergave van de muzikale nummers veel goed, zodat je alsnog van een prima audiospoor kan spreken.

EXTRA'S
De bonussectie steekt van wal met een Audiocommentaar door Kevin Kline en Robert Altman. De babbelsporen van de cineast op eerdere dvd’s waren niet altijd even interessant, maar met Kline als gesprekspartner, toont hij zich ditmaal een fijne anekdotische verteller, die vol liefde en respect spreekt over zijn partners in crime van het filmvak. Come Play With Us (49 min.) is een uitstekende making of, die handig is opgedeeld in segmenten als scenario, casting en muziek. Ook bevat de documentaire verlengde fragmenten van sommige sequenties en een handvol geknipte scènes. Ten slotte vind je op de schijf Trailers terug voor zowel de hoofdfilm als voor drie andere releases van A-Film.



CONCLUSIE
Met A Prairie Home Companion zet Robert Altman een meer dan bevredigend punt achter een rijkelijk gevulde carrière. Het verhaal over een radioshow die na dertig jaar van de ether gaat, resoneert des te meer als metafoor voor het afscheid van een groots cineast. Beeld en geluid brengen door hun kwaliteit een prima eerbetoon aan Altmans typische stijl en in de bonussectie mag de regisseur op o.a. een fijne commentaartrack een laatste maal zijn zegje doen.