FILM
Het personage Johan, naar wie deze Franse cultfilm uit 1976 is genoemd, krijgt de kijker niet te zien. Net voor de start van de filmopnamen is de jonge en volgens de regisseur mooie kerel opgepakt en gearresteerd door de Parijse politie wegens het gebruik van ongedekte cheques. Hij kan z'n handen moeilijk thuishouden, zegt Philippe Vallois tegen een man die zijn interesse laat blijken voor de onfortuinlijke knaap. En nog: hij is je aandacht niet waard, het is verloren tijd. Het is een harde uitspraak, want uit de rest van de film, de geciteerde briefjes naar de gevangenis en de toevallige ontboezemingen van Philippe Vallois later in de film, blijkt duidelijk dat Johan ook hem niet onberoerd laat. Maar uit de extra's leren we nadien waarom Philippe Valois zo teleurgesteld is in z'n jonge minnaar die bij de première van de film zelfs niet komt opdagen.

Philippe Vallois gaat dus op zoek naar een vervanger, iemand die op Johan lijkt en z’n de rol kan overnemen. In de Parijse homoseksuele undergroundscène vindt hij kandidaten genoeg, want wie wil er nu niet op een makkelijke manier beroemd worden? Johan, Journal Intime D'Un Été is de neerslag van die zoektocht en toevallig of niet ook het portret van de woelige homoscène in Parijs in de jaren '70 van de vorige eeuw, de onbezorgde periode vóór het aids-tijdperk toen homo's net zoals hun heteroseksuele tijdgenoten met volle teugen genoten van de vruchten van de seksuele revolutie, van de Tuileries tot de sauna's in de binnenstad en de boulevards langs de Seine, omgetoverd tot één groot cruisegebied voor liefhebbers van vlugge en anonieme seks. Het is ook de tijd van de grootschalige experimenten met drugs, van lange nachten zwanger van filosofie en wijn, een zorgenloze en creatieve tijd voor jong en alternatief Parijs.

De zoektocht naar een stand in voor Johan en Vallois' briefjes met het relaas van de trage voortgang van de filmproductie vormen de dunne rode draad van de film. Voor de rest is Journal Intime D'Un Été 75 een opeenvolging van vrij losse scènes die meer in de sfeer en de tijdsgeest passen dan in de film die Vallois maakt: candid camera-opnamen van een drukbezochte pisbak in het centrum van Parijs, een curieuze fist fuck-scène met veel smeermiddel en een aantal zgn. try outs met mogelijke kandidaten voor de rol van Johan. Krijg ik de rol van Johan?, hoor en zie je een aantal kandidaten na hun test aan Philippe Vallois vragen, maar die is op dat moment wellicht al niet meer bezig met het zoeken naar een geschikte kandidaat. Aan de jonge aantrekkelijke knapen zelf heeft hij zijn handen meer dan vol. Tussendoor toont de regisseur beelden van diepzinnige en oppervlakkige gesprekken, toevallige conversaties, interviews, flirtpartijen, een kookscène, een vrijscène, etc. Allemaal vrij vanzelfsprekende en weinig tot de verbeelding sprekende gebeurtenissen voor buitenstaanders, soms met meer dan een vleugje naakt, maar nooit echt over de top, nooit pornografisch. Dat men daar ooit anders tegenaan keek blijkt uit de ingrepen van de Franse censuur in 1976 waarbij zgn. seksueel expliciete scènes werden verwijderd. Voor deze release zijn die verwijderde scènes netjes teruggeplaatst en vraag je je als kijker af waarover de herrie destijds eigenlijk ging. De tijden zijn erg veranderd, zoveel is duidelijk.



Dat neemt niet weg dat Johan, Journal Intime D'Un Été 75 een belangrijk tijdsdocument is over een periode en een minderheid die maar met mondjesmaat op de interesse van filmmakers konden rekenen wegens een slecht maatschappelijk klimaat en angst voor de toekomst van de filmcarrière. Er zijn uitzonderingen, maar ze zijn schaars: Un Chant D'Amour van Jean Genet uit 1950 over twee gevangenen die een methode weten te ontwikkelen om hun isolement te doorbreken en met elkaar in contact te komen. Deze stille film, gedraaid in zwart-wit en op 35 mm film, bevat wellicht de allereerste expliciete masturbatiescènes en stijve penissen en werd uiteraard grondig gecensureerd. Les Amis van Gérard Blain uit 1970 gaat over een pedofiele liefde en onderging hetzelfde lot. Johan, Journal Intime D'Un Été 75 van Philippe Vallois geldt algemeen als de vergeten Franse film in dit genre.

BEELD EN GELUID
De film is gedraaid op 35 mm, maar dat is er bij momenten nauwelijks aan te zien. Dan lijkt er eerder sprake te zijn van 8 mm. Het beeld is aantrekkelijk en zijig, andere keren wazig, beschadigd en getekend door de tand des tijds. Er is sprake van ongerechtigheden en het kleurencontrast in de zeldzame kleurenopnamen is soms klein: er is sprake van kleurverlies en verkleuring. De zwart-witfragmenten hebben vaak weinig contrast met hoge grijswaarden. In Johan, Journal Intime D'Un Été 75 beweegt de camera ook vaak heel willekeurig, andere keren ligt de camera op de schouder wat resulteert in onstabiele opnamen, waardoor Philippe Vallois heel dicht in de buurt van homevideo en amateuropnamen terechtkomt. Soms zijn de fragment netjes afgewerkt en oogt de film erg mooi, andere keren lijkt er meer sprake te zijn van clandestiene opnamen en toevallige draaisessies zonder zinvol scenario. Johan, Journal Intime D'un Été 75 is een pêle mêle van heel verschillend materiaal en diverse stijlen met een sterk documentair karakter tot gevolg en tegelijk met een poëtisch randje wanneer Vallois uit z'n dagboek citeert of de brieven aan Johan off screen voorleest. Het geluid klinkt soms goed, andere keren is het weinig professioneel opgenomen en soms is er zelfs helemaal geen eigen geluid aanwezig.

EXTRA'S
In Secrets de Tournage vertelt Philippe Vallois over zijn verhuis van de provincie naar Parijs, z'n coming out en hoe het er in de Franse hoofdstad aan toe ging voor homoseksuelen in de jaren '70. Hij toont de populaire ontmoetingsplaatsen van toen, de bars, de nachtlokalen en praat over z'n eerste verliefdheid. Via de directeur van de Opéra raakt hij in het kunstenaarsmilieu verzeild en maakt er zijn eerste professionele contacten. Hij gaat met het operagezelschap mee naar het Verre Oosten, maar de relatie met zijn veel oudere operavriend stokt. In een volgende periode gaat hij naar de States en staat er versteld van de openheid waarmee homo's er naar buiten treden. Terug in Parijs wil hij iets doen aan de positie van homoseksuelen en vat het idee op om een film te maken. Voor het eerst wordt hij stapel verliefd, op Johan, een aantrekkelijke jongen uit het nachtleven. Vallois besluit hun relatie te verfilmen, maar Johan verdwijnt voor lange tijd achter de tralies. Dus wordt het een film over Johan zonder Johan. Tegen de tijd dat de film klaar is, is de relatie voorbij: Johan heeft werk gevonden in een nachtlokaal met een bedenkelijke naam en doet er aan harde sm. Voor Vallois is dat een brug te ver. De film oogst bijval, wordt geselecteerd voor Cannes en Vallois krijgt de kans om hem in verschillende zalen in Parijs te tonen. Wegens de problemen met de censuur wordt er geknipt om de film minstens vanaf 18 jaar te mogen vertonen. Dat lukt wonderwel. Vallois vertelt vervolgens hoe hij aan de restauratie van Johan is begonnen en hoe de weggeknipte scènes bij toeval werden teruggevonden in een archiefdoos, samen met materiaal dat vooraf als te uitdagend en provocatief werd beoordeeld en nooit voor de montage in aanmerking kwam. Uit de fragmenten die hij toont blijkt evenwel dat niet alle materiaal voor de dvd-release is gebruikt en dat de nooit gepubliceerde harde scènes ook nu buiten beschouwing zijn gelaten. Dat is jammer, maar u vindt ze in deze bijna 30 minuten durende documentaire. Die bevat overigens heel veel randinformatie over de positie van homo's in de jaren '70, nooit eerder gepubliceerde foto's en filmfragmenten en schetst veel beter en overzichtelijker dan de film zelf de historische en sociaal-maatschappelijke context waarin dit soort films is ontstaan. De kwaliteit van de documentaire is bijzonder hoog, bijna helemaal in kleur en met mooi en stabiel beeld. Een aanrader voor wie geïnteresseerd is in de sociologische achtergrond van de homo-emancipatie. Homescreen voegt ook nog twee Andere Trailers toe, waaronder die van Broken Sky.



CONCLUSIE
Johan, Journal Intime D'Un Été 75 is een tijdsdocument en dankt daar ook zijn grote belang aan. Het is uiteraard een film voor wie interesse hebben voor dit soort onderwerpen. De bijgeleverde Making of is van een betere technische kwaliteit en is ook inhoudelijk een uitermate sterke productie.