FILM
Nuovo Mondo, bij ons uitgebracht als Golden Door, is het relaas van de Italiaanse immigratie naar de Verenigde Staten in het begin van de 20ste eeuw. Regisseur Emanuele Crialese doet het verhaal van de familie Marcuso die het achterlijke en arme Siciliaanse platteland verlaat en naar de Nieuwe Wereld trekt in de hoop er een ander en beter leven op te bouwen. Initiatiefnemer van de lange en moeilijke reis is Salvatore Marcuso (Vincenzo Amato), landbouwer, zevenendertig jaar oud, weduwnaar en vader van twee zonen, Angelo (Francesco Casisa) en zijn jongere doofstomme broer Pietro (Filippo Pucillo). Zijn moeder Fortunato (Aurora Quattrocchi) heeft helemaal geen zin om haar geboortehuis te verlaten, maar Salvatore laat haar geen keuze: zijn moeder gaat mee. Emanuele Crialese laat zijn hoofdpersonages plaatsnemen op een boerenkar die ze naar de haven brengt en vandaar naar een gigantisch schip dat koers zet naar Amerika. Langzaam maakt het tot de nok gevulde schip zich los van de kade waar familieleden afscheid komen nemen van geliefden die wellicht voor altijd uit hun leven verdwijnen. De sfeer is bedrukt: geen lachende gezichten, geen wuivende handen en geen laatste groet. Beide groepen staan in stilte naar elkaar te staren tegen een achtergrond van grommende motoren en klotsend water. Het vertrek naar het land van belofte, waar het geld aan de bomen groeit, de aarde reuzenwortels oplevert en de rivieren gevuld zijn met melk, is niet meteen een zegetocht.



Het leven in derde klasse is primitief en erbarmelijk. De immigranten slapen in stapelbedden, drie boven elkaar, mannen bij mannen, vrouwen bij vrouwen. Tijdens een storm worden ze door elkaar geschut. De volgende ochtend gooit men de lijken overboord. Salvatore Marcuso en zijn beide zonen klemmen de tanden op elkaar en houden vol. Sinds het begin van de zeereis heeft de familie kennisgemaakt met de mysterieuze Britse juffrouw Lucy Reed (Charlotte Gainsbourg) die haar interesse voor Salvatore niet onder stoelen of banken stopt. Er wordt over de jonge en goeduitziende aristocrate geroddeld omdat ze slaapwandelt, in de goedkoopste afdeling reist en contacten met de heren van eerste klasse zoveel mogelijk vermijdt. Alleen voor Salvatore, ongeletterd en nauwelijks in staat om zich fatsoenlijk uit te drukken, heeft ze interesse. Wat haar geheim is komt de toeschouwer niet te weten, maar de Engelse is duidelijk op zoek naar een huwbare man die haar Amerika kan binnenloodsen. Wil je met me trouwen?, vraagt ze aan een lichtjes verbaasde Salvatore die nog nooit van schijnhuwelijken heeft gehoord en daar zonder verder nadenken op ingaat. De aankomst op Ellis Island, de poort tot de Nieuwe Wereld, zorgt voor een eerste ontnuchtering. De nieuwkomers worden op hun fysieke en intellectuele capaciteiten getest: lichamelijk gehandicapten, zieken en dragers van besmettelijke ziekten, stijfkoppen en dommeriken worden uit de selectie verwijderd en teruggestuurd. De Nieuwe Wereld laat alleen perfecte mensen toe. Salvatore, slecht geïnformeerd over de gang van zaken, komt voor een dilemma te staan wanneer zijn zoontje en zijn moeder worden afgekeurd.



Regisseur Crialese mengt de dromen en fantasievoorstellingen van Salvatore Marcuso doorheen zijn verslag van de moeilijke zeereis naar Amerika. Nuovomondo is een beetje een komedie en een beetje een drama, maar noch het ene, noch het andere. De personages zijn oppervlakkig uitgewerkt en Salvatore Marcuso, een figuur die zeker mogelijkheden biedt voor een dramatische ontwikkeling in deze film, wordt halfweg ingeruild voor de mysterieuze Lucy Reed, een personage dat niet veel verder komt dan eenzame wandelingen op het dek en verstoppertje spelen met de man die ze aan de haak wil slaan. Van enige sentimentele toenadering tussen beiden is er geen sprake en van oplaaiende emoties al helemaal niet in deze bijna twee uur durende film. De scènes die in aanmerking komen voor een verdieping van het drama krijgen een poëtische en/of dromerige behandeling waardoor ze nooit echt gaan beklijven, alsof de regisseur bang is om uit te glijden en sentimenteel te worden. Hij zoekt zijn heil dan maar in mooie fotografie en opmerkelijke geluidseffecten en probeert op die manier te verbergen dat hij eigenlijk weinig of niets te vertellen heeft. Voor Italianen en hun Italiaanse nakomelingen is dit beslist een belangrijke film, een buitenstaander wordt er niet warm en koud van, want daarvoor is deze film te veel een intellectuele en te weinig een dramatische en menselijke odyssee.



Golden Door is op vele vlakken een gemiste kans ook al beweert Emanuele Crialese in The Making of (zie Extra’s) dat hij de problematiek jarenlang heeft bestudeerd en honderden brieven van immigranten naar hun families in Italië heeft gelezen. Hij noemt die brieven pakkend en ontroerend, maar die gevoelens vertaalt hij jammer genoeg niet naar het witte doek. Hij kiest voor een aaneenrijging van anekdotes en droomfantasieën die de voortgang van het verhaal voortdurend ophouden. Zo heeft hij 45 minuten nodig om de familie Marcuso aan boord van het schip te brengen, want hun voorgeschiedenis, hoe weinig interessant of wereldschokkend ook, brengt hij uitgebreid in beeld. Over de zeereis vertelt hij weinig. Er is uiteraard de traditionele storm die slachtoffers maakt en er is het jonge vrouwtje dat haar overleden baby in zee gooit, maar het zorgt niet voor huiverige of hartbrekende situaties en nauwelijks voor medeleven. Nuovomondo blijft in al zijn schoonheid een vrij afstandelijke en oppervlakkige film met een sterk documentair karakter. De mensonterende omstandigheden op Ellis Island waarover in het verleden met zoveel afschuw is geschreven en die voor een hoogtepunt in deze film behoren te zorgen, zijn een slag in het water, want Crialese slaagt er telkens opnieuw in om de aandacht af te leiden naar nevenaspecten. Z’n weinig originele slot zal uw hart misschien op de valreep nog sneller doen slaan, maar tegen die tijd heeft u beslist al een paar keer de afstandbediening gebruikt om snel door te spoelen.

BEELD EN GELUID
Het sterke punt van Nuovomondo ligt op het vlak van de fotografie. Die is bloedmooi. Crialeses kleuren zijn fraai tot perfect gekozen, de aankleding van decor en personages zeer getrouw en geloofwaardig en de casting zorgt voor een paar verrassende kopjes: Charlotte Gainsbourg, roodharig en in oogverblindende en toch eenvoudige toiletten volgens de regels van de tijd; Salvatore die minstens drie keer een complete transformatie ondergaat; Fortunato als de oermoeder, gerimpeld en een beetje ranzig, maar altijd overtuigd van haar gelijk. De gebruikte master is vrij van ongerechtigheden en vuiltjes. Het zwart-witcontrast is in orde, maar de details laten soms te wensen over in de dromerige fragmenten met veel bruin en roestbruin. Dan is er sprake van uitwaaiering en vertroebeling. Het geluid is verzorgd met een prachtig Siciliaans accent voor Salvatore in de beginscènes, heel veel geluiden in de surround, een mooie spreiding van de stemmen via de uiterste kanalen, het LFE-kanaal voor de donkere tonen.



EXTRA'S
De dvd bevat een uitgebreide Making Of (28 min.) waarin de regisseur vertelt over zijn interesse voor het onderwerp, zijn jarenlange researchwerk en zijn aanpak. Voorts een interviews met Charlotte Gainsbourg en Vincenzo Amato, scènes uit de film en een opmerkelijk aantal weggelaten shots of andere versies van opnamen. Ter afsluiting zijn een aantal Andere Trailers toegevoegd, o.m. Thank You For Smoking.

CONCLUSIE
Nuovomondo (Golden Door) is een poging om het verhaal van de Italiaanse immigratie naar de V.S. op een aparte manier in beeld te brengen. Jammer genoeg voor regisseur Emanuele Crialese is deze problematiek al veel eerder, beter en met meer durf behandeld door Elia Kazan in America, America uit 1963. Nuovomondo kabbelt rustig voort zonder grote momenten of grote emoties lijkt bij momenten meer op een etnologische documentaire dan op een bioscoopfilm en neigt meer dan eens naar langdradigheid. Historisch zal het allemaal wel kloppen en wie op de een of andere manier bij de problematiek betrokken is wordt er beslist door geraakt. Aan wie met deze problematiek minder bekend is reikt deze film te weinig interessante aanknopingspunt aan om door te dringen tot de tragedies van de individuen en hun families die tot de migratie veroordeeld waren.