DOCUMENTAIRE
De Franse schilder Edgar Degas geniet grote bekendheid door zijn doeken met ballerina's en naakten, zeer wereldse onderwerpen waarvoor zijn tijdgenoten hun neus ophaalden. Als zoon van een bankier, opgevoed in de betere kringen, werd van hem verwacht dat hij in het voetspoor zou treden van illustere voorgangers als Ingres en David, vertegenwoordigers van het zgn. neoclassisisme dat zijn inspiratie zocht in de klassieke oudheid en bij Romeinse voorbeelden. De jonge Degas was geboeid door de klassieken en in het Louvre kopieert hij nog doeken van meesters uit de Renaissance wanneer hij de dertig al voorbij is. Hij bestudeert hun naakten, de manier waarop ze paarden afbeelden en beweging suggereren, hoe ze met licht experimenteren in hun schilderijen en welke technieken ze gebruiken om hun modellen precies te karakteriseren in statige portretten. Aanvankelijk is zijn stijl de gangbare traditie trouw. Hij schildert zijn familieleden, zijn ooms en tantes en hun kinderen volgens de stijl van de meesters uit het Louvre. In zijn schetsboeken gaat hij evenwel een andere weg op en tekent wat hij in de cafés op de boulevards ziet: het alledaagse leven, de strijd tussen de geslachten die hij van de gezichten afleest, de wederzijdse weerspannigheid. Hij maakt naam met zijn intense portretten waarmee hij zijn psychologisch door- en inzicht bewijst en wordt uitgenodigd door het officiële Salon om zijn werk aan het publiek te tonen.

Al omstreeks 1860 maakt Edouard Degas kennis met de impressionisten, de openluchtschilders zoals hij ze bij gelegenheid noemt en hij zal vaak zijn werk op hun alternatieve tentoonstellingen aan het publiek presenteren. De impressionisten konden nl. geen gratie vinden in de ogen van de organisatoren van het Salon wegens onorthodox en niet conform de academische regels. Hun eerste van acht tentoonstellingen ging in Parijs door in 1874. Ondanks technische overeenkomsten in penseelvoering en methode was Degas een buitenbeentje. Zijn stijl blijft altijd figuratief: de paardenraces in Longchamps die hij met Édouard Manet vaak bezocht halfweg de jaren zestig, ze inspireren hem tot nerveuze taferelen van jockeys te paard vóór de hoofdtribune, luttele minuten voor de aanvang van het echte spektakel. Hij schildert als een van de eerste artiesten de beweging van paarden naar de werkelijkheid, zich baserend op geanimeerde foto’s van een renpaard.

Onder invloed van Manet verlegt Degas zijn aandacht naar de straat, naar de cafés, de wasserijen, het theater en de balletscholen. In zijn milieu wordt zijn werk vulgair genoemd omdat hij gewone mensen in gewone situaties afbeeldt, men verwijt hem cynisme omdat wat hij toont niet bepaald de wereld van de groten en de rijken is. Zijn doeken over het balletmilieu bewijzen zijn oog voor detail en zijn grote vaardigheid om een beweging zo vast te leggen dat de kijker als het ware tegelijk het moment vooraf en dat vlak erna te zien krijgt. Hij verandert de realiteit in zijn werken door het gebruik van spiegels, aparte architecturale details en lichtvlekken die de onderwerpen van binnen naar buiten laten stralen. Hoewel hij een uitstekend portrettist was, verliest hij gaandeweg de aandacht voor de menselijke gelaatstrekken. Zijn figuren hebben heel vaak lelijke gezichten en uiteindelijk blijven er nog alleen kleurvlekken over. Degas is vooral bezeten door beweging en door non-communicatie tussen mensen.



Zijn naakten, meestal vrouwen tijdens het maken van hun toilet, zittend in bad of staand in een lage teil op de grond terwijl ze zich afdrogen of het haar kammen, zorgen voor een schandaal in Parijs. Men noemde de werken niet alleen vulgair maar ook beledigend voor de goede smaak. Zijn schetsen van prostituees zijn tijdens zijn leven niet gepubliceerd en na zijn dood vernietigt een neefje de meest aanstootgevende. Vanaf 1878, na het faillissement van zijn familie, moet Degas helemaal alleen voor zijn levensonderhoud instaan. Hij gaat experimenteren met monotype en slaagt erin om werk te verkopen. Vanaf 1890 wordt hij stilaan blind als gevolg van een oogwonde, opgelopen tijdens de oorlog tegen Pruisen (1870). Hij trekt zich terug in zijn Parijse studio en maakt er voornamelijk landschappen, schrijft poëzie en legt zich toe op beeldhouwwerk. Op de Salon van 1881 toont hij de wasplastiek van een veertienjarige danseres met stoffen tutu, echt haar en echte schoentjes waarmee hij alle regels van de kunst overtreedt en voor controverse zorgt in de kunstwereld. De meeste van zijn beeldhouwwerken (over dansers en paarden) worden pas vier jaar na zijn dood in Parijs tentoongesteld.

Edgar Degas - The Unquiet Spirit is een vrij conventionele documentaire over een artiest die zijn eigen pad ging in één van de meest boeiende periodes uit de kunstgeschiedenis. Biografische gegevens worden handig vermengd met het verhaal over de ontwikkelingen van zijn eigen talent en de manier waarop de buitenwereld daarop reageerde. Maker David Thompson toont de bekende doeken en tekeningen van de schilder en trekt de aandacht op zijn aparte stijlelementen, zijn relatie met de impressionisten, zijn latere werk met monotype en de beeldhouwwerken die hij op het einde van zijn leven maakte.

BEELD EN GELUID
Deze documentaire is meer dan 25 jaar oud en dat heeft Arthaus Musik niet helemaal kunnen camoufleren. Er is sprake van korrelvorming en afgewassen kleuren, allemaal te wijten aan de ouderdom van het materiaal. Het geluid staat in stereo, met de commentaarstem voorop en een aangepast soundtrack ter ondersteuning.

EXTRA'S
De dvd bevat een uitgebreide Fotogalerij en Andere Trailers uit de Art Documentary-serie.

CONCLUSIE
Edgar Degas - The Unquiet Spirit biedt een mooi overzicht van de carrière en het werk van de Franse schilder. De beeldkwaliteit is gemiddeld, de aanpak is klassiek zonder verrassingen.