NAISSANCE DES PIEUVRES (WATER LILIES)
Bespreking door: William - Geplaatst op: 2008-08-21
FILM
Als achtergrond voor haar debuutfilm Naissance Des Pieuvres (Geboorte van de Inktvissen), in het Engels flauwtjes vertaald als Water Lilies, kiest de jonge Franse regisseur Céline Sciamma een zweminrichting in een kleurloze en uniforme Parijse voorstad waar een groep jonge meisjes zich onledig houdt met synchroon- of figuurzwemmen. Marie (Pauline Acquart) wil graag toegelaten worden, maar dat kan pas vanaf september, vertelt haar de dame aan de balie. De kijker beseft evenwel meteen dat het Marie niet echt om het kunstzwemmen te doen is, maar om teamleidster Floriane (Adèle Haenel), een opgeschoten vijftienjarige en bloedmooie jonge vrouw met wie ze graag omgang zou hebben. Ook lid van het team is Anne (Louise Blachère), een eerder onaantrekkelijk donkerharige meisje met een overgewichtprobleem. Marie en Anne trekken vaak met elkaar op, zoals muurbloempjes die samen op een bankje zitten en dromen van al het moois dat niet voor ze is weggelegd. Anne heeft een oogje op de attractieve François (Warren Jacquin) uit het jongensteam, maar François wil liefst van bil met Floriane. Omdat ze graag bij de repetities aanwezig zou zijn, vraagt Marie aan Floriane om haar stiekem mee naar binnen te nemen. In ruil is ze bereid om om het even wat te doen. Floriane weigert aanvankelijk, maar dan bedenkt ze zich: Marie lijkt haar een goede dekmantel voor geheime afspraakjes met François.
Water Lilies is een elegante en delicate film over jonge vrouwen en hun eerste ervaring met adolescentie en seksualiteit. Voor Marie, eerder klein, tenger en hoekig als een dertienjarige, heeft de nieuwe wereld die ze betreedt nog alle geheimen in petto. Haar gevoelens voor Floriane zijn duidelijk aanwezig, maar ze weet ze nauwelijks te benoemen. Ze is onrustig, neerslachtig en opstandig zonder precies te beseffen waarom. Haar vriendin Anne staat al een eindje verder, lichamelijk is ze al een vrouw, geestelijk heeft ze de mentaliteit van een groot kind. Ze kleedt zich af en toe uit in de hoop François op die manier te verleiden, maar het effect is eerder omgekeerd: ze schrikt hem af. Bovendien is er Floriane, volgens de jongens én de meisjes uit de buurt een sletje. De meiden mijden haar, de kerels willen het allemaal met haar doen. Floriane is al een echte vrouw, slank, mooi figuur en het gezicht en de pose van een 20-jarige. Jij hebt het naar verluidt al met iedereen gedaan, zegt Marie. Florian voelt zich gevleid en bevestigt Marie’s vermoedens. In werkelijkheid heeft ze nog nooit seks gehad met een man; kussen en friemelen vindt ze oké, maar als ze in de buurt van haar slipje komen, raakt ze in paniek en maakt ze zich uit de voeten. Ze is nog maagd en dat wordt straks een probleem, want de jongens (ook François) geven de voorkeur aan een sletje.
Vanaf de allereerste scène stopt regisseur Sciamma erotische spanning in Water Lilies. Daarvoor gebruikt ze geen grote middelen, maar stelt ze een verveelde Marie op in de buurt van het zwembad. Het tempo is traag, maar de weinige informatie die de fragmenten verschaffen, is nuttig voor de kennismaking met de drie hoofdrolspeelsters en de situering van de problematiek. De dialogen beperken zich tot korte interventies, de gezichten en de lichamen vertellen de rest. Sciamma heeft haar verhaal helemaal onder controle, vandaar dat ze zich een aantal scènes van de synchroon zwemmende meisjes kan permitteren zonder dat de voortgang van de film daar onder lijdt. Ondertussen verliest ze Marie nl. niet uit het oog en tegelijk heeft ze ook Floriane en Anne voortdurend in het vizier, van op een afstand of in close up, maar altijd als een afstandelijke getuige. De toon is koel, de sfeer soms speels (Marie en Anne), soms gespannen (Marie en Floriane), maar soms ook pijnlijk nadrukkelijk (Anne en François). Er hangt voortdurend erotiek in de lucht, maar het is een hele film lang raden in welke richting dit fragiele drama zal evolueren, want op het ultieme moment houdt Sciamma in, haalt ze de touwtjes aan, suggereert ze twijfel, angst, onzekerheid en laat ze haar figuren terugdeinzen of erger, ze laat ze onschuldig wegkijken alsof er niets aan de hand is, ook al is er sprake van een lichamelijke toenadering, van een bijna bewuste aanraking. De emoties laaien op, de hoop groeit, maar ze wordt meteen in de kiem gesmoord, want wat de ene partij onbewust zoekt, kan de andere niet geven; in het geval van Floriane omdat ze geconditioneerd is door de idee dat ze het met jongens moét doen, omdat men dat van haar verwacht en zij de buitenwereld niet wil ontgoochelen.
Water Lilies is een complexe vertelling waarin regisseur Sciamma de karakters van haar hoofdpersonages voorzichtig opbouwt. Vaders en moeders krijgt de kijker nooit te zien. De meisjes zijn als het ware uit hun sociale context gelicht. Dat maakt het de regisseur makkelijk om hun persoonlijkheden in te vullen zonder rekening te houden met culturele invloeden of een sociaal-maatschappelijke achtergrond. Het procédé zorgt voor een grote creatieve vrijheid, maar het houdt ook het gevaar in dat de maker gaat overdrijven en het domein van de realiteit verlaat. Als 26-jarige staat Céline Sciamma nog net dicht genoeg bij de periode die ze in beeld brengt om de grens niet te overschrijden, om zich te herinneren hoe ver vergenoeg is of net te ver.
BEELD EN GELUID
Céline Sciamma hanteert een rustig bewegende camera. Bijgevolg houdt ze de aandacht van de toeschouwer/kijker op de verhaalstof gefocust. De kleuren zijn zelden uitbundig, maar sluiten heel nauw aan bij de innerlijke gemoedstoestand van de personages, in het bijzonder bij die van de ingehouden en zwijgzame Marie. De technische kwaliteit van het beeldmateriaal is in orde. Er is geen sprake van onrechtmatigheden en de transfer stelt niet teleur. De zwartniveaus zijn in orde en ook in donkere scènes blijft er voldoende ruimte voor details over. Het geluid staat in een 5.1-uitvoering. Er is sprake van een stevig stereo-effect en omdat de achterste kanalen uitdrukkelijk gebruikt worden voor de bijgeluiden, zorgt Water Lilies voor een krachtige surround in de huiskamer.
EXTRA'S
De dvd bevat nog een aantal Andere Trailers, o.a. die voor Die Fälscher.
CONCLUSIE
Water Lilies of Naissance Des Pieuvres – waarom die blijvende koudwatervrees voor Franse (en Duitse) filmtitels, beste vrienden van Homescreen? – is een overtuigend lesbisch drama met drie sterke jonge vrouwen in de hoofdrollen. Regisseur Céline Sciamma maakt er een ingehouden, economisch gemonteerde productie van die beloftes inhoud voor het vervolg van haar carrière. De overtuigende manier waarop ze de innerlijke strijd en de fysieke pijn van haar personages met eenvoudige middelen veruiterlijkt, het dwingt respect af. Wellicht raakt deze sterke productie ondanks alles niet verder dan het lesbische milieu, wat jammer zou zijn, want Water Lilies/Naissance Des Pieuvres gaat over veel meer dan pure vrouwenliefde en kaart een problematiek aan waarmee heel veel jonge vrouwen ooit geconfronteerd zijn.