FILM
Een film van Ken Loach is een beetje als soep uit blik: soms smaakt ze goed, soms wat minder, maar je voelt je toch nooit bekocht omdat je precies hebt gekregen wat het etiket beloofde. In het geval van Loach is dat een stevige dosis sociaal drama tegen de achtergrond van een belangrijk maatschappelijk probleem, gekruid met wat humor en interessante karakters. It’s A Free World volgt het bekende recept perfect. Annie verdient de kost met het rekruteren van Poolse immigranten in grimmige oude industriesteden en loodst hen met loze beloften over een rooskleurige toekomst naar slecht of niet betaalde jobs in het hartje van Londen. Wanneer haar werkgever haar ontslaat, begint ze een eigen bedrijfje in goedkope werkkrachten waarmee ze dankzij haar grote mond, een flinke dosis lef en een compleet gebrek aan respect voor wetgeving en mensenrechten al snel een hoop geld verdient. Ze rekende er echter niet op dat de mensen met wie ze zaken doet evenmin te betrouwen zijn en dat komt haar duur te staan.

Mensenhandel is big business en gedijt daarom als nooit tevoren. Goedkope werkers uit het Oostblok overstromen bijgevolg West-Europa en vooral Groot-Brittannië, dat voor velen het Beloofde Land is. Omdat dit een thema is dat bulkt van het drama, zijn er al veel films over gemaakt, voornamelijk grauwe prenten zonder een greintje humor die benadrukken hoe zwaar de belogen en bedrogen Polen, Chinezen of Irakezen het wel te verduren krijgen. It’s A Free World verkiest echter als eerste het economische perspectief boven het menselijke aspect en legt daardoor meer dan andere prenten de vinger op de zere wonde. Het fundament van mensenhandel is immers gebouwd op de belofte van snel, gemakkelijk geld (voor alle betrokken partijen overigens) en door een jonge vrouwelijke opportunist als protagonist op te voeren, begrijp je als kijker ook dat het ganse verhaal niet zozeer draait om de slechtheid of naïviteit van mensen maar om economisch eigenbelang.
In die optiek moet je Ken Loach en zijn vaste schrijver Paul Laverty dus een pluim geven: ze slagen erin om een thema dat reeds honderden malen eerder belicht is een nieuw elan te geven. Gedurende lange periodes boeit It’s A Free World dan ook: de plot trekt zich snel op gang, komt vlot onder stoom en werpt de protagoniste een stel interessante obstakels voor de voeten die inzicht geven in haar persoonlijkheid. Het valt zo perfect te begrijpen waarom Annie zich als een moderne slavendrijver gedraagt, waarom ze daar nauwelijks wroeging over heeft en waarom ze het ene na het andere risico opzoekt. Naar goede gewoonte larderen Loach en Laverty hun film met wat humor en zelfrelativering, zodat de zware kernmaterie iets lichter te verteren is. Leuke, intelligente, uit het leven gegrepen karakters zijn bovendien een belangrijk pluspunt. Tot hiertoe geen vuiltje aan de lucht kortom.

Maar toch sluipen er kleine momenten in de film die de geloofwaardigheid aantasten. Het scenario zadelt Annie bijvoorbeeld op met een kind, dat grotendeels daar zijn opa wordt opgevoed. Het verhaal heeft geen behoefte aan deze zijsprong, die onnodig de marginaliteit van het hoofdpersonage in de verf zet. De prent was er misschien zelfs meer bij gebaat als Annie uit een doodnormaal, gelukkig gezin kwam: dat zou haar daden immers in een contrastrijker licht hebben laten baden. Ook de scènes waarin Annie uit wroeging tijdelijk een Irakees gezin opvangt, klinken vals omdat ze enkele minuten later al een heel ander facet van haar persoonlijkheid laat zien. Op zich zijn deze kleine foutjes onvoldoende om de film uit evenwicht te brengen, maar omdat ze onderdeel uitmaken van de opbouw naar een climax die meer thuishoort in een slechte tv-film dan in een sociaal drama van de meester in het genre, doen ze It’s A Free World veel van zijn luister verliezen.

Zelfs in de mindere momenten blijft de film echter overeind door de vertolkingen. Kierston Wareing mag dan een zo goed als onbekende actrice zijn, ze weet zich goed staande te houden als anker van de prent. Haar Annie is het soort vrouw dat de mensen door haar stoutheid voor zich weet te winnen – ongeacht haar vaak ontoelaatbare daden – en daaronder mag ook de kijker gerekend worden. De rest van de cast is er voornamelijk om Annie te ondersteunen en legt nauwelijks eigen verhaalaccenten. Toch is Juliet Ellis uitstekend als de compagnon van de protagoniste en wacht Leslaw Zurek vast een mooie acteercarrière, gezien de charme die hij uitstraalt op het scherm. Zij voorkomen echter niet dat It’s A Free World emblematisch is voor de films die Ken Loach de laatste tien jaar draait en waarin hij het thema de bovenhand laat halen op de karakters.
BEELD EN GELUID
Je verwacht van een film als deze niet dat hij spectaculair uit de hoek komt in het departement beeld, maar It’s A Free World blijkt een aangename verrassing. De scherpte is gedurende de ganse speelduur uitstekend, het contrast gooit hoge ogen en voor een sociaal drama valt de hoeveelheid grain erg mee. Het kleurenpalet blijft redelijk grauw maar is constant en consequent. De soundtrack focust vooral op de voorste kanalen. Toch geniet de 5.1-track de voorkeur op het stereospoor vanwege de superieure mix.

EXTRA’S
De eerste disk van deze release bevat de extra’s die direct betrekking hebben op de hoofdfilm. Naast Trailers voor It’s A Free World en drie andere Loachprenten, zijn er twee Interviews (samen 18 min.) met de cineast en zijn hoofdactrice, opgenomen op het recentste Filmfestival in Gent,. Ondanks hun korte duur zijn ze redelijk inzichtelijk. Op de tweede schijf staat een complete eerdere langspeler van Ken Loach: Carla’s Song (121 min.). De prent vertelt over de relatie tussen een vluchtelinge uit Nicaragua en een Schotse buschauffeur (Robert Carlyle). Om Carla te helpen uit te vissen wat er gebeurde met haar familie en vriend, trekt de chauffeur met haar terug naar haar vaderland, waar ze midden in de oorlog belanden die de Verenigde Staten voeren tegen de Sandinistas. Carla’s Song is een competente film, maar vertelt geen uniek verhaal en valt nog het best te vergelijken met The Wind That Shakes The Barley, ook al een buitenbeentje in het oeuvre van Ken Loach. Omdat de prent slechts op een dvd met enkele laag geperst is, zijn beeld en geluidskwaliteit niet zo goed als zou moeten. Niettemin feliciteren we A-Film met het opnemen van de prent als extra, want dat geeft de release zeker een filmhistorische meerwaarde.

CONCLUSIE
It’s A Free World brengt perfect wat je verwacht van een Ken Loachfilm: social drama met wat lichte humor en een dijk van een moraal. Dit is zeker een van de beste films die de Britse cineast in het nieuwe millennium afleverde, maar toch bekruipt je het gevoel dat hij bijna uitverteld is. De beeldkwaliteit op dvd is uitstekend en ook het geluid is dik in orde. Extra’s die op de film van toepassing zijn, zijn schaars, maar je krijgt er wel een volledige tweede film van de regisseur bovenop.