DOCUMENTAIRE
Wie heeft de macht? (59 min.)
Wie de laatste maanden aan de pomp heeft gestaan, van erover meespreken: niets is zo onstabiel als de olieprijs. Deze documentaire bepleit ons dringend afstand te nemen van de fossiele brandstoffen, en over te schakelen op milieuvriendelijkere alternatieven, zoals zonne-energie. Om deze stelling te staven worden er niet alleen wetenschappers van diverse pluimage opgevoerd, maar ook mensen die uit eerste hand getuigen dat de fossiele brandstoffenindustrie hun leven en hun gezondheid kapot hebben gemaakt. In navolging van Al Gore's An Inconvenient Truth wordt er sterk op aangedrongen dat de wereld de normen van de Kyoto-conferentie zou aannemen. Niet alleen de machtige lobby van de brandstoffenverkopers wiens tentakels tot in het Witte Huis reiken proberen hier een stokje voor te steken, ook de ontwikkelingslanden, die gretig kijken naar de exuberante levensstijl in het westen, willen zo snel mogelijk op dezelfde socio-economische standaard geraken, en gebruiken het excuus dat het westen toch wel tien keer meer vervuilt om zelf de uitstootnormen niet te moeten respecteren. Het is een spagaat die hoe langer hoe moeilijker wordt: het doen stijgen van de levensstandaard gaat duidelijk niet samen met ervoor te zorgen dat het leven kwalitatief de moeite is.

Alhoewel d'r een punt te maken is voor het minderen van gebruik van niet-hiernieuwbare energie, is deze hypergroene documentaire allesbehalve genuanceerd. De vertegenwoordigers van de oliemaatschappijen worden er nog nét niet in getoond met horens en een puntige staart (de zwaveluitstoot is er al wel), en de documentaire lijkt op momenten op één langgerekte televisiereclame voor zonnepanelen. Verder is de documentaire erg gericht op het Amerikaanse publiek, waarbij er van de kijker verwacht wordt dat zijn onderkin op de grond valt bij het bericht dat men in Europese landen als Duitsland warempel subsidies worden betaald bij het als men fotovoltaïsche cellen op zijn dak installeert.

Het gevecht om olie (3 x 53 min.)
De vondst van olie in het Midden-Oosten heeft de geopolitiek van de streek, en dan meer bepaald de landen die tegenwoordig Iran en Irak heten, grondig gewijzigd. De Britten, die probeerden het gebied onder hun invloedssfeer te houden als poort naar India, zaten plots met een oliebel onder hun buitenverblijf, wat niet alleen de ogen van Amerika en nazi-Duitsland uitstak, ook bij de lokale bevolking werd de hiërarchie in elkaar betwistende stammen duchtig door elkaar geschud. De kloof tussen diegenen die overtuigd waren om een meer westerse koers te varen en diegenen die hun land terug naar de middeleeuwen wilden katapulteren werd steeds groter. Een bitter gevecht om de macht brak uit tussen de pas opgerichte monarchie, waarbij de sjah een meer van het virtueel bankroete Groot-Brittanië onafhankelijke koers wilde varen, en de legerleiding, geïnspireerd door de communisten die er kort na de Tweede Wereldoorlog terug waren vertrokken om hun aandacht vervolgens te kunnen richten op de smeulende opstanden tegen hun gezag in Praag en Boedapest. Toen de militaire macht gebroken werd, probeerde de sjah opnieuw aan te pappen met Amerika, en onder president Nixon werden de schendingen van de mensenrechten oogluikend toegestaan omdat de machthebbers de absolute zeggenschap over de rijke olievelden hadden, en zich niets moesten aantrekken van de wil van het volk. Uiteraard kwam er op die manier snel een einde aan het bewind van de monarchie.

In 1973 valt Egypte op Jom Kippoer Israël binnen, en probeert zo een stuk van de Sinaï-woestijn te veroveren dat de Israëlieten in 1967 van hun hebben afgenomen. Uiteindelijk zal door de diplomatie van Henry Kissinger er een vergelijk komen tussen de twee staten, waarbij Egypte Israël erkent in ruil voor territorium, maar voor het zover is hebben de Egyptenaren de duivels over het westen afgeroepen: op hun vraag draaien de Arabische oliestaten systematisch de kraan dicht, en het westen moet zichzelf zien te behelpen. Een tijd met vervierdubbeling van prijzen aan de pomp en verplichte autoloze zondagen volgt. De naschokken zinderen echter nog jaren na: op zoek naar nieuwe oliebevoorraders komt er eind jaren '80 ineens te veel olie op de markt, en de prijzen op de internationale handel storten in. Vooral in het met rigide hand geleide Iran begint het volk te morren, en de sjah kiest eieren voor zijn geld en vlucht naar het westen. De fanatieke religieus Khomeini begint aan zijn schrikbewind, en niet langer de scheiding tussen kerk en staat respecterend komt er een regime dat funest is voor de mensenrechten. Het land raakt bovendien in een oorlog verwikkeld met buurland Irak, veeleer een burgeroorlog tussen twee bevolkingsgroepen, de sjiiten en de soennieten. De een zijn dood is echter de ander zijn brood: nieuwe oliestaten kennen een steile opgang. Ze verenigen zich samen met een paar onwaarschijnlijke Zuid-Amerikaanse bondgenoten in de OPEC, om hun gemeenschappelijke belangen te behartigen.

2008. Terwijl in Iran de mogelijk nog dwazere president Ahmadinejad zijn land qua zeden en gewoonten terug in de donkere middeleeuwen heeft gestort, gaat het economisch beter met het land, alhoewel 40 % van de olieconsumptie voor de eigen staat is bestemd, waar energiezuinigheid een niet bestaand begrip is. De vrijheid van de mensen is zeer ingeperkt: vrouwen hebben geen stemrecht, kunnen vanaf hun negende ter dood veroordeeld worden, en de Gedänkenpolizei, vol jonge fanatieke rekruten, staat op elke hoek van de straat te controleren of alles wel conform de reiligieuze voorschriften verloopt. Op straat is de realiteit anders: in een modern winkelcentrum in het noorden van Teheran verraadt enkel de klederdracht van de meisjes hun islamitische achtergrond: ze trappen lol met leeftijdsgenootjes van beide seksen en flaneren langs de dure westerse winkels. Het verschil met buurland Koeweit, waar een verlichte despoot aan het bewind is en er niet zo nauw op de scherpste kantjes van de religieuze wetten wordt gekeken, of in Saoedi-Arabië, waar men de eerste schuchtere stappen op het gladde ijs van de democratisering tracht te zetten door voor de eerste keer de helft van het parlement rechtstreeks te verkiezen, is groot. In Irak daarentegen wordt het moeras waar de mensen in wegzakken met de seconde dieper. Na een reeks aanslagen op westerse doelwitten, waarvan de aanslag op het WTC in 2001 het hoogtepunt is, worden dezelfde plannen uit de kast gehaald die volgens insiders al bij de eerste Golfoorlog in Amerika in de kast lagen: een bezetting van het land. Intussen is het Iraakse systeem wel onder zijn eigen gewicht bezweken, en wetteloosheid is er troef.

De driedelige documentaire Het gevecht om olie is een veel betere bijdrage dan de eerste documentaire. De makers geven ons een goed gedocumenteerd, inzichtrijk en genuanceerd tijdsbeeld van de afgelopen woelige honderd jaar in het Arabische werelddeel, waarbij de inkomsten uit olie een allesbepalende geopolitieke factor vormen. Vooral in Iran heeft de cameraploeg blijkbaar mogen filmen zonder echt grote beperkingen, en ze laat de gewone man en vrouw aan het woord: een studente geologie die haar aspiraties mag opbergen omdat ze in het huidige religieus intolerante klimaat nooit op een olieveld zal mogen komen, een trucker die al zeventig jaar (zonder verzekering!) in zijn tankwagen rondtoert, alles wordt centraal gedirigeerd vanuit een autoriteit die zich voornamelijk recht kan houden omdat olie haar belangrijkste bron van inkomsten is.

BEELD EN GELUID
Onder meer met deze Blu-ray brengt Strengholt een eerste worp high definitionmateriaal op de markt. Bijna vier uur aan inhoud is alleszins ruim voldoende voor deze documentaire. Wat het nut precies is om dit materiaal op high definition uit te brengen zie ik niet dadelijk in; veel van het beeldmateriaal bestaat uit archiefmateriaal dat niet altijd in optimale staat is, en interviews. Daarbuiten zijn er niet echt problemen te melden qua beeldgebied. Strengholt vermeldt het overigens zélf op de doos: "Het bronmateriaal op deze Blu-ray disc is niet altijd in de hoogste resolutie gefilmd, het is soms authentiek en daarom onmisbaar voor deze productie." Waarvan akte. De Engelse PCM-track is ook ruim voldoende om het beoogde doel te bereiken, alhoewel deze disc voor een demo van geluidsmateriaal allicht de laatste zal zijn waar u naar zal grijpen.

EXTRA'S
De Blu-ray bevat geen bonusmateriaal. Jammer, we hadden gehoopt op een kortingsbon voor bij onze volgende tankbeurt.

CONCLUSIE
De Macht Van Olie bevat één driedelige, goeie geschiedkundige documentaire en een tot een uur uitgerokken reclamespot voor zonnepanelen die ook als documentaire is vermomd.