De sciencefictionserie Torchwood is uit de pen van Russell T Davies gevloeid, de man die op z’n eentje zowat de hele Doctor Who-reeks bij elkaar pende. Zijn nieuwe bedenksel, een duidelijke spin-off van die serie, is nog het best te omschrijven als een kruising tussen CSI, Doctor Who en The X-files, met dit verschil dat Torchwood met een ruimere acteursbezetting aantreedt en zeer bewust is gemaakt voor een ouder, zeg maar meer volwassen publiek. Op de BBC is de serie dan ook steevast na 21.00 uur uitgezonden, waardoor er meer ruimte vrijkwam voor seks, geweld, bloed en gore en u hoeft niet bang te zijn: dat is wat deze serie ten overvloede biedt zonder ooit te kort door de bocht te gaan.

 

De centrale figuur in Torchwood is Captain Jack Harkness (net zoals in Doctor Who gestalte gegeven door John Barrowman), een geheimzinnig man met een al even raadselachtig verleden die – zo is bekend – in de Tweede Wereldoorlog heeft gevochten. Wat er toen of nog veel eerder is gebeurd, dat houdt de Captain liefst voor zichzelf, maar dat Harkness niet de naam is waarmee hij werd geboren, zoveel is wel duidelijk. Bovendien schijnt de Captain nooit bang te zijn en al helemaal niet voor situaties waarbij hij z’n leven en dat van z’n team in gevaar brengt, want Jack Harkness is onsterfelijk. Hoe en waarom, dat komt u in deze eerste serie van Torchwood niet te weten, want de schijnbaar gevoelloze lookalikeversie van Brad Pitt houdt wat zijn verleden betreft de lippen stijf op elkaar en wordt maar mededeelzaam tegenover zijn directe medewerkers wanneer de omstandigheden hem daartoe dwingen. 



Torchwood (met precies dezelfde letters als de titel Doctor Who) is een organisatie met hoofdkantoor in Cardiff, volgens Jack Harkness omdat de barst in de tijd, de zgn. tijd- of ruimtekloof waarlangs aliens en wezens uit het verleden in de huidige tijd doorsijpelen, zich midden in de Welsche stad bevindt. In werkelijkheid is Torchwood een co-productie met BBC Wales (en niet met BBC Londen) en is er dus een eenvoudige en zakelijke verklaring voorhanden, maar dat terzijde. Midden in Cardiff staat er dus een bunkerachtige constructie en een futuristische megaliet van waaruit het Torchwood-team met buitenaardse technologieën op aliens jaagt om de mensheid van de 21ste eeuw tegen buitenaardse gevaren te beschermen. Want, aldus Captain Jack Harkness, de 21ste eeuw zal anders zijn dan alle vorige eeuwen. Dat vooral de manier waarop we de atmosfeer verpesten met CO2 en de daarmee gepaard gaande opwarming van de aarde daarvoor zullen zorgen, dat is blijkbaar niet tot deze ogenschijnlijk zeer wijze man doorgedongen, maar dat – opnieuw – terzijde. Captain Jack Harkness heeft duidelijk een opdracht, al weet hij zelf niet – of wil hij ons (nog) niet vertellen – van wie hij die gekregen heeft en wat ze precies behelst. Feit is dat z’n organisatie zeer autonoom kan en mag werken: de politie zet meteen een stap opzij wanneer het Torchwood-team op de plaats van het delict neerstrijkt en volgens de Captain hoeft hij ook geen verantwoording af te leggen tegenover de regering, de buitenlandse inlichtingendiensten of de Verenigde Naties, want wie Torchwood in zijn macht heeft, zo beweert hij, zou over een té krachtig wapen beschikken en dus te veel macht.

 

Jack Harkness’ Torchwood-team bestaat uit vier vaste medewerkers: Dr. Owen Harper (Burn Gorman) die voor de technische ondersteuning zorgt, de in Japan geboren computeringenieur Toshiko Sato (Naoko Mori) , Jacks persoonlijke assistent en receptionist Ianto Jones (Gareth David-Lloyd) en Suzie Castello (Indira Varma), de specialiste inzake buitenaards wapentuig. Die laatste zal evenwel de eerste aflevering niet overleven. Ze heeft nl. één van de superwapens op gewone burgers getest en daarbij zijn doden gevallen, wat tegen de Torchwood-regels indruist. Zij pleegt zelfmoord en wordt vervangen door Gwen Cooper (Eve Myles), een politieagente die erin slaagt om door te dringen tot het communicatiecentrum van de organisatie. Eigenlijk is ze niet gekwalificeerd om voor Torchwood te werken, maar haar typische aanpak die wordt gekarakteriseerd door medemenselijkheid en bezorgdheid om de geestelijke gezondheid van de mensen in haar omgeving maakt indruk op Captain Jack Harkness en hij besluit om haar in zijn team op te nemen. In de loop van 13 afleveringen zullen de rol en het belang van Gwen Cooper voor het Torchwood-project systematisch toenemen en zal ze de werkwijze van het team drastisch beïnvloeden.

 

Typisch voor deze serie is de grote aandacht die wordt besteed aan het privéleven en de emotionele evolutie van de hoofdrolspelers. In de loop van dertien afleveringen flirt iedereen van het Torchwood-team op een of andere manier wel een keer met een collega of is er zelfs sprake van een al dan niet vrijblijvende seksuele relatie waarbij het onderscheid man/vrouw nog nauwelijks wordt gemaakt. Terwijl sciencefiction in overgrote mate een heteroseksueel genre is, is er in dit geval wel degelijk sprake van een taboedoorbrekende aanpak. Het is atypisch voor het Engelstalig taalgebied, maar niet voor de BBC, waar de homoseksuele en lesbische geaardheid altijd op bijzondere aandacht hebben kunnen rekenen, ondanks de maatschappelijke taboe die tot in onze tijd zowel in Engeland als in Amerika op het thema rust. Wie oud genoeg is, herinnert zich beslist de maatregelen die tijdens de regeerperiode van iron lady Margaret Thatcher werden afgekondigd ter beperking van homoseksualiteit op televisie, die rechtstreeks op maat van de drama-afdeling van de BBC geschreven waren. Blijkens hun reacties in de extra features op disk 5 hebben de acteurs van Torchwood er bovendien geen probleem mee dat ze seksgenoten moeten kussen, wat in schril contrast staat met wat Heath Ledger zaliger daarover te vertellen had in 2005 naar aanleiding van een dergelijke scène in Brokeback Mountain. 


 

Heteroseksuele en homoseksuele seks worden in Torchwood met andere woorden op een Europese manier gestalte gegeven. Getuige zijn de relatie van Tosh en haar alienvriendin in aflevering 7 en de ontroerende coming out van Captain Jack Harkness in aflevering 12, met nog een verrassend extraatje in aflevering 13. Dezelfde mate van onbeschroomdheid is van toepassing wanneer geweld en gore in de serie getoond worden, waarbij Russell T Davies aanstipt dat het altijd om een verantwoorde aanpak gaat en coproducent Julie Gardener onderstreept dat het tonen van details in zulke gevallen geen onverantwoorde consequenties hoeft te hebben. Heel erg gewelddadig is bijvoorbeeld de manier waarop de Weevils – de aliens die door de tijdkloof zijn gekomen en die zich schuilhouden in de riolen van Cardiff – behandeld worden door een obscure bende in aflevering 11 en nogal wat gore komt aanbod in aflevering 6, waarin menselijke kadavers onthuid en in stukken gesneden worden, zij het dat het geweld hier tot het strikt noodzakelijke is beperkt en eerder in de suggestie schuilt.

 

Wie voor en keer wat anders wil dan wat Heroes en Battlestar Galactica doorgaans te bieden hebben, is een kennismaking met het Torchwood-universum beslist een alternatief: een serie die zich in onze eigen (herkenbare) tijd afspeelt, zonder ruimteschepen, zonder indrukwekkende intergalactische oorlogen en met hoofdrolspelers zonder speciale gaven die het van hun natuurlijke intelligentie en intuïtie moeten hebben. Alleen Jack Harkness is een twijfelgeval, maar daarover verneemt u pas een klein beetje meer in aflevering 13. Bovendien is de cast zonder meer ijzersterk met John Barrowman (Doctor Who, 2005) als de onbetwistbare leider Jack Harkness, een soms wat té emotionele (te menselijk voor sf?) maar beslist verfrissende Eve Myles (Doctor Who, 2005) als politieagente Gwen Cooper, een verrassende en sterke Burn Gorman (Bleakhouse, Layer Cake), de Japanse Naoko Mori als de stille kracht Toshiko Sato (Absolutely Fabulous) en Gareth David-Lloyd (Doctor Who, 2005) als de mysterieuze klusjesman Ianto Jones, een figuur met toekomstperspectief in de vervolgseries.

 

Jammer genoeg is de serie niet de hele tijd even sterk. Aflevering 6 is bijvoorbeeld een pure kopie van The Cars That Ate Paris van Peter Weir uit 1974 en dus weinig origineel. Wat afleveringen 6 en 9 betreft is het overigens niet duidelijk waarom een beroep wordt gedaan op het Torchwood-team, want in geen van beide gevallen gaat het fundamenteel om een buitenaardse verschijning. In aflevering 4 wordt Lisa, het liefje van Ianto Jones opgevoerd, verpakt in een metalen frame dat helemaal niet past in de stijl van de serie, maar bovendien is het scenario van deze aflevering nauwelijks interessant en al even weinig geloofwaardig. Hetzelfde geldt voor aflevering 2 waarin een jonge vrouw zoveel mogelijk mannen neukt om de alien die bezit heeft genomen van haar lichaam van energie te voorzien. De serie begint nochtans veelbelovend met een aantal afleveringen die zich hoofdzakelijk in het Torchwood-hoofdkwartier afspelen, een indrukwekkend decor dat de optelsom is van een vervallen bunker, een dichtgemetselde riool, een rommelig kantoor, een lab met kriskras opgesteld hightechmateriaal en een aantal dieper gelegen vertrekken waar lijken in vriesvakken worden bewaard en een Weevil in een macabere cel is opgesloten ter bestudering. Naderhand gaat het team de boer op en maakt de donkere en dreigende sfeer plaats voor veel gewonere en alledaagsere ensceneringen, waarvan sommige het vrij goed zouden doen in een tv-film op zaterdagavond. Het probleem met Torchwood is m.a.w. dat er een te groot verschil is tussen niveau en inhoud van de 13 scenario’s en dat teveel verschillende regisseurs hun ding hebben kunnen doen zonder een strenge overheadcontrole. Dat alles drukt op de toon van de afleveringen, op de kwaliteit van het geheel en zelfs op de logica die gehanteerd wordt. Tijdens de montage is gepoogd om die zwakke plekken te camoufleren, wat nog aardig gelukt is ook, maar het is lapwerk, niet meer.

 

 

Interessant is de manier waarop de grote vragen over de zin van het bestaan en het leven na de dood in Torchwood benaderd worden. Hier geen flauwe esoterische beschouwingen, goedkope dooddoeners of mistige uitvluchten, maar duidelijke keuzes aan de hand van mededelingen van personages die een doodservaring hebben gehad, in de eerste plaats uiteraard Captain Jack Harkness, die daar weinig over praat, maar wiens levensbeeld duidelijk bepaald wordt door de ondervinding dienaangaande. Suzie Costello – die zelfmoord heeft gepleegd – is bij haar terugkeer duidelijk tegen Gwen Cooper: er was geen wit licht, er was geen hereniging met de geliefden, er was alleen maar duisternis. Waarom dacht Gwen dat Suzie anders zoveel moeite had gedaan om terug te keren? Voor Gwen is die mededeling een shock: wat is de zin dan? Daarover heeft Suzie een duidelijk beeld: een eenvoudig ritje in de auto bijv. of de kleine dingen van elke dag. Maar de twijfel houdt ook Dr. Owen Harper – de man die via zijn beroep zo dicht bij leven en dood staat – in de ban; of precies omdat hij zo dicht bij leven en dood staat, want is de afstand tussen beide niet vaak één hartslag, één ademstoot, één schot dat net een vitaal orgaan mist? Uiteindelijk zitten alle teamleden met gelijksoortige vragen, misschien komt het omdat er naast Torchwood zo weinig tijd overblijft voor een privéleven (alleen Gwen Cooper heeft een vriend met wie het niet helemaal botert wegens haar engagement en een uit de hand gelopen flirt met Owen) of misschien komt het door de bizarre situaties waarmee ze geconfronteerd worden: de zinloosheid van geweld, de nietigheid van het leven zelf, de enormiteit van het onbekende, het isolement van het individu in een hedonistische samenleving, het gebrek aan menselijke warmte en solidariteit… en het alternatief voor sterven, nl. het eeuwig leven, het biedt al evenmin grote voordelen, getuige Jack Harkness’ zichtbare angst voor het onbekende en voor de eeuwige eenzaamheid, een pijn die hij deelt met Bilis Manger, de huismeester van de dance hall uit 1941, die beweert dat zijn voorrecht om eeuwig te leven en door de tijd te reizen eerder een vloek is dan een zegen. 


 

AFLEVERINGEN
Voor wie daar behoefte aan mocht hebben nog even een overzichtje van de afleveringen:

Politieman Gwen Cooper maakt kennis met het team van Torchwood. Haar nieuwsgierigheid brengt haar tot in het hart van het communicatiecentrum van de organisatie. Haar aparte kijk op de dingen intrigeert Captail Jack Harkness die haar engageert na de zelfmoord van zijn medewerkster Suzie Costello na een zware deontologische fout.

 

Na een meteorietinslag ontsnapt een buitenaardse levensvorm uit het gesteente en neemt bezit van het lichaam van een jonge vrouw. Het wezen voedt zich met de energie die vrijkomt tijdens het seksspel en de jonge vrouw moet dus op zoek naar mannelijke slachtoffers.

 

Het Torchwood-team komt in het bezit van een buitenaards wapen waarmee herinneren kunnen worden opgeroepen. Ene Bernie Harris blijkt het wapen toevallig in zijn bezit te hebben gekregen en pleegt chantage op een man die vele jaren geleden zijn geliefde heeft vermoord en nooit is veroordeeld voor die misdaad.

 

4. Cyberwoman

Captain Jack Harkness blijkt niet op de hoogte te zijn van Ianto’s geheim: in een vergeten kelder van het communicatiecentrum heeft hij een module geïnstalleerd waarmee hij z’n vriendin Lisa in leven houdt, een jonge vrouw die tot cybermens is omgevormd, maar die door een stroompanne voor de helft mens is gebleven.

 

De jonge Jasmine wordt geplaagd op school. Ze is bijzonder. Ze is anders. Ze lacht nooit, ze speelt nooit met poppen, ze kijkt nooit tv, maar ze houdt zich het liefst van al op in het bosje naast het huis van haar ouders. Daar praat ze met haar ‘vriendjes’. Via een bekende uit zijn geheime verleden komt Captain Jack Harkness de zaak op het spoor. Het blijkt om elfjes te gaan die niet zo onschuldig zijn als ze lijken.

 

In een dorp op het Welsche platteland verdwijnen toevallige passanten spoorloos en blijken ook de inwoners bij aankomst van het Torchwood-team grotendeels te zijn verdwenen. Er wacht de teamleden een gruwelijke ontdekking.
 

7. Greeks Bearing Gifts

Na de ontdekking van een vreemd buitenaards object op een bouwwerf wordt Tosh benaderd door een jonge vrouw die haar een amulet schenkt waarmee ze de gedachten van de mensen in haar omgeving kan lezen. Wat op het eerste gezicht een machtig wapen lijkt, blijkt achteraf ook een vloek te zijn en bovendien heeft Toshe’s nieuwe vriendin een eigen geheime agenda.

 

Bij de ontdekking van een massamoord blijkt er een verband te bestaan met Torchwood. Alles wijst in de richting van Suzie Costello, de medewerkster die in het begin van de serie zelfmoord pleegde. Het team besluit om Suzie terug tot leven te wekken, maar tot ieders verbazing sterft de jonge vrouw niet zoals gebruikelijk na maximum twee minuten. Ze blijkt daarvoor de nodige energie af te tappen van degene die haar met de ijzeren handschoen uit de dood heeft teruggehaald: Gwen Cooper.

 

Een jongeman wordt dood teruggevonden langs de weg na een aanrijding en een vluchtmisdrijf. Net voor zijn dood bleek ie op Ebay het zgn. oog van een alien te hebben verkocht voor meer dan 15.000 Britse Pond. Eerder had hij ook al Gwen proberen te interesseren voor het object. Het Torchwood-teamlid gaat de zaak onderzoeken.

 

Op de luchthaven van Cardiff landt een tweedekker met drie reizigers aan boord. Niets aan de hand, zij het dat ze een halfuur eerder opstegen… in 1953. Het Trochwood-team zit met een stel onverwachte bezoekers opgescheept dat nog nooit van automatische winkeldeuren, vrije liefde of een kankerwaarschuwing op sigarettenpakjes heeft gehoord.

 

Het Torch-team wordt geconfronteerd met een bende die Weevils kidnapt. Dr. Owen Harper mag zich voordoen als bedrijfsmanager op zoek naar stockeerruimte in een poging om de bende te infiltreren.

 

Captain Jack Harkness en Tosh onderzoeken een bouwvallige dance hall na klachten van omwonenden over luide muziek uit de jaren veertig. De Captain herkent de muziek als typisch voor die periode, maar bij het verlaten van het gebouw is hun wagen verdwenen en hangen er slingers van Engelse vlaggetjes op straat: ze bevinden zich in het oorlogsjaar 1941, een weinig gunstig tijdgewricht voor een medewerkster van Japanse afkomst en een Captain die niet voorbereid is op de kennismaking met een naamgenoot. Thuis, meer dan halve eeuw vooruit in de tijd, proberen Owen en Ianto een methode te vinden om hun teamleden terug te halen uit het verleden. Daarbij worden ze gedwarsboomd door ene Bilis Manger, de huismeester van de dance hall die blijkbaar in staat is om via de tijdkloof vrijelijk tussen heden en verleden te reizen.

 

Dr. Owen Harper heeft grote risico’s genomen om zijn collega’s uit 1941 terug te halen. Daarbij is de tijdkloof versplinterd, verschijnen er UFO’s in India, Romeinse soldaten en pestlijders in verre plaatsen op de wereld en lijkt de profetie over de komst van Abaddon, de Engel des Afgronds (Johannes 9.11), werkelijkheid te worden, waardoor het Einde der Tijden nadert.

 

Ondertussen is Torchwood 2 in Groot-Brittannië op televisie uitgezonden en is Torchwood 3 in productie genomen, want Torchwood scoorde heel erg goed bij het laatavondpubliek. Het goede nieuws is dat Torchwood 2 op veel meer bijval kon rekenen bij critici én sf-fans dan de eerste serie wegens meer coherentie op alle vlakken. We zijn benieuwd!
 

Vooral in de beginafleveringen (1-3) wordt een zeer aantrekkelijk palet van blauw, grijs en vooral veel donkere tinten aangewend. Zowel de nachtelijke scènes op straat als die in het commandocentrum zijn bij gevolg gehuld in een sfeer van geheimzinnigheid en spanning. De haast ranzige inrichting van het ondergrondse hoofdkwartier, het kleffe kantoortje dat als denkmantel wordt gebruikt, het water dat van de megaliet naar beneden stroomt, de schaarse verlichting en het ontbreken van natuurlijk daglicht versterken de claustrofobische sfeer en prikkelen op een zeer efficiënte manier de nieuwsgierigheid van de kijker. Jammer genoeg verplaatste de actie zich nadien en wordt het Torchwood-hoofdkwartier grotendeels aan de kant geschoven. Meteen verandert de toon van de afleveringen en verliest de serie een stuk van haar aantrekkelijkheid en originaliteit. Het kleurenpalet wordt lichter, de dreiging en het gevoel alsof er op elk moment groot onheil kan gebeuren, nemen af. Alleen in de afleveringen met aanzienlijk wat gore (6, 11 en 13) en in aflevering 8 waarin Suzie tot leven wordt gewekt – wat zich uiteraard in het hoofdkwartier afspeelt – keren de makers terug naar de originele opzet qua kleurkeuze en toonwaarde. In de afleveringen 7, 10 en 12 wordt een warm pastelkleurig palet gehanteerd (rood, bruin, beige, groen) om een eerder nostalgische sfeer op te roepen. Het zijn kleine kostuumdrama’s, helemaal of gedeeltelijk in de sfeer van de oorlogsjaren (W.O.II). De zwakste afleveringen (5 en 9) hebben dan weer de sfeer van een middelmatige zaterdagavondfilm op televisie, met weinig originele camerakeuzes en een eerder vlak kleurenpalet.

Uiteraard is er sprake van een aantal CGI-effecten (de Weevils, de elfjes, het monster Abaddon) en eerlijk gezegd zijn alleen de afzichtelijke Weevils geloofwaardig. De rest van het driespan is eerder lachwekkend en meer op het niveau van kinderen.


Technisch is deze serie bijna perfect, in elk geval wat de beeldkwaliteit betreft. Dat is uitermate scherp, met wat korrelvorming in de donkere scènes, maar dat is beslist een bewuste keuze, een goed zwartniveau, behoudt van detail onder alle omstandigheden en nauwelijks opvallende ongerechtigheden, dus zonder strepen, witte puntjes, etc.

Voor de soundtrack is een beroep gedaan op Ben Foster en Murray Gold (de man die voor de meeste afleveringen van Doctor Who muziek schreef). De muziekscore is vooral efficiënt qua ondersteuning, echt opvallen doet ze niet. Getuige het feit dat de korte fragmenten uit het repertoire van o.a. David Bowie en Anthony & The Johnsons (aflevering 9) wél de aandacht trekken.

In Welcome to Torchwood (14 min.) vertellen de steracteurs over hun kijk op de serie en maakt de scenarist vergelijkingen met Doctor Who. Er vallen wat dure en exclusieve omschrijvingen, maar qua toon zit deze bijdrage goed. Sex, Violence, Blood & Gore (15 min.) gaat over de bijzonder aandacht die aan die thema’s is besteed. Het wordt voor u nog eens allemaal geïllustreerd met scènes uit de serie. The Captain’s Log (14 min.) is een filmpje dat John Barrowman heeft gemaakt voor de dvd-release. Hij wandelt met een kleine camera door de sets, bekijkt de indrukwekkende decors van het Torchwood-hoofdkwartier in de opbouwfase en maakt grapjes met de crew en met Russell R Davis. Prettig gestoord en grappig, niet essentieel.

Het is moeilijk om een gevoel van teleurstelling te onderdrukken na het bekijken van de eerste Torchwood-serie. Misschien waren de verwachtingen te hoog gespannen, misschien waren de eerste afleveringen te veel belovend, feit is dat de initiële drive na drie afleveringen verwatert en de serie nadien nooit meer hetzelfde niveau haalt omdat de scenario’s – op enkele uitzonderingen na - te zwak of te doodgewoon zijn, of teveel lijken op materiaal dat eerder in betere omstandigheden op pellicule is gezet. Gelukkig is er sprake van interessante hoofdrolspelers, zeer sterke acteerprestaties en heel veel karakteruitdieping, waardoor de kijker zich met een beetje geluk nauw betrokken voelt bij de professionele en emotionele ups and downs van de teamleden. Goed en slecht nieuws dus, maar als (goede) sciencefiction bij uitstek een genre is dat de grenzen probeert te verleggen, dan is Torchwood beslist één van de weinige sf-vehikels die voor die denominatie in aanmerking komt, want hier wordt niet alleen uitgepakt met nogal wat geweld en gore, maar ook aan de boom van seksuele taboes wordt flink geschud.