In 1934 begon Hitler met de bouw van een eerste bunker in Berlijn in de tuin van de toenmalige rijkskanselarij. Negen jaar later vatten de werken aan van een nieuwe bunker, de zgn. Führerbunker, naast de bestaande, een etage dieper in de grond. Vanaf 1943 werd die Adolf Hitler en Eva Brauns definitieve verblijfplaats tot hun zelfmoord vijf maanden later. Na hun bevrijding van Berlijn verwoestten de Russen de zichtbare delen van de bunker: de toegangssluis, de ventilatietorens en de technische installaties. In 1982 ondernamen de DDR-communisten een poging om ook het ondergrondse complex te verwoesten, maar dat bleek niet zo eenvoudig: de vier meter dikke muren van gewapend beton gaven nauwelijks een krimp. Het dak werd weggenomen en het interieur grotendeels verstoord, doch de oudere bunker uit 1934 bleef grotendeels intact. Na de Val van de Muur erfde de Bondsrepubliek het terrein dat al die tijd in het niemandsland achter de muur had gelegen, effende de grond, bouwde flats op de site en legde een parkeergarage aan op de ruïnes van de Führerbunker. Maar het complex bleef al die tijd tot de verbeelding spreken en is het onderwerp van discussie tussen voor- en tegenstanders van het behoud van wat er nog overblijft van het hoofdkwartier van Hitler in Berlijn.

 

 

Bij Discovery Channel wilden ze nu eens precies weten wat er nog bewaard is van de Hitlerbunker in hartje Berlijn en dus kreeg een gespecialiseerd team de opdracht om een digitale reconstructie te maken. Dat is niet zo eenvoudig want de originele bouwplannen zijn vernield en de toegang tot het complex wordt tot een minimum beperkt uit vrees dat fascisten er een bedevaartsoord van zouden maken. De belangrijkste bron van informatie waren de kleurenfilmopnamen van een Amerikaanse fotograaf uit 1945 op een moment dat het bovengrondse complex wel was beschadigd maar niet vernield, foto’s die de Stasi maakte in de jaren tachtig bij een poging om geheime vluchtroutes onder de Muur op te sporen en foto’s die een Oost-Duitse kunstenaar nam in 1982 tijdens de opruimingswerken. Voorts kon het team een beroep doen op een telegrafist die in de Führerbunker had gewerkt en een voormalige bewaker van het complex. Gecombineerd met de nieuwste technologie inzake bodemdetectie ging het team aan de slag waarbij satellietfoto’s, genomen tijdens W.O.II door Britse en Amerikaanse spionagevliegtuigen, als basis dienden voor de exacte locatiebepaling.

 

Wat u uiteindelijk te zien krijgt op het einde van de documentaire is een minutieuze reconstructie van de Führerbunker tot en met de ruimtes waar Hitler en Eva Braun hun laatste maanden doorbrachten, de plaats waar ze hun maaltijden gebruikten, de kantoortjes waar de bewakers zaten, de hondenkennel onder één van de ventilatietorens en de machinemaker met voorzieningen voor watertoevoer, elektriciteit en luchtverversing. Met een gids wordt een kleine wandeling gemaakt door een gelijksoortige bunker aan de andere kant van het plein aan de voormalige (en de door de DDR-communisten afgebroken) rijkskanselarij en daar blijkt de aandrijving van het ventilatiesysteem nog intact te zijn en staan de oude toiletpotten er nog precies zoals toen. Eén van de voormalige medewerkers herinnert zich het voortdurende gezoem van de ventilatoren en de vochtige en kille sfeer in de bunker. Hitler bleek van iets lagere temperaturen te houden, voegt hij eraan toe, maar zelf vond hij het er onaangenaam en spookachtig stil in tegenstelling tot wat zich boven de grond afspeelde, nl. de voortdurende bombardementen en de oneindige rook die het verschil tussen dag en nacht in de Duitse hoofdstad gedurende vele dagen quasi uitgomde.

 

 

Heel spectaculair is de reconstructie van hoe de Führerbunker werd gebouwd zonder dat de Amerikaanse en Britse spionagevliegtuigen er lucht van kregen: het terrein was gedeeltelijk met netten overspannen om de afvoer van het puin met vrachtwagens naar een nabijgelegen park zo omzichtig mogelijk te laten verlopen. Een oppervlakkige kijk op de satellietfoto’s verraadt niet dat er ondergronds een enorme bouwput lag waar dag en nacht werd gewerkt. De documentaire bevat ook heel veel filmopnamen van het totaal verwoeste Berlijn met lange rijen wachtende mensen voor de distributiekantoren. Vergelijkingen met dezelfde plekken vandaag leveren verrassende effecten op, zo bijv. de Rijksdag die er vandaag als een imposant gebouw uitziet, maar die in 1945 haast compleet kapotgeschoten was.

De beeldkwaliteit van de dvd is acceptabel gezien het vele oude materiaal dat is gebruikt om het verhaal over de historische plekken te reconstrueren. Het kleurenmateriaal over het naoorlogse Berlijn komt uit Amerikaanse archieven en is nooit eerder getoond. De foto’s van de Führerbunker uit de archieven van de Stasi zijn eveneens uniek en exclusief. De recente opnamen en de interviews zijn van goede kwaliteit. De muziek is – het zal u niet verbazen – ondersteunend.

Inside Hitler’s Bunker is een documentaire over de digitale reconstructie van de Führerbunker in Berlijn. Het is een film naar Amerikaanse snit zoals we die vaker op National Geographic kunnen zien met tal van onderbrekingen (voor de reclameblokken), gevolgd door een resumé waardoor het verhaal traag opschiet. Maar inhoudelijk is de documentaire oké, zij het dat uit dit onderwerp beslist meer te halen is in 50 minuten. Jammer van de Duitse interviews die meestal in het Engels zijn gedubd en Nederlands ondertiteld. Het Amerikaans pepcommentaar werkt meer dan eens op de zenuwen en een Nederlandse versie had dit product beslist geen kwaad gedaan.

Inside Hitler's Bunker is één van de tien dvd's die A-Film op de markt brengt in samenwerking met Discovery Channel. De andere titels zijn: Spies In The Sky, Weaponology: Spetsnaz, Attack And Capture: The Story Of U-Boat 505, Hunting Nazis, Eyes In The Sky, Greatest Military Clashes: Sherman Vs Tiger & Messerschmidt Vs Spitfire, Normandy: The Great Crusade, Ocean Of Fear, The Red Bomb: End Of Innocence.