In 1965 kreeg Vittorio De Sica de Oscar voor Beste Buitenlandse Film. Dat is een verrassende keuze van de Amerikaanse jury, want Ieri, Oggi, Domani is niet één lange speelfilm, maar een verzameling van drie korte films waarin Sophia Loren en Marcello Mastroianni voor het eerst samen optreden in de hoofdrollen. De toekenning is vooral een verrassing omdat nooit eerdere, maar ook in latere jaren nooit meer een dergelijke productie in aanmerking werd genomen in deze categorie. Bovendien gaat het weliswaar om drie leuke komedies, maar of ze samen de titel beste buitenlandse film waard zijn, dat blijft een open vraag en zegt wellicht meer over de concurrentie die niet opgewassen was tegen wat Sophia Loren in Ieri, Oggi, Domani presteert, want als de jury besloot om deze film(s) in de bloemetjes te zetten, dan deed ze dat beslist wegens het grote en indrukwekkende talent dat de Italiaanse actrice hier tentoonspreidt en veel minder voor de inherente kwaliteit van De Sica’s werkstuk.

 


1. Adelina (50 min.)

Sophia Loren is Adelina, een arme vrouw die illegaal sigaretten verkoopt op de markt. Op zekere dag krijgt ze een boete die ze niet kan betalen en wacht haar een maandenlange gevangenisstraf. Maar omdat ze zwanger is wordt de straf uitgesteld. Dus vindt Adelina er niets beter op dan kinderen aan de lopende band ter wereld te brengen. Zeven in totaal. Dan geeft ze er de brui aan en besluit om de gevangenisstraf toch maar uit te zitten en haar echtgenoot (Marcello Mastroianni) met de kroost op te zadelen…

 

 

2. Anna (20 min.)

De mooie Anna (Sophie Loren) is getrouwd met een steenrijke zakenman die voortdurend op reis is. Ze voelt zich eenzaam en zoekt een verzetje, maar ze beseft niet hoezeer ze afhankelijk is van de luxe en het makkelijke leventje dat haar echtgenoot haar biedt. Dan ontmoet ze de jonge Renzo (Marcello Mastroianni) met wie ze een relatie wil beginnen…

 

3. Mara (44 min.)

Als de jonge Umberto een glimp opvangt van zijn buurtvrouw Mara, is hij niet meer te houden en wil met haar een wandeling maken in het park. Mara (Sophia Loren) is een vrouw van lichte zeden die rijke mannen ontvangt en Umberto (Gianni Ridolfi), nog groen achter de oren, is in opleiding als priester. Z’n grootouders bij wie hij inwoont raken in alle staten als ze merken wat er aan de hand is en dus rust er een zware verantwoordelijkheid op de tere schouders van de bloedmooie buurvrouw. Bovendien wil de verwende zoon (Marcello Mastroianni) van een steenrijk zakenman uit Bologna onverwijld met haar trouwen…

 

 

U merkt het al: het gaat hier om drie luchtige komedies waarin een vrouw de hoofdrol speelt. Sophia Loren mag zich uitleven als de zwangere huissloof, de chique dame en vervolgens als de verleidelijke courtisane. Helemaal in de stijl van De Sica is de hoofdrolspeelster telkens een sterke vrouw die van aanpakken weet en die haar mannelijke partners in de schaduw stelt. Maar de vrouwen van De Sica zijn ook het slachtoffer van hun eigen hitsigheid met een nauwelijks te stillen seksuele appetijt; het zijn seksobjecten die hun charmes aanwenden om hun willetje door te zetten. Sophia Loren weet dat soort vrouwen perfect te typeren, met overtuiging, charme en humor. Toch is het net dié keuze van De Sica die de film(s) meer dan 40 jaar na datum de das omdoet wegens compleet gedateerd. In de jaren zestig kon een regisseur wegkomen met een dergelijke eenzijdige karakterisering, vandaag wordt hij beslist beticht van seksisme en stigmatisatie. Maar voor het publiek – en de Oscar-jury! - anno 1965 was dat duidelijk geen punt.

 

 

Het beste fragment is Adelina waarin Sophia Loren haar grote acteertalent overvloedig etaleert. Ze domineert elke scène waarin ze te zien is en geeft tegenspeler Mastroianni meedogenloos het nakijken. Zijn rol beperkt zich tot die van de slappe echtgenoot, waardoor hij niet echt kan schitteren, maar erger nog: zijn prestatie is gechargeerd en weinig indrukwekkend en helemaal niet op niveau. Ook in Anna moet Mastroianni de actie compleet ondergaan en is hij niet meer dan een duur decorstuk langs de rode loper die voor Sophia Loren is uitgerold. Mara ten slotte is het minst sterke filmpje, ondanks de lange duur. Mastroianni zit in de oncomfortabele rol van de kansloze en zeurderige minnaar en Sophia Loren gaat opnieuw met de veren strijken, want ook tegenspeler Gianni Ridolfi is nauwelijks partij voor haar bruisend en overweldigend talent.

Ieri, Oggi, Domani wordt in een mooie 2.35:1-versie gepresenteerd, helemaal in de typische technicolortinten uit de jaren zestig en de master voor deze transfer is helemaal schoongemaakt: er is geen vlekje te zien, geen vuiltj, zelfs geen onooglijk scheurtje. Maar deze digitale opschoning kost wel beeldscherpte en laat – vooral op grote schermen – een redelijk grove korrel verschijnen. Er is sprake van nogal wat edge enhancement en verkleuring in donkere passages, waarbij het zwartniveau een stuk beter zou mogen zijn. He geluid is eerder sober, af en toe klinken de stemmen zelfs scherp en metaalachtig, maar de soundtrack is helemaal opgeveegd en storende kraakjes en onderbrekingen blijven achterwege. Veel dynamiek mag u evenwel niet verwachten van de mono-track. 

Opnieuw weinig interessants in deze afdeling: een Biografie van Sophia Loren (tekst), een Biografie van Marcello Mastroianni (tekst) en een Biografie van Vittorio De Sica (tekst). Een overzicht van de titels in deze Homescreen/NRC Handelsblad-serie in Ook in deze Reeks en wat uitleg over Homescreen zelf (tekst).

Drie luchtige komedies die samen de Oscar-jury ervan overtuigden dat Vittorio De Sica de Beste Buitenlandse Film van 1965 had gemaakt: Ieri, Oggi, Domani. Of dat terecht is, dat laat ik aan uw eigen oordeel over, maar één ding staat vast: ook zonder Oscar-bekroning zou dit een film zijn waarin het ijzersterke acteertalent van Sophia Loren opvalt en waarvoor ze dus zonder meer de Oscar voor Beste Vrouwelijke Hoofdrol verdiende, maar dat had men in Hollywood in 1963 nog niet door.