JULES & JIM
Bespreking door: Dieter - Geplaatst op: 2010-03-22
Deze dvd maakt deel uit van een Truffaut-box waarin ook Les Deux Anglaises et le Continent, La Peau Douce en Le Dernier Métro zijn opgenomen.
FILM
Vraag een groepje filmliefhebbers naar hét typevoorbeeld van de Franse Nouvelle Vague van de jaren zestig en de kans is groot dat je slechts twee antwoorden te horen krijgt:
A Bout de Souffle en
Jules & Jim. De bindende factor tussen de twee prenten is François Truffaut, die het scenario schreef voor de eerste productie en de regie deed bij de tweede. Maar beide films putten ook vrijelijk uit het ruime assortiment trucs dat het filmvak te bieden heeft, waardoor ze in hun tijd uniek en dynamisch oogden. De vraag is echter of dat een halve eeuw later ook nog geldt. Wat toen vernieuwend was - jump cuts, freeze frames, titels in beeld - behoort immers nu tot het standaardvocabularium van cineasten.
In
Jules & Jim komen de trucjes alvast behoorlijk ongeloofwaardig en geforceerd over. Dat heeft in de eerste plaats te maken met het feit dat ze haaks staan op de klassieke setting van de plot. Die begint in 1912 als de twee titulaire personages elkaar voor het eerst ontmoeten en meteen de beste vrienden worden. Jim is een extraverte Fransman, Jules een introverte Oostenrijker, maar beide genieten volop van het liederlijke Parijse leven. Zoals dat gaat met vriendschappen op het witte doek, komt er echter een kink in de kabel. Die kink neemt - ook al net verwonderlijk - de vorm aan van een vrouw. Catherine gedraagt zich nog rebelser dan Jules en Jim en begeestert daarom beide vrienden. Het is echter met de timide Jules dat ze een relatie begint. De Eerste Wereldoorlog laat de onderhuidse spanning enkele jaren zonder gevolgen sluimeren, maar als na de krijg Jules en Jim elkaar opnieuw ontmoeten, dan geeft het meteen vonken tussen die laatste en Catherine.
Het verhaal van
Jules & Jim is gebaseerd op een semi-autobiografische roman van Henri-Pierre Roché en leent zich ogenschijnlijk wel voor een artistieke visie die parallellen vertoont met het leven van een bohémien. Je zou zelfs kunnen zeggen dat de film de
Moulin Rouge van zijn tijd was. Net als bij die 'moderne klassieker' slijt de gimmick echter behoorlijk snel. De expositie wordt grotendeels afgehandeld door een weinig geïnteresseerde voice-over, waarin bovendien meer dan eens feiten passeren die we beter hadden kunnen zien dan horen. Het gebruik van de vertelstem werkt ook het episodische karakter van de prent in de hand en niet in positieve zin.
Jules & Jim lijkt kortom gehaast om op korte tijd zoveel mogelijk informatie te geven, zelfs al is die informatie niet nuttig voor de hoofdplot of voor het ontwikkelen van de karakters.
Dat laatste blijkt de grootste hinderpaal voor het genieten van de film. Er zit enorm veel tragikomisch potentieel in de relaties tussen de hoofdrolspelers, maar dat komt er slechts zeer zelden uit. Oskar Werner overtuigt nog het meest als Jules, ook al is het even wennen aan zijn duidelijk nagesynchroniseerde dialogen. Henri Serre daarentegen slaagt er niet in om als Jim sympathie op te wekken. Jeanne Moreau schippert als Catherine tussen de twee. Nu eens is ze ontwapenend, zoals in de beroemde spurtscène op een voetgangersbrug, dan weer onuitstaanbaar. Haar performance kan dienen als metafoor voor de ganse film: wisselvalligheid troef.
Jules & Jim mag in zijn tijd dan een baanbrekende prent geweest zijn, vandaag is de film soms het bekijken niet meer waard. Dat wordt nergens duidelijker dan in de laatste scènes, waarbij een onverwacht, rebels einde - niet voor het eerst in de prent - hopeloos verneukt wordt door die verdomde voice-over.
BEELD EN GELUID
Jules & Jim werd in zwart-wit gefilmd, maar voor de verandering leidt dat niet tot een stijlvolle transfer. Geregeld ogen de beelden onscherp, terwijl de print evenmin vrij is van vuiltjes en beschadigingen. Ergst van al is echter het contrast, dat vooral in de nachtelijke scènes zo weinig gedefiniëerd is dat je meermaals met de ogen moet knipperen om te weten waar je naar kijkt. De soundtrack bestaat uit het originele monospoor dat te lijden heeft onder een wisselvallige audiomix, maar dat voor het overige niet teveel ruis of onvolmaaktheden bevat.
EXTRA'S
De disk bevat geen extra's.
CONCLUSIE
Jules & Jim mag dan een icoon van de Franse Nouvelle Vague zijn, de film heeft de tand des tijds slecht doorstaan. Van de jeugdige dynamiek die in 1962 nog zo treffend moet zijn geweest, schiet anno 2010 enkel nog verwarrende effectjagerij over met slechts af en toe ruimte voor karakter of plot. Beeld en geluid halen op deze disk bovendien geen wereldschokkend niveau. De bonussectie is leeg.