In 1998 maakt de Deense regisseur Lars Von Trier z’n eerste film volgens de strenge Dogma-regels die hij drie jaar eerder met een aantal gelijkgezinden heeft opgesteld en ondertekend. Hij heeft op dat moment internationaal al veel aandacht getrokken met de Europa-trilogy (1991) en met z’n film Breaking The Waves (1996), maar aan een eigen Dogma-film is hij nog niet toegekomen. Die eer laat hij aan Thomas Vinterberg die met Festen (1998) een enorm internationale hit scoort. Von Trier neemt de uitdaging aan en schrijft op drie dagen het scenario van The Idiots, een productie die bijna helemaal volgens de afspraken is gemaakt, niet alleen qua vorm, maar ook qua inhoud, want wat de kijker te zien krijgt is in strijd met alles wat van een grote filmproductie wordt verwacht: Idioterne (originele Deense titel) gaat over een stel volwassen mannen en vrouwen die de idioot in zichzelf tot leven proberen te wekken en die ook aan de buitenwereld willen tonen, althans dat is de bedoeling, maar zoals dat bij Von Trier vaak gaat, is de praktijk anders dan de theorie.

 

In een groot landhuis verzamelt zich een groepje jonge volwassen onder de leiding van Stoffer (Jens Albinus) voor een zgn. kamp. Ze komen uit een goed milieu, ze zijn hoogopgeleid en in het gewone leven hebben ze allemaal een goedbetaalde baan (een dokter, een kunstenaar, een zakenman, etc.). Samen willen ze zich in de publieke ruimte voor een stel geestelijk gestoorden uitgeven en ze noemen het fenomeen spassen of nog: de inwendige idioot opzoeken en tot leven wekken om zichzelf van kleinburgerlijke gewoonten en sociale beperkingen te bevrijden en de draak te streken met de hypocrisie van de buitenwacht, want die reageert onthutst, afwijzend en vijandig ten opzichte van het groepje zgn. gehandicapten. Tijdens een incident in een restaurant neemt Stoffer de stille en bedeesde Karen op sleeptouw. Z’n innerlijke idioot wil haar hand niet meer loslaten en dus gaat Karen mee naar het landhuis, alwaar ze tot haar verbazing merkt dat het allemaal opgezet spel is: jullie misleiden de mensen en dat is niet zo leuk voor echte gehandicapten, zegt ze ernstig.

 

Maar het spassen heeft ook voordelen: zo kan de groep in het restaurant wegkomen zonder de rekening te betalen, want omdat de klanten lastiggevallen worden, ziet de maître het stelletje idioten liefst zo snel mogelijk vertrekken; in het plaatselijke zwembad kunnen ze dan weer ongestoord de toiletten en de douches voor mannen én vrouwen gebruiken, wat van normale badgasten beslist niet wordt geduld. Heel erg grappig is een scène waarin Ped, dringend bij z’n baas op kantoor wordt gesommeerd om een nieuwe klant z’n reclameslogan voor babyvoeding aan te smeren. Ter plekke stelt hij vast dat mede-idiote Susanne de affaire helemaal op haar eentje heeft opgezet. Ped weet zich geen houding te geven en ondertussen staat Susanne voor de ogen van zijn baas te spassen!

 

 

In The Idiots verlaat Von Trier de regels die hij sinds z’n filmschoolopleiding onafgebroken en met succes heeft toegepast. Het is een eerste stap naar een procedé dat hij in Dogville (2003) en Manderlay (2005) zal verfijnen door het bijna compleet weglaten van alle vormen van decor. In The Idiots is er nog sprake van een landhuis, maar meubels staan er niet en slapen doen de personages in wat de acteurs zelf meegebracht hebben. Lars Von Trier filmt de scènes uit The Idiots allemaal van op de schouder waardoor het beeld niet altijd even stabiel en scherp is, soms slecht of nauwelijks gekadreerd, niet altijd even goed belicht, af en toe met een microfoon heel kort in beeld of een glimp van een tweede cameraman op de achtergrond, maar het zijn onbelangrijke details in een film met een vrij hoge documentaire feel, want Von Trier brengt een aantal van de acteurs achteraf samen om te praten over de gedeelde ervaringen. Daarvoor zet hij ze gewoon op een paar stoelen naast elkaar en laat z’n camera draaien. De vragen knipt ie nadien niet weg; het materiaal verdeelt hij over de film, waarbij de mislukking van het project beetje bij beetje aan het licht treedt. De ultieme test krijgen je deelnemers nl. op het einde van de film in een groepsseksscène te gelegenheid van de verjaardag van Stoffer (die op dat moment niet verjaart) en meer nog op het moment dat ze uitgedaagd worden om hun idiote gedrag in een kring van bekenden (gezin, familie of vrienden) te demonstreren. Het wordt een moeilijke opdracht waarvoor alleen Karen, degene die eerder toevallig is opgepikt en die het gedrag van de groep aanvankelijk afkeurt, als enige zal slagen tijdens een zeer emotionele en pakkende confrontatie.

 

Opvallend in The Idiots zijn de sterke en zeer geloofwaardige acteerprestaties, alsof iedereen zichzelf speelt, wat uiteraard niet zo is, want de hele productie steunt uiteindelijk op een vooraf bedacht scenario. Jens Albinus (Stoffer) is beresterk, evenals Anne Louise Hassing (Susanne) die zowel grappig als karaktervast uit de hoek komt. Een nog zeer jonge Nikolaj Lie Kaas (Angels & Demons, 2009 & Adam’s Apples, 2005) speelt de rol van Jeppe, een figuur die bijna een hele film lang uitsluitend in het idiote karakter zit, wat op zich een enorme prestatie is. Maar Bodil Jorgensen is finaal degene die iedereen overklast als de brave en naïeve Karen, een vrouw met een verleden, geheimzinnig en melancholisch, van wie het niet duidelijk is waarom ze 14 dagen lang in het landhuis intrekt om er samen te leven met een stel wildvreemde mensen met een totaal andere mentaliteit die stammen uit een totaal ander milieu. Bij ons is Jorgensen zo goed als onbekend, maar in Scandinavië is ze regelmatig van de partij in films en series. In 2005 speelde ze nog de rol van schoolpsychologe in het bijzonder sterke drama Anklaget van regisseur Jacob Thuesen.

 

 

De beeldkwaliteit is acceptabel, maar niet meer dan dat gezien de grote beperkingen die de regisseur zichzelf opgelegd heeft qua extra belichting en cameravoering. Het gaat om een gewild procedé. De transfer van film naar dvd is vrij netjes met maar af en toe een stortende ongerechtigheid. Het geluid is al even mager en uitgekleed wegens het verbod om extra geluid toe te voegen of storende effecten weg te filteren. Muziek komt een tweetal keer voor op het moment dat de personages een muziekinstrument gebruiken.

Er is de Originele Bioscooptrailer, informatie over Von Triers project Dogma 95, er zijn een aantal Filmographies (tekst) en Stills (fotogalerij) plus een Interview met Lars Von Trier (tekst).

 

The Idiots van de Deense regisseur Lars Von Trier is een film voor fijnproevers en lieden die niet meteen door het lint gaan als ze een keer voor schut worden gezet. Want dat is wat Von Trier graag doet: cast én publiek voor de gek houden. In deze film slaagt hij daar perfect in, want de grens tussen realiteit en fictie is nog nauwelijks te trekken en misleiding is nooit ver uit de buurt. Technisch niet zo groots, qua bonusmateriaal een ramp, maar voor de rest boeiend, grappig en te gek voor woorden. Een Von Trier grand cru.