FILM
Detective Del Spooner (Will Smith) heeft een verregaande aversie voor robots, die het straatbeeld van Chicago anno 2035 meer en meer vullen. Net op de vooravond van de lancering van het nieuwste model, de dagelijks updates downloadende NR5 (of was het WinXP?), door de industriële gigant US Robotics (of was het Microsoft?), springt de ontwerper, doctor Alfred Lanning (James Cromwell) vanuit een afgesloten kamer vanuit zijn raam zijn dood tegemoet. De enige andere "aanwezige" - als je dat zo kan noemen - was Lannings persoonlijke NR5-prototype, die luistert naar de naam Sonny (Alan Tudyk). Del Spooner verdenkt de robot om een hand te hebben gehad in de dood van Lanning, maar juristen lachen een dergelijke argumentatie weg, aangezien volgens de eerste van de Drie Wetten der Robotica een robot een mens niet kan schaden, noch door passief toe te kijken kan toestaan dat een mens zichzelf schade berokkent. En wie er al helemaal niet mee kan lachen is USR-baas Lawrence Robertson (Bruce Greenwood), die op de vooravond van een lancering van een nieuw model zich geen indianenverhalen in de pers kan permitteren over op hol geslagen proefmodellen. Ook de robo-psychoanalyste doctor Susan Calvin (Bridget Moynahan) meent dat Sonny niets met de zelfmoord van Lanning te maken kan hebben, totdat ze er samen met Spooner getuige van is hoe Sonny de benen tracht te nemen en alle orders om te stoppen naast zich neerlegt, dit in strijd met de tweede wet, die van een robot onvoorwaardelijke gehoorzaamheid aan de mens eist. Kort daarop wordt Spooner nog verschillende malen het mikpunt van aanslagen waarbij robots een vitale rol spelen; alleen is hij de enige die het gezien heeft, en zijn oversten denken dat de paranoïa eindelijk zijn stoppen heeft doen doorslaan...

Waaraan denkt U bij het woord "robot" in context van films? Aan de dikke en de dunne, zijnde de biepende stofzuiger R2-D2 en de blikken butler C-3PO? Of misschien aan Arnie "Terminator" Schwarzenegger, die alles en iedereen overhoop knalt die in zijn weg staat, net als zijn opvolgers Robert Patrick en Kristanna Loken? Misschien bent U al licht seniel en denkt u aan de met zijn armen zwaaiende "Danger Will Robinson"- robot uit Lost In Space. Of U heeft natuurlijk gewoon smaak, en U denkt aan Bender, de lovable little rascal uit Futurama, die weer een paar bejaarden aan het beroven is. Wist U dan ook dat neologismen als "robotica" eigenlijk in de taal zijn ingevoerd door schrijver-amateurwetenschapper Isaac Asimov? Asimov was eigenlijk van opleiding een scheikundige, maar zijn voorliefde voor elektronica en zijn ongebreidelde fantasie hebben hem voor de science-fiction tot dezelfde status verheven als Tolkien voor de fantasy.

Toen deze film in productie was, was dat onder de naam Hardwired, en had de film in de verste verten niets met het boek I, Robot of de werken van Isaac Asimov te zien. Alhoewel ik dit moeten nuanceren; Asimovs robotverhalen hebben een grote impact gehad op een hele generatie sciencefictionschrijvers, waarvan er heel wat een deel van of de gehele axiomatiek van de roboticawetten hebben overgenomen; namelijk dat -1- een robot altijd de mensen moet beschermen; -2- een robot altijd de mensen moet gehoorzamen tenzij zulks in strijd is met wet 1; en -3- een robot altijd zichzelf moet beschermen, tenzij zulks in strijd is met wetten 1 of 2. Het boek I, Robot is overigens helemaal geen samenhangend verhaal, maar een bloemlezing aan kortverhalen hoe de geautomatiseerde toekomst er volgens de visionair Asimov zou uitzien. En hoewel het natuurlijk in de eerste plaats sciencefiction blijft, zijn bepaalde elementen zoals spraakherkenning die in Asimovs tijd inderdaad pure toekomstmuziek waren, intussen al geïmplementeerd. Regisseur Alex Proyas heeft met deze film gewoon de schatplichtigheid aan Asimovs werk wat meer in de verf gezet door samen met de titel ook enkele namen van belangrijke protagonisten uit Asimovs oeuvre, zoals Del Spooner en Susan Calvin en het bedrijf US Robotics, over te nemen.

Wie wat meer bekend is met Asimovs werk, zoals ik, zal bepaalde scènes uit de film linken aan bepaalde kortverhalen uit de bundel. Zo doet de scène waarin Del Spooner probeert om Sonny uit duizend identieke robots te halen sterk denken aan het logisch briljante Little Lost Robot (1947), zelf een herwerking van Robot AL-76 Goes Astray (1941); en de mededeling dat Sonny gedroomd heeft - wat voor een robot totaal onmogelijk wordt geacht - is een duidelijke referentie naar het kortverhaal uit Asimovs andere boek, Robot Dreams (1986). Uit dezelfde bundel afkomstig en nog bekender is misschien Bicentennial Man (1976), eerder al verfilmd door Chris Columbus, een verhaal dat zich ook nadrukkelijk in het Drie Wetten-universum van Asimov afspeelt. In tegenstelling tot de film stond Asimov maar zelden uitzonderingen op zijn wetten toe; de rebellie der robots die in deze film wordt beschreven, is dan weer een duidelijke referentie naar de zogenaamde "Nulde Wet", een soort culminatie van de evolutie van de drie wetten waarbij een robot het belang van de gehele mensheid voorop moet stellen ten opzichte van die van enkel individuën. Die zogenaamde Nulde Wet werd door Asimov verder uitgewerkt in zijn langere boeken, waarvoor zijn I-Robot verhalen slechts vingeroefeningen waren, onder meer Robots and Empire en in zijn epische Foundation-reeks.

Het hele oeuvre van Asimov uit de doeken doen zou ons te ver leiden, maar laat me het erop houden dat in Asimovs werk een uniek kader wordt geschetst waarin diverse science-fictionaspecten - naast robotica onder meer ook tijdreizen in The End Of Eternity bijvoorbeeld - op een weliswaar pseudowetenschappelijke, maar toch goed doordachte manier, consequent aan haar eigen logica, werd uitgewerkt. Die standvastige manier van een toekomstwereld schetsen is wat vele schrijvers en filmmakers net heeft geïnspireerd tot hun eigen visie op de toekomst. Zo konden we bijvoorbeeld in het werk van Philip K. Dick en de film van Ridley Scott, Blade Runner, bijvoorbeeld zien wat er zou gebeuren als de eerste wet met de voeten getreden zou worden. Proyas - en met hem vooral scenaristen Jeff Vintar en Akiva Goldsman - staan dus met hun film op de schouders van de reuzen vòòr hen, en bieden met hun film geen nieuwe inzichten in het genre, maar leveren er wél een degelijke synthese van af. Meer dan een vingeroefening zit er niet in, want Proyas refereert in zijn film ook verschillende keren naar het vrolijke onzinboek The Hitchhiker's Guide To The Galaxy van Douglas Adams, zowat de lijnrechte tegenpool van Asimov in het sciencefictionspectrum, door het vermelden van het "heilige getal" 42, dat het antwoord op alle vragen in het universum zou moeten samenvatten, en naar donderdag, de dag waarop volgens Del Spooner uitzonderlijk eens niets interessants in zijn leven gebeurd is. Soit, ik kan persoonlijk de humor van Adams niet echt smaken, maar Proyas blijkbaar wel.

Waar Proyas echt wel trots op mag zijn met deze film, is de art direction. Het futuristische Chicago ziet er angstaanjagend realistisch uit, en de manier waarop de mensheid met twee ogen open in de zó duidelijke valstrik trapt van op amper één generatie tijd te zeer te gaan vertrouwen op informatica en robots, geeft de film een donkere ondertoon mee, die tegelijkertijd als brandstof voor het verhaal fungeert, en zorgt voor een goed gecultiveerde, duistere sfeerschepping. Will Smith is voor zijn rol als vuilbekkende, nonconformistische Del Spooner, met onderscheiding geslaagd, en weet zijn gekwetste ziel met de nodige dosering aan de oppervlakte te laten sijpelen. Niet zo heel geslaagd vind ik dan weer de onnodige, overbodige en zelfs irritante product placement - ja, zelfs in een sciencefictionfilm is het nog mogelijk om reclame te maken voor een welbepaald automerk of een paar sportschoenen. De rest van de rolbezetting is een gemengd boeltje. Alan Tudyk (Firefly) weet enerzijds meesterlijk gestalte te geven aan de robot Sonny, die door zijn afwijkende architectuur zich als buitenbeentje moet zien aan te passen. Het karakter van Susan Calvin, vertolkt door Bridget Moynahan, wijkt dan weer levensbreed af van de onderkoelde en cynische wetenschapster zoals ze in de boeken van Asimov beschreven wordt, en Moynahan weet met haar personage niet echt blijf. Resteert nog: een ongelofelijk uitgebreid scala aan speciale effecten, en dié tillen de film uiteindelijk nog naar wat niveau. Samengevat zou ik durven stellen dat I, Robot zeker een verdienstelijke film is, die naast ontspanning toch ook nog wat inhoudelijk niveau weet op te brengen, maar met de boeken van Asimov heeft de film, behalve sommige toevallige naamovereenkomsten, weinig tot niets te maken.

BEELD EN GELUID
I, Robot heeft op Blu-ray zeker het voordeel van een uitmuntende transfer, die de futuristische wereld van Asimov in alle mogelijke grandeur weergeeft. De print is is allerbeste conditie, en reeds vanaf de openingsscène, waarin we een close-up te zien krijgen van een door nachtmerries geplaagde Will Smith, zien we perfecte huidstinten en een heel uitgebreide textuur, die later onder meer goed te zien is in de structuur van Smiths leren jas. Wanneer we even later ondergedompeld worden in het Chicago van 2035 ziet dit er ook allemaal nagenoeg perfect uit, met details in de krioelende massa van mensen en werkrobotten, grootse modernistische gebouwen waar over gepand wordt zonder dat er artefacts te zien zijn, en kristalheldere kleuren zoals een blauwe, egale lucht. Het contrast is meer dan behoorlijk, wat van scènes zoals de nachtelijke aanval van de NS-5 robotten, in combinatie met het kleurpalet waarin blauw en rood de boventoon voeren, een meer dan behoorlijk indrukwekkende scène maakt. Het beeld ziet er nergens soft uit, en toch vallen de makers van de speciale effecten, waarmee de film overladen zit, nergens door de mand. Het beeld van I, Robot is dus zonder probleem van referentiekwaliteit. Het fijne is dat we over de audiotrack hetzelfde kunnen zeggen: scènes zoals die waarin Smith op de autosnelweg bijna van de baan geveegd wordt door twee vrachtwagens vol dolgedraaide NS-5's maken er een spetterend feest van, waarin je de robotten of de daar vanaf geschoten onderdelen naar alle hoeken van de kamer hoort vliegen. Ook de scène waarin Calvin en Spooner proberen om in een montagehal de éne niet-protocollaire droïd te onderscheppen is sfeervol, en door op gepaste tijden de geluidskanalen open te trekken worden er voldoende schrikmomenten gecreëerd. Subtielere scènes, zoals de herinneringen van Smiths bijna-verdrinkingsdood, klinken helder en immersief. Waar deze disk verder uitstekend kan voor dienen is voor het doorgedreven gebruik van de subwoofer, die memorabele scènes ondersteunt zoals die waarin Smith op de loop moet in een huis dat door een gigantische afbraakrobot wordt gesloopt. De geluidstrack van I, Robot beschrijven is vooral het quoten van superlatieven.

EXTRA'S
Het spijtige van deze release is dat niet alle extra's van de 2-disk dvd werden overgenomen: een deel wel, wat naar de standaardnormen van catalogusreleases van Fox zoals The League Of Extraordinary Gentlemen en The Day After Tomorrow al een hele prestatie blijkt, maar een niet onbelangrijk, en inhoudelijk nogal interessant deel van het bonusmateriaal is gesneuveld. Waar de Amerikaanse regio A-Blu-ray en ook de dvd konden uitpakken met drie audiocommentaren, is er op deze disk omwille van de vele dubbings nog maar sprake van één audiocommentaartrack, met commentaar van regisseur Alex Proyas en scenarist Akiva Goldsman, samen gemonteerd maar toch duidelijk op verschillende tijdstippen opgenomen, vermits ze geen replieken geven op elkaars commentaar. Vooral de redelijk mooie audiotrack met commentaar van componist Marco Beltrami ontbreekt hier pijnlijk, alsook de documentaire "The Making Of I, Robot" De eerste grote moot bestaat uit de documentaire "Day Out Of Days: I, Robot The Production Diaries". Met een flink uit de kluiten gewassen 77 minuten speelduur en een onderverdeling in 9 verdere segmenten, die dan ook nog eens in subsegmenten zijn opgesplitst, is dit essentieel een samenraapsel van behind the scenes-materiaal waarbij uiteraard veel aandacht wordt besteed aan de speciale effecten. Buiten de inleidingen van Proyas is er niet veel toelichting voorzien, waardoor het allemaal wat rommelig overkomt. In de tweede sectie vinden we de documentaires "CGI & Design" terug, 21 minuten, en alweer onderverdeeld in een vijftal subsetgemten. In deze documentaires wordt ons getoond hoe onder meer Chicago anno 2035 en de robot Sonny werden gecreëerd, en hoe voor deze laatste zo goed mogelijk de gelaatstrekken van stemacteur Alan Tudyk werden gekopieerd. We zijn echter met deze documentaires bekocht, want op de dvd duren ze 34 minuten en bevatten méér, o.a. een bijdrage over de integratie van live action en CGI, en de overblijvende documentaires, zoals die over het design van Sonny, zijn ruim korter. De prijs voor de beste inhoud gaat echter zonder tegenstand naar de documentaire "Sentient Machines" (36 min.), waarin verschillende experts de historiek van de robotica en de artificiële intelligentie toelichten, en prospecties maken voor de toekomst. De verzameling documentiares "Three Laws Safe: A Conversation About Science Fiction & Robots" over de basisfunderingen die Asimov voor het genre heeft gelegd zijn dan weer verdwenen. Voor wie meer geïnteresseerd is in het maken van de film zelf dan de verhalen errond, zijn er nog vier verwijderde scènes voorzien (7 min.), waarbij de speciale effecten nog niet zijn toegevoegd, en een 9-tal minuten "The Filmmakers' Toolbox - Compositing Breakdowns: Visual Effects How Tos" featurettes, een reeks filmpjes waarbij je de verschillende lagen van afwerking van bepaalde shots kan bekijken. Ook hier zijn we weer eens langs achteren genomen, want ten opzichte van de dvd zijn er vijf minuten foetsie. De "exclusiviteiten" zoals een zoekindex, een trivia track en D-box motion code, zijn rommel.

CONCLUSIE
I, Robot is een interessante sciencefiction-actieprent die losjes gebaseerd is op de robotromans van Isaac Asimov. De Blu-ray heeft een schitterende demokwaliteit, maar het feit dat de extra's ten opzichte van de dvd flink ingekort zijn verdient geen greintje genade. Eén van de foreign dubs er afflikkeren of een tweede disk toevoegen was de enige verdedigbare optie geweest. Wie voor het volledige bonuspakket wil gaan zal alsnog de 2-disk dvd op de kop moeten weten te tikken.