Julia is het verhaal over een grote vriendschap tussen twee Amerikaanse vrouwen net voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog, gebaseerd op de biografische roman Pentimento (1973) van auteur Lillian ‘Lily’ Hellman (1905-1984) over haar ervaringen in Europa tijdens de opmars van de nazi’s in het Deutsche Reich. Als jonge schrijfster werkt ze in een strandhuis aan de Amerikaanse kust aan haar eerste toneelstuk, maar dat wil niet erg vlotten en haar vriend en minnaar, de wereldberoemde schrijver Dashiell Hammett, bekend van The Maltese Falcon (1930), is er haar steun en toeverlaat. Haar jeugdvriendin Julia, van rijke afkomst, verblijft ondertussen in Parijs en later in Wenen en Berlijn, waar ze een opleiding volgt bij o.a. Freud en Einstein. Tijdens het schrijven gaan Lily’s gedachten voortdurend terug naar de tijd toen ze beiden op school zaten, samen op avontuur gingen en onafscheidelijk waren. Julia was altijd degene die het voortouw nam, Lily was degene die het andere meisje mateloos aanbad en verafgoodde.
 

 

Omdat het schrijven niet opschiet stelt Hammett voor dat Lily een plek zoekt die haar inspireert. Ze kiest voor Parijs, waar ze Julia opzoekt. Ze hebben er een korte warme tijd samen, maar na Julia’s vertrek naar Wenen, zit er voor Lily niets anders op dan zich op haar werk te storten. Haar eerste toneelstuk wordt kort nadien een succes in Amerika. Ze heeft nu een inkomen, ze is bekend en ze wordt gerespecteerd. Van Julia verneemt ze ondertussen weinig. Die woont in Berlijn waar ze zich engageert in het clandestiene verzet tegen de nazi’s. Na een alarmerend telefoontje zoekt Lily haar boezemvriendin op in de Duitse hoofdstad en moet er vaststellen dat de jonge vrouw zwaar is toegetakeld tijdens een straatincident. Ze zal later haar linkerbeen verliezen. Lily keert terug naar huis, maar ze blijft zich zorgen maken over Julia van wie ze voor lange tijd nauwelijks post ontvangt wegens de moeilijke situatie in Europa. Een tijd later gaat ze in op een uitnodiging om de eerste voorstelling van haar toneelstuk in Moskou bij te wonen en op dat moment wordt ze benaderd door een politieke vriend van Julia die haar vraagt om over Berlijn te reizen en van uit Parijs een belangrijke som geld mee te nemen waarmee Julia 500 Joden en een aantal andere gevangen vrij kan kopen. Als joodse beseft Lily dat ze een groot risico neemt door zich op naziterritorium te begeven, want de toestand is er ondertussen geëscaleerd, anderzijds wil ze haar hartsvriendin maar al te graag een dienst bewijzen. Lily Hellman laat haar treinticket naar Moskou omboeken via Berlijn en reist naar Parijs om het geld op te halen.
 

 

Lillian Hellman was in Amerika betrokken bij de activiteiten van linkse bewegingen. Van haar levensgenoot Dashiell Hammet was bekend dat hij communistische sympathieën had en in 1950 verscheen ze voor het HUAC (House Un-American Activities Committee) om namen te noemen van vrienden en kennissen van Hammet met gelijkgezinde sympathieën. Hellman weigerde alle medewerking en kwam jarenlang op de zgn. blacklist terecht waardoor haar werk door de filmstudio’s in Hollywood geboycot werd. Van auteur Joan Mellen kreeg ze het verwijt dat ze haar eigen levensloop uitvond, waardoor ze uiteindelijk zelf niet meer wist wat waar was, en nog: dat ze Elia Kazan schoffeerde om diens anticommunistische gezindheid, terwijl ze nauwelijks kritiek had op fascisme en kapitalisme, en dat ze er een dubbele standaard op na hield inzake vrije meningsuiting als het haar eigen criticasters betrof. Ondanks de berichten over grootschalige liquidaties, bleef Hellman ook altijd Josef Stalin verdedigen en tekende ze petities tegen Amerikaanse comités die de waarheid over diens showprocessen probeerden te achterhalen. Ze verzette zich tegen asiel voor Leon Trotsky in de Verenigde Staten, Stalins grootste politieke vijand en nog in 1969 zou ze het haar toenmalige echtegenoot kwalijk genomen hebben dat ie werk van Aleksandr Solzhenitsyn publiceerde over de Russische goulag.
 

 

Niets daarover in Julia, waarin regisseur Fred Zinnemann trouw blijft aan het scenario van Alvin Sargent (Ordinary People, 1980) en waarin hij z’n camera vooral op Lily richt, want ondanks de titel komt het personage Julia maar sporadisch aan bod in de film, hoofdzakelijk in de flashbackscènes over hun beider jeugd, terwijl ze voor de rest meestal op de achtergrond blijft als een koude sfinx, bewonderd door haar jeugdvriendin wegens haar linkse activiteiten in het Duitse verzet, haar moed en haar overtuiging. Wat Lily voelt voor Julia wordt een hele film lang getoond, maar of die gevoelens wederkerig zijn is zeer twijfelachtig, want in een lange scène op het einde van de film – zowat de enige waarin de vrouwen langer dan 1 minuut samen te zien zijn - wordt Lily door haar vriendin puur als koerier gebruikt: zij kon van Parijs naar Berlijn reizen zonder de aandacht te trekken en dus heeft men een beroep op haar gedaan. Hun ontmoeting is uiteindelijk vrij kort gezien de lange tijd dat ze elkaar niet meer gezien of gehoord hebben en ze bestaat voor de helft uit instructies van Julia om veilig weg te komen: geen uitgestoken hand, geen omarming, geen sentimentaliteit. Het is allemaal goed gefilmd, uitstekend gemonteerd en perfect geacteerd, maar de productie mist een beetje een ziel en als kijker voel je je maar in heel beperkte mate aan gesproken door de vertelling.
 

 

Desondanks levert vooral Jane Fonda (Lily) een schitterende prestatie waarvoor ze vreemd genoeg geen Oscar kreeg. Die ging naar de bijna voortdurend afwezig Vanessa Redgrave (Julia) als Best Supporting Actress en naar Jason Robards (Dashiell Hammet) als Best Supporting Actor, een rol die indruk maakt, maar die ook nauwelijks meer dan een paar minuten screentijd krijgt. Het derde beeldje was voor scenarioschrijver Alvin Sargent als Best Screenplay. Jane Fonda moest op de Oscar-uitreiking de duimen leggen voor Diane Keaton in het veel sterkere Annie Hall (1977) van Woody Allen, die zelf de prijs voor Best Director, Best Picture en Best Screenplay in de wacht sleepte. Een jaar later zou Fonda revanche nemen in Coming Home (1978) van Hall Ashby en toen was Diane Keaton in geen velden te bekennen.

 

Belangwekkend is ook het debuut van Meryl Streep in Julia, na een opmerkelijk optreden in  twee minder bekende tv-films. Ze heeft niet meer dan hooguit een halve minuut screentijd naast Jane Fonda en Vanessa Redgrave, maar alle karakteristieke van haar talent zijn al duidelijk aanwezig en het hoeft dan ook niet te verbazen dat ze nog datzelfde jaar als de joodse Inga Helms Weiss de hoofdrol in de tv-serie Holocaust (1978) aangeboden kreeg: de vliegende start van een van de succesvolste filmcarrières uit de laatste halve eeuw.
 

 

De beeldkwaliteit is verbazingwekkend goed voor een film die ruim dertig jaar oud is. Fox heeft er duidelijk alles aan gedaan om deze productie in haar oude glorie te herstellen en dat is zonder meer een succes, waardoor het tijdskader perfect tot z’n recht komt met zachte kleuren en nostalgisch licht. Een film met twee grote sterren smeekt uiteraard ook om een muziekcomponist met enig allure en daarvoor is de Fransman George Delerue (1925-1992) uitermate geschikt. Hij componeert een rustige, haast onopvallende, maar interessante en efficiënte soundtrack die de actie perfect ondersteunt waar nodig. De dvd heeft geen Nederlandse ondertitels, want het gaat om een Amerikaanse NTSC-release (regio 1), maar de Engelse ondertitels zullen dat euvel beslist goedmaken.

Een aantal Andere Trailers.

 

In Julia van regisseur Fred Zinnemann maken we kennis met twee hartsvriendinnen die samen een lange weg afleggen hoewel ze elkaar in de loop van hun leven maar af en toe ontmoeten. Maar in een tijdperk dat telefoon, gsm en internet niet bestonden was dat niet abnormaal, terwijl er toch sprake was van een innige en diepe band. De dvd is niet bij ons te koop. Liefhebbers wenden zich tot een Amerikaanse of Engelse internetwinkel of wagen hun kans op Ebay.