Tommaso Cantone keert na z’n studies in Rome terug naar z’n geboortedorp Lucce in de buurt van Napels, doch een partnerschap in het pastabedrijf van z’n vader ziet hij niet zitten. Aan z’n broer Antonio vertelt hij dat hij diezelfde avond tijdens het diner met de zakelijke partnerts van z’n vader drie dingen wil duidelijk maken, nl. dat hij literatuur i.p.v. economie gestudeerd heeft, dat hij schrijver wil worden en dat hij homo is. Z’n oudere broer vindt het geen goed idee, want hij beseft dat z’n vader boos zal reageren en Tommaso beseft dat z’n vader hem eruit zal gooien, maar de zaken lopen die avond heel anders dan Tommasso heeft gepland, want het is Antonio die het voortouw neemt en met een mededeling voor de pinnen komt die inslaat als een bom. Hij moet onmiddellijk het huis verlaten, z’n vader krijgt een lichte hartaanval en wordt afgevoerd naar een ziekenhuis. Tommaso staat erbij en kijkt ernaar en hij beseft dat hij nu zelf geen kans meer krijgt om met z’n bekentenis te komen. Hij wil z’n vader toch niet dood?
 

 

Met het vertrek van Antonio is er een probleem in de pastafabriek, want hij was de man die zich bekommerde om de toekomst van het bedrijf. Die taak legt Vincenzo Cantone nu op de schouders van z’n jongste zoon Tommaso die weliswaar naar z’n vriendje Marco in Rome wil, maar die het moment niet gepast acht om dat idee vorm te geven. Dus doet hij wat van hem verwacht wordt, tegen z’n zin en in het besef dat het maken en verkopen van pasta hem in het geheel niet interesseert. Alleen z’n oma beseft dat Tommaso zich schikt naar de wens van z’n vader en dat hij net zoals z’n oudere broer Antonio z’n eigen dromen inlevert voor die van een ander. Als je gelukkig wilt zijn, dan moet je je eigen weg gaan, zal ze hem op een ochtend op het hart drukken, want ze beseft dat Tommaso net zoals z’n oudere broer het slachtoffer dreigt te worden van de ambities van hun vader inzake de pastafabriek, en ja, zij kent het geheim van haar oudste kleinzoon, want dat heeft hij haar al een tijd geleden toevertrouwd.
 

 

Na z’n prachtige debuut Hamam, Il Bagno Turco (1997), de interessante opvolger Le Fate Ignoranti (2001) en het haast meesterlijke La Finestra Di Fronte (2003) werd het heel stil om de figuur van de Turks-Italiaanse regisseur Ferzan Ozpetek en z’n volgende filmtrio (2005-2008) was allesbehalve succesvol. Met Mine Vaganti heeft hij de smaak weer te pakken en maakt hij een film in een genre dat hij uitstekend beheerst en waarin hij als homo (hij was ooit 20 jaar getrouwd en heeft kinderen en kleinkinderen) en deel van zichzelf kan investeren. Het resultaat is een indringend familiedrama met erg veel emotionele momenten, maar ook met heel veel humor die uitstekend werkt dankzij een sublieme montage en een perfecte soundtrack. Het verhaal over een jonge homo die door z’n familie niet wordt geaccepteerd is niet nieuw, maar zoals Ferzan Ozpetek de voortgang vorm geeft, is er op z’n minst sprake van een originele, zij het niet altijd verrassende evolutie. Het zijn vooral de karakters die intrigeren, zowel de onverzettelijke vaderfiguur die niet begrijpt dat hij het niet eerder heeft gemerkt, want homo’s zijn toch verwijfd, praten met een hoog stemmetje, kleden zich als trutten en wapperen met hun handjes?, als de ruimdenkende grootmoeder die meer dan haar zoon en schoondochter oog heeft voor het geluk van haar kleinkinderen dan voor wat de mensen zullen zeggen, maar die er lange tijd het zwijgen toedoet om de huiselijke vrede te bewaren. Zij heeft zich destijds wel geschikt naar de wensen van anderen met als gevolg dat ze met de verkeerde man trouwde en haar hele leven verliefd bleef op diens neef. Een onmogelijke liefde vergeet je nooit, vertrouwt ze de jonge en aantrekkelijke Alba Brunetti toe die stiekem verliefd is op haar kleinzoon Tommaso, maar die beseft dat het met hem toch nooit wat kan worden.
 

 

Ozpetek kiest met andere woorden voor een zeer klassieke benadering van het homothema, maar via de grappige en humoristische scènes geeft hij voortdurend knipoogjes waaruit de kijker moet begrijpen dat de Cantones zich te veel met geld en pasta en te weinig met maatschappelijke ontwikkelingen bezig hebben gehouden. Ze komen als paddenstoelen uit de grond en in grote steden als Rome en Napels is het tegenwoordig doodgewoon, beweert Vincenzo’s maîtresse terwijl ze hem bepotelt op z’n ziekbed na z’n hartaanval en niet merkt dat z’n echtgenote Stefania inmiddels op de drempel van de kamer staat! Overspel plegen en met andermans partner slapen mag dus schijnbaar wél. Vincenzo Cantano is het evenwel puur om z’n reputatie als macho te doen en de homoseksualiteit van z’n zoon ervaart hij als een smet op z’n blazoen. In een cruciale scène zien we hem met Tommaso op een terrasje op het marktplein van Lucce. De Cantones zijn beroemd in het stadje en dus wordt Vinzenco uitbundig begroet als hij langs de tafeltjes loopt. Ze weten het niet, zegt hij opgelucht tegen z’n jongste zoon terwijl hij uitbundig lacht en op die manier de aandacht op zich vestigt. Waarom lach je zo?, vraagt Tommasso een beetje ongemakkelijk, maar z’n vader gaat als in trance gewoon door en ziet plots hoe de mensen rondom ook heel luid beginnen te lachen. Ze lachen me uit, huilt hij, ze weten het!, terwijl er eigenlijk niets aan de hand is…
 

 

Een aantal keer laat de regisseur de emoties heel hoog oplaaien, maar net zoals in La Finestra di Fronte slaagt hij er elke keer opnieuw in om net voor het hoogtepunt de scènes een nieuwe draai te geven waardoor de spanning voortduurt, maar de verwachtingen van de kijker niet ingelost worden, zoals in een intieme scène tussen Tommaso en Alba Brunetti, de dochter van de zakelijke partner van z’n vader, ’s avonds bij een glaasje wijn. Tommaso heeft haar over z’n vriend Marco in Rome verteld en zij hem over de jarenlange zorg voor een zieke moeder en de leegte na haar dood. Tommaso kijkt bedrukt en in Alba’s oog pinkt een traan en hun gezichten komen wel heel dicht in elkaars buurt. Doch allebei beseffen ze dat het zinloos is, dat het geen toekomst heeft en dus doet Ozpetek wat wel zinvol is en hij weerstaat de verleiding.
 

Uiteindelijk zal Tommaso niet vertellen dat hij homo is. Het klinkt wellicht vreemd, maar als u de film bekijkt, dan begrijpt u wat er aan de hand is en wat hier beter niet wordt verteld om de kern van het scenario niet te verraden. Toch raapt hij alle moed samen en kiest voor z’n eigen leven waardoor een happy end niet meer dan de logische afloop zou zijn van Mine Vaganti, maar dat is zonder Ferzan Ozpetek gerekend, want in plaats van die kaart te trekken kiest de regisseur voor een afloop zonder duidelijk afgelijnde uitkomst. Hij laat het aan het voorstellingsvermogen en de creativiteit van de toeschouwer over om rest in te vullen. Het is ons inziens niet de beste keuze, want er zijn beslist andere subtiele manieren om ons te vertellen hoe de Cantone-clan er uiteindelijk in slaagt om water en vuur met elkaar te verzoenen. Het kost een punt qua algemene appreciatie.
 

Ondanks z’n Turkse achtergrond weet Ferzan Ozpetek in alle opzichten de sfeer te vatten die zo typisch is voor Italiaanse films: het licht is subliem, het decor honderd procent herkenbaar, de karakters op en top zuiders en Napolitaans. De fragmenten met een jong stelletje op weg naar een bruiloft lijken zo uit La Notte Di San Lorenzo (1982) van de gebroeders Taviani gekopieerd; het lege landschap met een eenzame cipres en een omheining uit grijze rotssteen uit de meesterlijke films van Vittorio De Sica. De interieuropnamen zijn warm en intiem met een voorkeur voor bruine en beige tinten, de haarscherpe buitenopnamen baden in grauw en grijs en contrasteren fel met de bloedrode sportwagen van Alba Brunetti. Italiaanse muziek uit de jaren zestig en zeventig brengt de kijker meteen in de goede stemming met als hoogtepunt de grappige en een beetje provocerende choreografie van Tommaso’s vrienden tijdens een dagje aan zee.

Een aantal Andere Trailers uit het Homescreen-aanbod.
 

 

Na een drietal minder geslaagde films zit de Turks-Italiaanse regisseur Ferzan Ozpetek met Mine Vaganti weer op ramkoers. Voor wie interesse heeft voor films met een holebi-onderwerp, maar ook voor wie met het onderwerp bezig is en graag in de spiegel kijkt om z’n opvattingen ter zake te toetsen, is deze productie beslist een interessante aanschaf.