Le Moine van de Franse regisseur Dominik Moll (Lemming, 2005) is de bioscoopadaptatie van de gelijknamige klassieke gotische roman van Matthew G. Lewis uit 1796. De ondertussen tot cultboek verheven vertelling is al eerder verfilmd, nl. in 1972 door de Griekse regisseur Adonis Kyrou op een scenario van Luis Buñuel en Jean-Claude Carrière met in de hoofdrollen Franco Nero en Nathalie Delon. Dominik Moll verlost de meer dan 200 jaar oude gotic story grotendeels van z’n bedompte antiklerikale sfeer waarin Lewis destijds het verhaal situeerde ten voordele van een ruimere aandacht voor de personages en een genuanceerdere benadering van het onderwerp en schuift met acteur Vincent Cassel (Eastern Promises, 2007) een sterke hoofdfiguur naar voor om z’n gotic triller gestalte te geven. De Fransman speelt de pannen van het dak en als het uiteindelijk net niet allemaal in de juiste plooi valt en de kijker een beetje versuft achterblijft tijdens de eindgeneriek, dan is dat veel meer het gevolg van de keuzes die de regisseur heeft gemaakt of net niet heeft gemaakt, dan van de stijl en de niet altijd logische keuzes van Cassels pater Ambrosio.
 

 

Als kind is Ambrosio achtergelaten aan de poort van een klooster in de buurt van Madrid. De paters hebben het baby’tje destijds in huis genomen en opgevoed en op z’n 18de is Ambrosio tot de kloosterorde toegetreden. Ondertussen zijn z’n preken wijd en zijd bekend en stroomt de kerk op zondag vol met gelovigen die hem als een heilige vereren. Z’n onkreukbaarheid is tot ver over de provinciegrens bekend en als op een keer een biechteling hem vertelt dat ie z’n 13-jarig nichtje al vaker heeft misbruikt en geen kans ziet om z’n zondig gedrag te beëindigen, lijkt Ambrosio niet echt aangedaan. De duivel kan niet meer dan wij hem toelaten, zegt hij vastberaden als de andere man (Sergi López) hem erop wijst dat aan de verleidingen van de duivel moeilijk te weerstaan is. Over het lot van het misbruikte en verkrachte meisje rept hij met geen woord en als hij even later een jonge non in z’n biechtstoel krijgt die hem vertelt dat ze gezondigd heeft met een jongen in de kloostertuin, brengt Ambrosio zonder verpinken de abdis (Geraldine Chaplin) op de hoogte die de jonge vrouw in een afgelegen cel laat opsluiten tot ze van dorst en ontbering sterft. Met haar ongeboren kind heeft niemand compassie.

 

Medelijden past schijnbaar niet tussen de harde regels die Ambrosio zichzelf en bij uitbreiding de rest van z’n kleine universum oplegt. Doch de komst van een jonge novice wiens gezicht verscholen gaat achter een masker om de tijdens een felle brand opgelopen wonden aan het oog van de buitenwereld te ontrekken, brengt Ambrosio’s zorgvuldig opgebouwde evenwicht aan het wankelen. De jongen schijnt niet alleen over bijzondere krachten te beschikken waardoor hij Ambrosio’s felle hoofdpijnen met een simpele handoplegging als sneeuw voor de zon laat verdwijnen, hij blijkt ook niet te zijn wie hij beweert te zijn. Het is Ambrosio’s eerste stap in een foute richting. Vanaf dan is het nog maar een kwestie van tijd vooraleer hij definitief het slechte pad op gaat en toegeeft aan de verleidingen die hij eerder in z’n preken met de allergrootste ijver veroordeelde.
 

 

Visueel maakt Dominik Moll van Le Moine een prachtige gotic movie in een duister en geheimzinnig klooster in de zandwoestijn in de buurt van de Spaanse hoofdstad in het begin van de 17de eeuw. De donkere scènes met lange schaduwen op de tonen van een perfect gecomponeerde soundtrack suggereren zeer precies de sfeer die de film nodig heeft. De spanning is vanaf het allereerste moment om te snijden, want als de jonge Ambrosio tijdens een heftig onweer op de trappen van de kloosterkerk wordt achtergelaten, zijn de zwarte kraaien er als de kippen bij om de zaak te onderzoeken. Pater portier hoort gelukkig het huilen van de baby en kan erger voorkomen. De volwassen pater Ambriosio die de kijker in de daaropvolgende scènes te zien krijgt is een rustige, gesloten man met een beetje een ruw uitzicht die z’n gevoelens – mocht hij die al hebben – keurig achter een koel en onvoorspelbaar masker verbergt. Het gesprek in de biechtstoel over een jong meisje dat is misbruikt en verkracht zet de toon voor een verhaal in een besloten samenleving waar nauwelijks ruimte is voor begrip, medelijden of medemenselijkheid, maar waar alles in het teken staat van God versus Satan. Uit Lewis’ roman houdt Dominik Moll die ene antiklerikale scène over waarin de abdis van het nonnenklooster haar jonge medezuster zonder blikken of blozen tot de doodstraf veroordeelt, terwijl ze er ook voor had kunnen kiezen om het meisje weg te sturen. Het zijn scènes die diep in het vlees snijden en die een rauw vervolg suggereren waarin fysiek geweld en incest een belangrijke rol zullen spelen.
 

 

Dominik Moll slaagt er evenwel niet in om de evolutie van zijn hoofdpersonage Ambrosio van ingetogen monnik tot seksueel en moorddadig beest op een geloofwaardige manier uit te werken. De overgang is te bruusk en de innerlijke spanningen van het personage zijn te weinig uitgewerkt om de voortgang voor de toeschouwer aannemelijk te maken. Bovendien beperkt de regisseur zich tot het suggereren van het geweld en vermijdt hij expliciete scènes waardoor het beoogde effect nooit echt wordt bereikt. Het is een kwestie van keuze en in Le Moine wordt het nooit duidelijk welke keuze de regisseur precies maakt: is deze film een thriller, een zedenschets, een incestverhaal of een aanklacht tegen de katholieke kerk? Ogenschijnlijk gaat het om een tussenvorm met als gevolg dat het opzet voor geen enkele publieksgroep echt werkt. Voeg daarbij een redelijk slappe eindscène waarin Satan het laatste woord krijgt in een laatste droomscène van Ambrosio en dan ben je als regisseur ook de laatste welwillende kijker definitief kwijt.

 

Ster van Le Moine is uiteraard Vincent Cassel die een zeer ingehouden en indrukwekkende prestatie levert en die de opgekropte, nooit uitgesproken en onbewuste seksuele spanningen van het hoofdpersonage – Ambrosio heeft geen normale jeugd gehad en is opgegroeid in een samenleving die louter uit mannen bestaat - prachtig in beeld brengt. Als de evolutie van het karakter uiteindelijk te snel gaat en niet helemaal geloofwaardig lijkt, ligt dat niet aan de acteur maar aan de regisseur die ondanks een goede poging om het karikaturale hoofdpersonage uit het boek om te bouwen tot een man van vlees en bloed, er niet in slaagt om de kijker in het hoofd van Ambrosio te laten kijken. Coscenariste Anne-Louise Trividic heeft een paar sterke scènes bedacht om het oude verhaal in een moderne context te plaatsen, maar ook zij heeft de fysieke aspecten van het hoofdpersonage verwaarloosd ten voordele van de droomfantasieën die schijnbaar de innerlijke crisis veroorzaken. Sergi López (Ricky, 2009) kruipt in de huid van Satan, maar hij komt jammer genoeg te weinig in beeld om het verschil te maken. Bovendien is er een duidelijk verband tussen zijn personage Satan en de jongen met het masker dat de regisseur niet uitwerkt en dat zonder meer duiding voor de meeste toeschouwers onzichtbaar blijft. In een kleinere rol zien we de bij ons zo goed als onbekende Française Catherine Mouchet als Elvire en Geraldine Chaplin (Cria Cuervos, 1976) als moeder-overste.
 

De beeldkwaliteit van deze dvd is uitstekend met behoud van de details in de meest donkere scènes, waarbij zwart en donkerblauw de suggestie van spanning en gevaar volledig voor hun rekening nemen. Als contrast zijn er een paar scènes in de omgeving van het klooster, een ruw een bar terrein waar de zon onverbiddelijk alles in kleuren van geel en beige wikkelt en de hitte haast voelbaar is. De tinten zijn fel aangezet alsof het om droomscènes gaat, wat meestal ook het geval is. Pedro Almodóvars vaste huiscomponist Alberto Iglesias werd bij het Frans-Spaanse project betrokken voor de soundtrack. Hij was niet Molls eerste keuze, maar de financiers dachten daar anders over. Iglesias is evenwel een man met een internationale reputatie, want niet alleen componeerde hij in het verleden zowat alle filmmuziek voor het Spaanse enfant terrible, hij leverde ook de soundtracks voor o.a. The Constant Gardiner (2005) van Fernando Meirelles, voor Te Doy Mis Ojos (2003) van Iciar Bollain, The Dancer Upstairs (2001) van John Malkovich en recent nog voor Tinker Tailor Soldier Spy (2011) van Tomas Alfredson.  Voor Le Moine componeerde Iglesias een soundtrack met zachte en heftige muziekfragmenten waarbij hij verrassende keuzes niet schuwt, want waar je als toeschouwer hectisch en onstuimig geluid verwacht, kiest de componist soms voor een eerder rustige melodie met piano en cello. Andere keren zet hij de grote middelen in om de actie kracht bij te zetten en de sfeer te onderstrepen.
 

 

In een ruim dertig minuten durende Making-of Le Moine vertelt Dominik Moll over zijn samenwerking met Anne-Louise Trividic om de oude gotic roman van Matthew G. Lewis om te werken tot een bruikbaar scenario en prijst hij de kwaliteiten van Vincent Cassel als Ambrosio. De acteur komt zelf aan het woord en zegt dat hij het aanvankelijk moeilijk had met de keuze van Moll inzake het karakter van het hoofdpersonage. Voorts is er een Originele Bioscooptrailer en zijn er een aantal Andere Trailers uit het recente Lumière-aanbod.

 

Le Moine van de Franse regisseur Dominik Moll is gebaseerd op de gelijknamige gotic novel uit 1796 over een monnik die de verleidingen van de duivel niet kan weerstaan. Alle elementen zijn aanwezig voor een spannende thriller, maar de regisseur spaart te veel paard en koe en kiest te vaak voor suggestie in plaats van echte actie waardoor z’n film het label klassieker jammer genoeg niet mag opspelden. Het production design is uitstekend en op de acteerprestaties is nauwelijks wat aan te merken, maar inhoudelijk zijn niet altijd de beste keuzes gemaakt.