FILM
In de helft van de 18e eeuw zijn in Zuid-Amerika de missieposten van de jezuïeten de enige vrijplaats waar de Indianen niet door de Spanjaarden of de Portugezen worden opgejaagd voor de slavenhandel. Broeder Gabriël (Jeremy Irons) heeft na lang zwoegen een missiepost opgebouwd, ergens bij het drielandenpunt van Argentinië, Brazilië en Paraguay, en geniet het vertrouwen van de Guarani-indianen. Op één van de tochten buiten de missie wordt hij geconfronteerd met de slavenhandelaar Rodrigo Mendoza (Robert De Niro), die al maanden aan zelfkwelling doet omdat hij zijn broer (Aidan Quinn) in een duel heeft gedood. Gabriël daagt hem uit om als penitentie de missiepost te komen versterken, en na een tijdje maakt het eenvoudige maar hartelijke leven een ander mens van Mendoza, die zich ook tot jezuïet laat wijden. De missieposten staan echter sombere tijden te wachten, want het Spaanse grondgebied waartoe deze behoren wordt eerlang overgedragen aan Portugal, en de rijke plantages van de zelfstandige Indiaanse landbouwers zijn de heersers al lang een doorn in het oog. Ook de geestelijkheid keert zich van de missieposten af, met het argument dat het creëren van een paradijs op aarde godslastering is; de meer profane reden is dat de groeiende invloed van de jezuïeten al langer een doorn in het oog van het Vaticaan is, en het kerkelijk gezag eindelijk een manier schijnt gevonden te hebben om de "progressieve" krachten tot de orde te roepen. Met de zegen van de paus proberen de wereldlijke leiders de controle over de missies te herwinnen, zogezegd om de "immorele levenswijzen" van de Indianen te roeien, en intussen lekker door te kunnen gaan met hun lucratieve slavenhandel. De paus stuurt een gezant naar de streek, die zich van de reële toestand moet vergewissen. En alhoewel broeder Gabriël en de zijnen hun uiterste best doen om de gezant de rijkdom van de zelfstandige Indiaanse gemeenschappen te tonen, is de beslissing eigenlijk al gevallen: de missies moeten verdwijnen, en de Indianen moeten terug het oerwoud worden ingejaagd. Broeder Gabriël pleit voor geweldloos verzet, maar de voormalige soldaat Mendoza zal zich niet gewonnen geven zonder een wanhopige, laatste strijd.

The Mission blijft nog steeds een aangrijpend drama, zeer stijlvol in beeld gebracht in Roland Joffé's welbekende stijl, en één van de dingen die opvalt is dat de dialogen in sommige stukken van de film bijzonder schaars zijn, zonder dat dit evenwel de duidelijkheid van het scenario aantast. Joffé is als geen ander een meester in het vertellen van een verhaal met beelden, iets waar hij in het tweede deel van The Killing Fields ook gretig gebruik van maakt. Deze duidelijke beeldtaal laat hem toe om op andere gebieden geen toegevingen te doen: zo bijvoorbeeld anders dan in andere films over inheemse culturen spreken de Indianen onderling nog steeds hun eigen taal, en worden ze door de brave paterkes uiteindelijk niet gedwongen om één of ander verbasterd namaak-Engels te spreken, wat de authenticiteit ten goede komt. The Mission is echter helemaal geen vrolijke film, en het scenario is één opeenstapeling van schuld en boete. Zoals gewoonlijk acteert De Niro weer boven elke mogelijke kritiek verheven, in de periode in zijn carrière waarin hij zich nog niet overgaf aan misbaksels als Meet The Parents en Analyse This, en ook Jeremy Irons levert verdienstelijk werk; hun conflict draait rond het feit of ze de Indiaanse bevolking al dan niet moeten beschermen met behulp van militair geweld, zoals Rodrigo (De Niro) suggereert, of dat ze lijdzaam hun lot moeten ondergaan, de visie van vader Gabriël (Irons). Desondanks is hun sluimerende conflict paradoxaal genoeg ook de basis voor het respect dat ze voor elkaar betonen. De macabere slotconclusie is dat elk pad uiteindelijk tot de vernietiging leidt, maar - om het zo mooi met een boutade te stellen - hun revolutionaire visie hierdoor onsterfelijk wordt, prompt gevolgd door een lichtjes over the top zijnde - maar daarom niet minder waar - moraliserend lesje over hoe de verdrukking van de Indianen in Zuid-Amerika tot op vandaag zijn sporen heeft nagelaten. Joffé profileert zich duidelijk als een geëngageerd filmmaker die een lans wil breken voor de culturele rechten van dergelijke minderheden, en de mistoestanden in het heden aan de kaak wil stellen door de wreedheden uit het verleden nog eens extra in de verf te zetten. Het einde geeft dus enerzijds een hoopvolle visie, maar laat anderzijds duidelijk een knoop in je maag achter. De rest van de cast fungeert, zonder afbreuk te willen doen aan hun prestaties, maar als onderdeel van het decor, want dit is nu echt eens een film waar de beelden voor zichzelf behoren te spreken. Joffé heeft ook de Indiaanse cultuur met enorm veel respect benaderd, en eerder dan ze te schetsen als de stereotiepe maar goedbedoelende wilden, worden de veelal naamloze Indiaanse hoofdrolspelers ook zeer menselijk neergezet, met hun fouten maar ook met hun deugden. De eindscènes van de film zijn wel bijzonder gruwelijk, niet zozeer omwille van de grafische uitbeelding, dan wel omwille van de zinloze slachtpartijen. De jury van Cannes bedacht deze prent in 1986 terecht met de gouden palm. Naast de mooie fotografie blijft van de film ook de verdienstelijke soundtrack van Ennio Morricone bij, misschien wel één van de beste die hij ooit geschreven heeft.

BEELD EN GELUID
Op dvd is The Mission al langer geleden in een 2-diskversie verschenen, en er is ook een versie op Blu-ray op de Nederlandstalige markt. We raden u echter aan om te opteren voor deze Amerikaanse versie, die stukken beter is. In de openingsscène zitten er nog wel een paar printbeschadigingen die wellicht niet meer weg te werken waren, maar vooral als de film enkele minuten loopt is er eigenlijk niets meer wat de ouderdom verraadt. Allicht komen scènes zoals die waarin de watervallen getoond worden en fijnere details zoals de kleding van de pauselijke gezant een stuk fijner over dan ooit op standaarddefinitie mogelijk is, en ook in nachtelijke of donkere settings, zoals de gevangenis van Mendoza, valt de detaillering meer op. De huidtonen zijn vrij realistisch en de groene natuurpracht van het Amazonewoud zijn een beetje ongeprononceerd maar veel beter dan eender welke andere transfer. De DTS-HD MA 5.1-track grossiert niet in speciale effecten, maar het razen van de waterval of het trillen van de sombere drum wanneer de missie uiteindelijk is vernietigd, klinken toch overtuigend. Ook op subtiele schaal zijn bijvoorbeeld de ambiancegeluiden van de jungle waarin Mendoza slaven vangt, overtuigend. Dé reden om deze track te beluisteren is echter ongetwijfeld de score van Ennio Morricone die recht naar het hart grijpt. Vreemd genoeg bevat deze Amerikaanse versie in het eerder beperkte scala aan ondertitelingen ook Nederlands, wat de disk bij uitstek geschikt maakt voor import.

EXTRA'S
The Mission kwam tweemaal eerder op dvd uit: in een pan en scan-versie die alleen maar goed is voor de prullenbak, en in een 2-diskversie waarop op de bonusschijf nog de documentaire "Making of a Mission" terug te vinden was. De versie die nu op de Nederlandstalige markt te vinden is, is echter terug compleet kaal op gebied van extra's, wat het des te aantrekkelijker maakt om deze Amerikaanse versie te kopen, die de uitstekende documentaire wél bevat. In de Omnibus-documentaire "Making of a Mission" (57:16) van BBC-makelij krijgen we vooral een blik op de leefwereld van de Waunana-indianen die in de film gestalte geven aan de Guarani-stam. Klemtoon ligt hierbij op de manier waarop de regisseur de stam met het nodige respect heeft benaderd, hetgeen in de film zelf goed te merken is. Als achtergrondreportage is deze documentaire een waardevolle aanvulling. Bovendien is deze release voorzien van de bijzonder inzichtvolle audiocommentaartrack van regisseur Roland Joffé, die filmtechnische aspecten combineert met de sociale achtergrond van het lot van de indianenstammen van Zuid-Amerika. Alleen de op de hoes beloofde trailer is nergens te bespeuren.

CONCLUSIE
Er is eigenlijk geen enkele goede reden te bedenken om de lokale versie van The Mission te prefereren boven de Amerikaanse import. Beeld en geluid zijn ondanks de ouderdom van de film uitstekend, en de bijhorende documentaire is een essentiële compagnon die eigenlijk niet mag ontbreken.