FILM
The X-Files lopen op hun laatste benen; in januari 2003 krijgen we een DVD met de slotaflevering die toepasselijk The Truth heet; de traditie van dubbele afleveringen wordt na DeadAlive, Existence en Nothing Important Happened Today voortgezet met deze Provenance/Providence, te situeren ergens in het midden van het negende seizoen. De grenspolitie aan de Amerikaans-Canadese grens achtervolgt een motorrijder die tijdens de dolle rit een gruwelijk ongeluk heeft. Naast het motorwrak worden zogenaamde rubbings gevonden, afdrukken van een buitenaards schrift, waarmee de aflevering aansluit bij de driedubbelaflevering Biogenesis/The Sixth Extinction/Amor Fati. Directeur Kersh (James Pickens jr.) laat Scully (Gillian Anderson) ontbieden, omdat ze twee jaar daarvoor voor de kust van West-Afrika ook al dergelijke rubbings heeft gevonden op het wrak van een miljoenen jaren oud ruimteschip. Het geschrift is een samenraapsel van religieuze en wetenschappelijke kennis die de sleutel zou kunnen vormen in het ophelderen van het menselijk bestaan en de rol van de buitenaardsen daarin. Scully voelt zich gepasseerd omdat haar oversten de lippen stijf op elkaar houden over de afkomst van deze rubbings. Ze vraagt aan Doggett (Robert Patrick) en Reyes (Annabeth Gish) om de zaak uit te zoeken, en al snel blijkt dat de overste van het onderzoek, A.D. Follmer (Cary Elwes) van het onderzoek een potje heeft gemaakt. De motorrijder blijkt een FBI-undercoveragent te zijn, Robert Comer (Neal McDonough), die verdwenen is tijdens een operatie om een gevaarlijke UFO-sekte in Canada te ontmantelen. De sekte, onder leiding van ex-Golfoorlogcommando Zeke Josepho (Denis Forest), die tijdens een aanval in Irak getuige is geweest van de capaciteiten van de super-soldiers, is bezig om in Canada een tweede ruimteschip op te graven. Comer, die zijn ongeluk heeft overleefd dankzij een fragment van het schip, dringt in Dana's appartement binnen met de bedoeling haar baby William op vraag van Josepho te doden, wat Scully net op het laatste moment kan verhinderen. Scully en Reyes willen William tijdelijk onderbrengen bij de Lone Gunmen, maar hun busje wordt klemgereden door een vrouwelijk lid van de sekte, die even daarvoor Doggett heeft aangereden toen die merkte dat ze Scully volgde. Het onderzoek naar de verdwijning wordt door Follmer geleid, een feit dat Scully niet echt gerust kan stellen. Doordat Byers (Bruce Harwood) een zendertje in de wieg heeft achtergelaten, kunnen Scully en Reyes zelf het spoor van Williams ontvoerster terugvinden. Dan wordt Scully gecontacteerd door Josepho, die zijn voorwaarden stelt waaronder Scully haar baby levend mag terugzien.


Provenance/Providence herneemt tal van elementen uit de vorige X-Files mythology-afleveringen, zoals Scully's onverklaarbare zwangerschap en bevalling, de supersoldiers, de rubbings en de dubieuze rol van Brad Follmer in het alweer een stukje ingewikkelder geworden web van intriges en samenzweringen. Het verhaal is iets meer lineair dan de vorige dubbelaflevering, Nothing Important Happened Today en daardoor ook gemakkelijker te volgen voor de occasionele X-Files kijker, alhoewel voorkennis de mate van begrip zeker niet hindert. Bepaalde vragen worden beantwoord, maar er worden zeker zoveel nieuwe mysteries op de kijker afgevuurd. De reeks kwam abrupt aan zijn einde omdat na hoofdrolspeler David Duchovny ook Gillian Anderson het voor een eventuele tiende seizoen voor bekeken hield, en Chris Carter zijn successerie daarmee maar volledig aan de wilgen hing. Jammer eigenlijk, want de nieuwe hoofdrolspelers Robert Patrick en Annabeth Gish worden aflevering na aflevering beter in hun rol, en met de Toothpick-man (Alan Dale) hadden de scenaristen zelfs een waardige opvolger voor de Cigarette Smoking Man gecreëerd. De afleveringen bevatten nog genoeg aanknopingspunten met het verleden zoals The Lone Gunmen, de sinistere directeur Kersh en de immer volgens het boekje werkende A.D. Skinner (Mitch Pileggi), en de nieuwe verhaallijn bewijst dat ook zonder de inbreng van Fox Mulder de reeks nog genoeg draagkracht had. Jammer genoeg dachten de fans van het eerste uur daar anders over, en de kijkcijfers van seizoen negen brachten de makers tot de onvermijdelijke beslissing de X-Files definitief te klasseren. De inlay bij de DVD maakt ons alvast warm voor de laatste mythology dubbel-DVD in januari, waarin David Duchovny nog één keer in de huid kruipt van Fox Mulder, de rol die hem uit het circuit van de B-films haalde. Of dat definitief of tijdelijk was, kan alleen de toekomst uitwijzen.


BEELD EN GELUID
Deze DVD bereikt dezelfde technische norm die ook al de aflevering Nothing Important Happened Today aangaf, en voor het eerst The X-Files op DVD presenteerde zoals het hoort: in Dolby Digital 5.1 én in widescreen. Er zitten voldoende scènes in waarin de Dolby Digital 5.1-track optimaal kan benut worden, zoals een ontploffende bromfiets, een paar stevige knok- en schietpartijen en zelfs een UFO. Alhoewel de geluidstrack hier zeer goed ruimtelijk gespreid is en de subwoofer voldoende aanspreekt, gaat de track nét niet diep genoeg om de perfectie te bereiken. De voornaamste begunstigde van de optimale geluidskwaliteit is eens te meer de score van Mark Snow, die deze keer weer enkele muzikale thema's uit DeadAlive herneemt. Ondanks de vele donkere scènes heeft het beeld een goed zwartcontrast, redelijke maar geen kristalheldere scherpte, een klein beetje maar niet overdreven veel grain en welgeteld één klein wit puntje dat blijkbaar over het hoofd werd gezien. De kleuren hebben een mooi gamma aan schakeringen, met af en toe een heel klein beetje colour bleeding, bijvoorbeeld bij nachtelijke verlichting. Al bij al een dikke voldoende qua kwaliteit, dus. De Nederlandse vertaling is hier en daar een beetje raar; Doggett en Scully tutoyeren elkaar immers niet langer, en Langly heet één keer in de ondertiteling Langy. De afleveringen zijn normaal gestructureerd als proloog-opening credits-aflevering, maar speciaal voor deze DVD gehermonteerd tot opening credits-proloog-aflevering-proloog-aflevering. De layer change zit tussen deze laatste twee delen, maar zit er erg slecht gemonteerd tussen.


EXTRA'S
Het scala aan extra's ligt erg in het verlengde van de vorige drie dubbelaflevering-releases, alhoewel het van ons hart moet dat de bijzonder mooie UK-covers een stuk boven de doorschijnende amaray's van de Benelux-releases steken. Na een rode (DeadAlive), een gifgroene (Existence) en een donkerpaarse (Nothing Important Happened Today) amaray is er deze keer gekozen voor een goudkleurig doosje, alweer een aardigheid voor in de collectie. Na de portretten van Robert Patrick (John Doggett) op DeadAlive, Nicholas Lea (Alex Krycek) op Existence en Annabeth Gish (Monica Reyes) op Nothing Important Happened Today is er nu een korte documentaire over Cary Elwes (Brad Follmer) te zien, van drie en een halve minuut, waarin die kort zijn personage toelicht. In een tweede, ongeveer even lange featurette wordt het verhaal van Provenance/Providence kort gesitueerd in de rest van de mythologie, zonder daarbij echte spoilers te bevatten. Cary Elwes ofte Brad Follmer wordt ook deze keer vereeuwigd op een exclusieve trading card, leuk voor de verzamelaar. Interessant blijft dat deze UK-versies maanden voor de Benelux-versie reeds voor een interessante prijs verkrijgbaar zijn langs de geijkte import-kanalen, zonder wezenlijk van de versies hier te verschillen.

CONCLUSIE
Alweer een garantie voor een leuk avondje X-files conspiracy-vertier, en nu de reeks naar zijn einde loopt alvast een hartelijke opwarmer voor het laatste seizoen. Bovendien zijn deze dubbelafleveringen technisch een stuk beter afgewerkt dan die op de seizoensboxen, om de eenvoudige reden dat laatstgenoemde oudere afleveringen bevatten.