FILM
Wie is er als kind nooit bang geweest dat er midden in de nacht één of ander verschrikkelijk monster uit de kast komt gekropen? Wel, dergelijke monsters bestaan, en wat nog meer is, het bang maken van kinderen is voor hen een levensbelangrijke bron van energie. Het energiebedrijf Monsters Inc. heeft zich tot doel gesteld om de meest afzichtelijke monsters de kinderen de stuipen op het lijf te jagen door ze door een deur naar een parallelle wereld (de onze) te sturen. Alleen dreigt er een energietekort, want kinderen zijn tegenwoordig afgestompt door TV, videospelletjes en CD's van Britney Spears, en reageren nauwelijks nog op de harige verschrikkingen onder het bed. Wat de kinderen niet weten is dat de monsters zélf een panische angst voor de kinderen hebben, omdat ze denken dat het wandelende vaten chemisch afval zijn, en bij elke inbreuk op de veiligheid moeten alle betrokkenen zonder pardon in quarantaine. Top-griezel is James P. Sullivan (John Goodman), ook wel Sulley genaamd, een harige appelblauwzeegroene teddybeer met klauwen en rugplaten, die samen met zijn toezichter Mike Wazowski (Billy Crystal), een hysterische groene voetbal op pootjes met één oog, voorlopig het record op zijn naam heeft staan. Wie daar minder tevreden mee is, is de nummer twee in de rangschikking, Randall Boggs (Steve Buscemi). Wanneer Mike op een avond zijn papieren vergeet, merkt Sulley dat Randall in het geheim overuren klopt. Door Sulley's nieuwsgierigheid belandt er een klein meisje, Boo, in Monstropolis, en zorgt meteen voor een algehele paniek. In de chaos die Boo schopt in een sushi-bar weten Mike en Sulley met Boo te ontkomen aan de CDA (Child Detection Agency), en duiken onder bij Mike thuis. Ze stellen vast dat de kleine snotter nog niet half zo toxisch is als men wel beweert, en Boo vindt de grote teddybeer Sully, die ze als Kitty herdoopt, wel schattig. Randall heeft met de kleine Boo enkele rare plannen, en wanneer hij doorheeft dat "zijn" kleine in de handen van Mike en Sulley is, stelt hij hen een ultimatum om haar terug te krijgen. Mike wil niet liever dan snel van het lastige pakje verlost zijn, maar Sulley heeft door dat er iets niet klopt. En intussen wordt de rotzooi die Boo veroorzaakt hoe langer hoe onoverzichtelijker.



Wat kunnen we zeggen? De film zelf is nagenoeg perfect. Terwijl Disney de laatste jaren het moeilijk vindt om een eigen elan te vinden, gaat het succes van Pixar alleen nog maar in stijgende lijn. Deze prent overtreft moeiteloos A Bug's Life én beide Toy Story's, niet in het minst omdat de crew waarschijnlijk van de schoonheidsfoutjes uit de vorige films geleerd heeft, en we mogen niet vergeten dat dergelijke animatietechnologie tien jaar geleden nog in zijn kinderschoenen stond. De film is één aaneenschakeling van hysterische one-liners, absurde situaties en meer op volwassen gerichte grappen - zoals de naam Harryhausen van het restaurant, vernoemd naar Ray Harryhausen, de pionier van de digitale trucages - en referenties, zoals knipogen naar The Fifth Element en The Right Stuff, wat eens te meer bewijst over wat voor een briljante think-tank Pixar wel moet beschikken. Het op het eerste zicht vergezochte gegeven is eenvoudig maar briljant uitgewerkt, en geeft de film een schwung waardoor je onmiddellijk in de leefwereld van de monsters wordt gekatapulteerd. De rare anomalieën, zoals een inktvis die achter het fornuis staat in een sushi-bar of een lid van het schoonmaakpersoneel die meer slijm achterlaat dan verwijdert, dragen alleen maar bij aan de algemene hilariteit. Billy Crystal en vooral John Goodman zijn subliem gecast in hun rol, en spelen zeer goed op elkaar in, een kwaliteit die in de Nederlands of Vlaams overdubde versie natuurlijk compleet verloren gaat. Pixar-bezieler John Lasseter deed voor deze film een stapje opzij en liet de regie over aan Pete Docter, geassisteerd door Lee Unkrich en David Silverman, een naam die vooral bij Simpsons-fans een belletje zal doen rinkelen. De timing is perfect, de bonte verzameling nevenfiguren hilarisch, en we blijven gespaard van melige liedjes of verborgen boodschappen.



VERSIE
Na een storm van kritiek op de release van Atlantis, The Lost Empire in pan & scan, die ongetwijfeld verdeler Buena Vista ter ore is gekomen, bereikte ons enkele maanden geleden het bericht dat er maar liefst drie verschillende versies van Monsters Inc. in omloop zouden komen: een vanilla-versie met alleen de film, een reguliere 1 disc-versie met de standaard set van extra's die je op elke Disneyfilm vindt, en een speciale 2 disc-editie voor de (volwassen) verzamelaar, met uren bonusmateriaal, zoals in het verleden bij films als Tarzan en The Emperor's New Groove enkel in het buitenland te krijgen was, wat import tot gevolg had. Beseffende hoeveel inkomsten ze hierdoor misliepen besloot Buena Vista om een zogenaamde "gedelocaliseerde versie" te maken, met alle extra's van de speciale 2 disc-verzamelaarsversies voor de Benelux-markt. Helaas, ze schijnen het contact met het DVD-minnend publiek nog altijd niet helemaal hersteld te hebben, want deze release stelt net door de extra's teleur. Want wat is er nu gebeurd? Zowat alle extra's op disc 2 zijn enkel in Nederlands overdubde versie terug te vinden, zodat de hele bonusdisc er ongeveer uitziet als een derderangs teleshopping-programma. De uitleg dat zo de kinderen gemakkelijker zouden kunnen volgen, houdt geen steek, want een dergelijke versie is net op een volwassen kooppubliek gericht, die lak heeft aan een overdubde versie. Zeker wanneer je dan de prijs in beschouwing neemt, duur maar een echte liefhebber telt dat met de glimlach neer, dreigt deze 2 disc-versie een nieuw debâcle te worden, wat jammer is, want dat zou voor Buena Vista opnieuw een argument kunnen zijn om dergelijke speciale versies in de toekomst te schrappen. Begrijp ons dus nu niet verkeerd, we zijn absoluut voorstander van dergelijke segmentatie, maar een klein beetje marktonderzoek had waarschijnlijk uitgewezen dat overdubbing in Nederlandstalige landen een gewraakte techniek is, die het publiek alleen maar op stang jaagt, en misschien in landen als Duitsland en Frankrijk ingang vindt, maar hier absoluut niet. (Herinner in die context overigens de rel rond de release van Independence Day door Fox, waarbij er wél een Franse maar geen Engelse 5.1-track ging geperst worden, wat na hevig protest werd veranderd. The Abyss leed overigens onder hetzelfde euvel, en daar werd niets veranderd.) Maar men had zeker wat betreft de extra's de originele spraak moeten behouden, liefst maar niet noodzakelijk Nederlands ondertitelen. We moeten er onmiddellijk bij vermelden dat wat de film zelf betreft dit probleem zich niet stelt.

Het wordt bovendien - niet specifiek op deze film bedoeld, maar op alle films - dringend tijd dat, nu de DVD-markt explosief groeit, een scheiding wordt doorgevoerd tussen releases voor Vlaanderen en Nederland enerzijds, en Wallonië en Frankrijk anderzijds, zodat we eindelijk van het verplichte invoegen van Franse geluidstracks verlost geraken, zodat er plaats kan komen voor, zeg maar een Engelse DTS-track.

Intussen heeft Buena Vista het probleem ook onderkend, en eerlang zullen ze, op aanstichten van enkele Nederlandse die-hard Disneyfans, een inruilactie op touw zetten, waarbij men de bonus disc kan omruilen voor de equivalente disc uit de UK-set, die weliswaar geen ondertiteling heeft, maar tenminste niet op schabouwelijke manier overdubd is. De magere score van 3/10 voor de extra's is dus het gevolg van het feit dat de bonusdisc onbeluisterbaar is zonder daarvan acute migraine te krijgen. Wanneer de omruilactie effectief heeft plaatsgehad, zullen we de extra's en de score ervan uiteraard herevalueren. Buena Vista zou blij moeten zijn dat ze een dergelijke schare fans hebben die ondanks alle "rare" beslissingen van de laatste tijd (Franse DTS-tracks, pan&scan-versies, ...) onvoorwaardelijk het bedrijf blijven steunen. We hopen nu dat deze positieve feedback zal vertaald worden in topreleases, want Buena Vista heeft met de catalogus van Disney een schitterend patrimonium in huis.



BEELD EN GELUID
Een ander teer punt is dat we omwille van alle dergelijke overdubbingen ook verstoken blijven van de DTS-track, die men op de UK-versie wél aantreft. Dit argument speelt minder mee, want de Engelse Dolby Digital 5.1 EX-track is toch ook zéér goed, met enkele bijzondere scènes die de aandacht verdienen, zoals de impressionante finale in de deuren-sorteerderij. Constant worden de achterkanalen benut om ambiance-geluiden weer te geven, zoals de typische fabrieksgeluiden, het achtergrondgezoem van de drukke stad en diens meer. Het geheel klinkt zeer warm, gericht en zuiver. Voor het beeld is, in tegenstelling tot Atlantis, de correcte aspect ratio behouden, en vermits de ganse film digitaal werd gecreëerd én getransfereerd, is er van printbeschadigingen of noise gewoon geen sprake. Het beeld is werkelijk verbluffend: messcherp, vibrante kleuren, zeer diepe tonen zwart en geen artefacts of chroma noise. We hebben welgeteld één keer wat aliasing kunnen bespeuren, namelijk op de vloer van Boo's kamer. Anders is dit een nagenoeg perfect beeld. De layer change kon wel wat beter (alhoewel, in een film met een dergelijk tempo zal deze altijd disruptief zijn), en de ondertiteling had wat lager gemogen. Maar nu zijn we aan het muggenziften.



EXTRA'S
De taal waarin de deze worden gepresenteerd even buiten beschouwing gelaten, bevat deze disc werkelijk érg veel extra's, en we hopen alleen maar dat Buena Vista haar belofte snel nakomt en deze versie wil inruilen voor een Engels gesproken versie. Alle menu's zijn mooi geanimeerd, en beginnen voor de verandering eens niét met een reeks verplicht te bekijken trailers, wat een hele vooruitgang is. Alleen moet je van het begin wel de keuze maken in welke taal je de disc wenst te bekijken. Disc 1 bevat naast de gebruikelijke geluidstracks ook een Dolby Digital 5.1-track, waarin alle achtergrondgeluiden wel zijn opgenomen, maar niet de dialogen, wat voor filmliefhebbers een zeer interessant gegeven is. De disc bevat overigens ook de fameuze THX-trailer met de koeiengeluidjes. Daarnaast worden we verwend, want dat is het juiste woord, met een commentaartrack door regisseur Pete Docter, co-regisseur Lee Unkrich, en producenten John Lasseter en Andrew Stanton. Een dikke vette pluim voor het feit dat deze ook Nederlands ondertiteld is! Daarnaast krijgen we een Engels gesproken maar niet ondertitelde trailer (met Franse aftiteling!) van Pixars nieuwe bioscoopfilm, Finding Nemo, een spelletje en een voorleesverhaaltje voor de kleintjes. Deze laatste twee features zijn enkel in het Nederlands en het Frans, dus niet in het Engels terug te vinden, maar we denken dat de doelgroep hiervoor aan Nederlands ruim voldoende heeft.



Disc 2, dan. In het hoofdmenu kan je kiezen uit 3 secties, met daarin 7 minuten met een grotere versie van de bloopers uit de aftiteling, een nieuw filmpje van 4 minuten over Mike die een nieuwe auto koopt, en een 3 minuten durend uiterst grappig filmpje "For The Birds", dat in 2001 een Oscar won voor beste kortfilm. Vreemd genoeg zijn de laatste twee wel van een Engelse commentaarband voorzien. Dan heb je de keuze tussen twee deuren "Humans only" en "Monsters Only". In de sectie "Humans only" vinden we eerder het achter de schermen van Pixar-bonusmateriaal terug. We gaan niet het lijstje afdreunen wat er allemaal op terug te vinden is - die zijn overigens op de inlay overzichtelijk terug te vinden - maar misschien even de interessantste items belichten: John Lasseter leidt ons rond in de Pixar-studio's, en we worden rondgeleid in alle aspecten van het maken van de film. Er zijn storyboards, verwijderde scènes in de vorm van niet-afgewerkte schetsborden, bijdragen over de creatie van de personages, waaronder enkele vroege computertests met prototypes van Mike en Sulley, een overzicht van de filmgrappen waar je op had moeten letten en waar er naar vorige Pixar-producties verwezen wordt, een tweede maal de bloopers, de digitale bewerking van de film, multi-angle opties met de verschillende afwerkingsstadia van de film, de opname van de Oscarwinnende song van Pixars huiscomponist Randy Newman en karrevrachten promotiemateriaal van bij de release, alsook een meertalige clip. Net als bij de Australische versie van Atlantis: The Lost Empire kan je ook voor een rondleiding kiezen, waarbij je een selectie van filmpjes uit het bonusmateriaal krijgt.



Het "Monsters only"-gedeelte bevat opnieuwe Mike's New Car, enkele TV-spots van de monsters voor andere programma's zoals sportwedstrijden, een bizarre Japanse spelshow waarin Mike en Sulley hun opwachting maken en de videoclip van Randy Newman's Oscarwinnende liedje "If I didn't have you". Achter de schermen krijgen we, jawel, voor de derde keer de bloopers op groot scherm te zien, een fictieve, zeer geestige folder van het bedrijfstoneelstuk, en enkele "mislukte" opnamen van het TV-promospotje voor het energiebedrijf dat in de film voorkomt. Verder nog een sectie met achtergrondinformatie waar de monsters zogezegd ontstaan zijn, een fictieve promotievideo voor nieuwe werknemers, een personeelshandleiding, een galerij foto's met de werknemer van de maand (meestal Sulley) en zelfs een virtuele set trading cards.



Al bij al een oerdegelijke en gevarieerde selectie aan extra's, niet alle even waardevol, sommige gewoon grappig of absurd, die zonder de irritante Nederlandse voice-over minstens een 8/10 waard zou zijn.



CONCLUSIE
Door de veelzijdigheid aan extra's is het moeilijk om een definitieve keuze te bepalen welke versie het meest geschikt is, want naast de 3 Benelux-versies kan je natuurlijk ook nog voor de 1-disc of 2-discversie in de UK gaan. De kwaliteit van de film behoeft geen twijfel; het is de selectie aan extra's die de keuze bepaalt. Als je erg veel belang hecht aan het bonusmateriaal, kan je maar beter hopen dat Buena Vista haar belofte houdt en de bonusdisc voor de UK-versie wil omruilen. Indien ze dat zouden doen, zou dit een zeer positieve opkikker voor het imago van de filmmaatschappij zijn, en dan zouden ze tonen echt bezorgd te zijn om aan de consument kwaliteit af te leveren. In het andere geval is de UK 2-discversie misschien meer iets voor jou, maar dan verlies je de Nederlandse ondertiteling, maar krijg je er een DTS-track voor in ruil. Een goede tussenoplossing is de Benelux 1-discversie mét extra's, helaas niet zo uitgebreid.